ALİ ŞİR NEVÂYÎ’NİN MAHBÛBU’L-KULÛB’UNUN ETKİSİNDE YAZILMIŞ BİR RİSALE

Yıl 2018, Sayı: 12, 98 - 122, 29.12.2018

Fatih Bakırcı

Öz

Bu makalede öncelikle Özbekistan İlimler Akademisi El Biruni’deki kütüphanede 3402-II numarada kayıtlı yazmanın 1^b - 10^a/3 yapraklarında yer alan;  ilk 7 yaprağı Ali Şir Nevâyî’nin Mahbûbu’l-Kulûb adlı eserinin çeşitli bölümlerinden alınan, diğer 3 yaprağı ise Hz. Muhammed ile bir Arap arasındaki öğüt içerikli soru-cevap şeklinde devam eden bölümden oluşan Arap harfli metnin çeviri yazısı yapılmış ve tıpkıbasımı çalışmanın sonuna eklenmiştir. Metnin içeriği, bölümleri tanıtılıp Kargı-Ölmez tarafından çalışılan Mahbûbu’l-Kulûb adlı çalışmayla çeşitli hususlarda karşılaştırmalar yapılmıştır. Ardından Uygur Türklerinin yoğun olarak yaşadıkları Kaşgar, Yarkent ve Hoten gibi bölgenin önemli kültür merkezlerinden birinde yazılmış olabileceği tahmin edilen ve özellikle de büyük bir kısmı Ali Şir Nevâyî’nin Mahbûbu’l-Kulûb’undan yapılan alıntılardan oluşan risalenin aracılığıyla Nevâyî’nin ve fikirlerinin 18. ve 19. yüzyıllarda Uygur Türkleri üzerindeki etkisinden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ali-Shir Nawai, Mahbub al-Qulub, Uyghur Turks, Eastern Turkish, political treatise

A TREATISE THAT HAD BEEN WRITTEN WITH INFLUENCE OF ALI-SHIR NAWAI’S MAHBUB AL-QULUB

Öz

In this study,
firstly, a text written in Arabic alphabet found on pages 1^b - 10^a/3 of a
manuscript registered under number 3402-II in the library in Uzbekistan Academy
of Sciences Al-Biruni was translated, the first 7 pages of which was excerpted
from various sections of Mahbub al- Qulub of Ali-Shir Nawai followed by a section of 3 pages
consisting of questions and answers between Muhammad the Prophet and an Arab,
and its facsimile was included at the end of the study. The content and
sections of the text were described, and it was compared with Mahbub al-Qulub from various angles, which was studied by
Kargı-Ölmez. Subsequently, the study addressed the influence of Nawai and his
ideas on the Uyghur Turks in the 18^th and 19^th centuries through the text that is
believed to have been written in one of the important cultural centers of the region
that were densely populated by Uyghur Turks, such as Kashgar, Yarkant and
Hotan, and that greatly consists of excerpts from Mahbub al- Qulub of
Ali-Shir Nawai.

Anahtar Kelimeler

Ali Şir Nevâyî, Mahbûbu’l-Kulûb, Uygur Türkleri, Doğu Türkçesi, siyasetname

Kaynakça

• KARGI-ÖLMEZ Z. (1993) Mahbubü’l-Kulûb (İncelme-Metin-Sözlük). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Doktora Tezi.
• NECİP E. N. (1995) Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü. Çev. İklil Kurban. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• SHAW R. B. (1880) A Sketch Of The Turki Language As Spoken In Eastern Turkıstan (Kashghar And Yarkand) Part II. Calcutta: Baptist Mission Press.