TURGUTOĞLU PİR HÜSEYİN BEY’İN DEDİĞİ SULTAN ZAVİYE VAKFİYESİ

Yıl 2018, Sayı: 9, 244 - 262, 21.12.2018

Mustafa Akkuş Şükrü Taşdelen

Öz

Turgutoğlu
ailesi Karamanoğlu
Beyliği’nin
emir ve hizmetinde ordu komutanlığı ve
Konya Vilayeti merkezinden başlayarak
Kadınhanı,
Ilgın,
Akşehir,
Emirdağı,
Sivrihisar, Polatlı,
Koçhisar,
Aksaray-Eskil’e
kadar olan bölgenin
idareciliğini
yapmışladır.
Bu ailenin kayıtlara geçmiş ilk
banisi ve tanzim edilen vakfiyelerden günümüze
ulaşan
kayıtlara
göre
en çok
vakıf
kurarak hayırseverliğini gösteren
üyesi
Pir Hüseyin
Beydir. Onun vakfiye kayıtları,
inşa
kitabeleri ve şeriye
sicillerden XV. Yüzyılda
Konya şehir
merkezinde ve çevresinde birçok eser yaptırdığı ve vakıflar
tesis ettiği
görülmektedir.

Çalışmamızda
Karamanoğlu
Beyliğine
dirayetli, sadık
ve güçlü
komutanlar yetiştiren
Turgutoğulları
ailesinin hayırsever
emirlerinden biri olan Pir Hüseyin
Bey’in, 7 Recep 824 / 8 Temmuz 1421 tarihli “Dediği Sultan
Zaviye Vakfiyesi”
incelenmiştir.
Dediği
Menâkıbnâmesi
ile ilintili olarak Turgutoğulları
ve Dediği
Sultan hakkında
bilgiler verilmiştir.
Daha sonra vakfiyenin okuması-transkripsiyonu
ve tahlili yapılmıştır.
Dediği
Sultan ve Turgutoğlu
Ailesi ile ilgili bilgiler içeren
vakfiyenin içinde
isimleri geçen
yerlerin tarihi ve coğrafyası hakkında
izahatta bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Turgutoğulları, Dediği Sultan, Pir Hüseyin Bey, Vakfiye, Konya Vilayeti

DEDIGI SULTAN ZAVIYE’S INCSRIPTION OF PIR HUSEYIN BEY OF TURGUTOGLU

Öz

Household of Turgutoglu governed the regions of Kadinhani, Ilgin, Aksehir, Emirdagi, Sivrihisar, Polatli, Kochisar,
Aksaray-Eskil on behalf of Karamanogullari as governor inaugurated within center of Konya. The
principal founder of the household and the most-known philanthropist of the
former according to the unveiled registers is Pir Huseyin Bey.  His inscription (menakibname) registers,
building marks and court records demonstrates that he launched a lot of
construction projects in the center of Konya along with vakfs in the 15th
century. 

Pir
Huseyin Bey, one of the philanthropic leaders of the Turgutogullari household, who trained loyal, dynamic, and
powerful commanders for the Karamanogullari, is examined within the scope of our study according
to his inscription of “Dediği Sultan Zaviye Vakfiyesi” dated 7 Recep
824 / 8 July 1421.  Information is given
about Turgutogullari and Dedigi Sultan related to Dedigi Sultan Menakibnamesi.
Later, the manakibname was read, transcribed, and analyzed. An in-depth
explanation over Dedigi Sultan and Turgutoglu family’s historical and geographical origins are disclosed
according to the data provided through inscription.  

Anahtar Kelimeler

Turgutogullari, Dediği Sultan, Pir Huseyin Bey, Inscription, Vilayet of Konya

Kaynakça

• KKS, 11. Defter.
• KKS, 3. Defter.
• VGM, d 582, 15-313.
• VGM, d 582, 127-235
• VGM, d 582, 127-236.
• VGM, d 591, 58-109.
• VGM, d 601, 99.
• VGM, d 605,119-223, 224.
• VGM, d 2176, 79.
• VGM, d 2176,106-203.
• VGM, d 2176, 124-236.
• VGM, d 2178, 71-129.
• VGM, d 2178, 219.
• 387 Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rum Defteri (937/1530) I, Konya, Beyşehir, Akşehir, Lârende, Aksaray, Niğde, Kayseriyye, ve İç-il Livaları, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 1996.
• 3 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (987-1330/1579-1912) (Transkripsiyon ve Dizin), Haz. Doğan Yörük Palet Yay., Konya 2013, s.105.
• Akgündüz Ahmet, İslâm Hukukunda Ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Ttk, Ankara 1988.
• Akkuş, Mustafa- Taşdelen, Şükrü “Kadı Sicilleri Işığında Turgutoğlu Vakıfları ve Davaları”, Uluslararası Orta Anadolu Ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü Ve Medeniyeti Sempozyumu-IV, Sahip Ataoğulları ve Turgutoğulları Beylikleri (1-3 Aralık 2017), Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları, Konya 2018, s. 565-570.
• Ballar, Suat, Vakıflar Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul 2018.
• Çantay, Gönül, “Türklerde Vakıf Ve Taş Vakfiyeler”, XI. Vakıf Haftası, (6-8 Aralık 1993), Yay. Haz: İ. Ateş, S. Bayram, M. Narince, 1994 Ankara, Vakıflar Genel Müdürlüğü, S. 147-162.
• El- Kaşgarî, Mahmut, Kitâbu Dîvânı Lügâti’t-Türk, T.C Kültür Ve Turizm Bakanlığı, İstanbul 2008.
• El-Karahisarî, Muslihuddin Mustafa, Ahterî-i Kebîr, Matbaa-i Amire Baskısı, İstanbul Hicri 1310.
• Erdoğru, M. Akif, Murad Çelebi Defteri: Karaman Vilayetinde Vakıflar 1483-III-, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XIX, S. 1, İzmir 2004, S.119-1154.
• Erdoğru, M. Akif, “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâyetinde Vakıflar –I”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII/1, İzmir 2003, S.119-160.
• Erdoğru, M. Akif, “Murat Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâyetinde5vakıflar-II-”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII/2, İzmir 2003, S.99-140.
• Erdoğru, Mehmet Akif, 1466 Tarihli Akşehir Mufassal Defteri [Metin Ve İnceleme], Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2015.
• Halaçoğlu, Yusuf, Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650), Ttk, Ankara 2009.
• Kahraman, Seyit Ali, XVI. Yüzyıl Başlarında Karaman Vilâyeti Vakıfları, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay., Kayseri 2009. 08
• Karadeniz, Hasan Basri, Atçeken Oymakları (1500-1642), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 1995, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Konyalı, İ. Hakkı, Konya Tarihi, Kbb Kültür Yayınları, Konya 2007.
• Köprülü, Fuad, İslam Ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Ve Vakıf Müessesesi, İstanbul 1983.
• Kunter, Halim Baki, “Türk Vakıfları Ve Vakfiyeleri Üzerine Mücmel Bir Etüd”, Vd, 1938 Ankara, S. 1, S. 103-129.
• Odabaşı, Sefa, “Didiği Sultan Menakıbnamesi’nin Konyalı Seyyid Mustafa Rüşdi Tarafından Yapılan Manzum Tercümesi”, Yeni İpek Yolu, Konya 1998, S. 1, S. 365-403.
• Oral, M. Zeki, “Turgut Oğulları, Eserleri-Vakfiyeleri”, Vd, Ankara 1956, S. 3, S. 31-64.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “Vakfiye”, Tdv İslâm Ansiklopedisi, C. 42, S.465-467.
• Sâmi, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 2013, 7. Baskı.
• Sarı, Mevlüt, El-Mevarid / Arapça Türkçe Lügat, İpek Yayınları, İstanbul 2001.
• Taşğın, Ahmet, Dediği Sultan Ve Menakıbı (Konya Ve Çevresinde Ahmet Yesevi Halifelerinin İzleri), Çizgi Kitapevi Yay., Konya 2015.
• Uludağ, Süleyman, “Abdal”, Tdv İslam Ansiklopedisi, I., S. 59-61.
• Uzunçarşılı, İ.H., Kitâbeler, C. II., Maarif Vekaleti, İstanbul 1347/1929.
• Yörük Doğan, “XV-XVI. Yüzyıl Turgutoğulları Vakıfları: Mahiyetleri, Kurucuları Ve Gelirleri”, Uluslararası Orta Anadolu Ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü Ve Medeniyeti Sempozyumu-IV, Sahip Ataoğulları ve Turgutoğulları Beylikleri (1-3 Aralık 2017), Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları, Konya 2018, s. 519-536.
• https://nisanyanmap.com/?yer=21798&haritasi=karasevinç