1908 Seçimlerinde Tanin’in Seçim Kampanyası

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 266 - 317, 23.03.2019

Mesude Sezer Özdilli

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.513900

Öz

1908 seçimleri Türk
siyasal hayatında çok önemli bir yere sahiptir. 1908 Devrimi’nin hemen
sonrasında gelen bu seçim, yapılan devrimin, bu devrim sonucunda kurulan yeni
genç Meşrutiyetin ve devrimin mimarı olan İttihâd ve Terakkî Cemiyeti’nin halk
tarafından ne kadar destek gördüğünü de gösterecekti. Bu nedenle seçim Cemiyet
için kritik öneme sahipti. Seçim sonucunda aradığı desteği bulamaması Cemiyet’in
siyasî otoritesinin ve genç Meşrutiyetin temellerinin daha baştan sarsılmasına
neden olabilirdi. Bu nedenle Cemiyet’in bu seçimlerde etkin bir propaganda
yürüttüğü söylenebilir.

Cemiyet seçim
propagandasını özellikle basın-yayın üzerinden yürütmüştür. Jön Türk
geleneğinin bir devamı olarak Cemiyet basını ustalıkla kullanmıştır. Bu
doğrultuda Cemiyet’in fikirlerini savunan Tanin’de yazılan makaleler, yapılan
duyurular seçmeni yönlendirmek için kullanılmıştır. Bu şekilde bir taraftan
seçme ve seçilme konusunda ilgisiz ve tecrübesiz Müslüman seçmen uyandırılmaya
ve bilinçlendirilmeye çalışılırken, diğer taraftan da yazılan makalelerle
Cemiyet’in kutsallığı, karizması vurgulanmıştır. Ülkenin ve Meşrutiyetin
geleceğinin nasıl Cemiyet’e bağlı olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

1908 Seçimleri, İttihâd ve Terakkî Cemiyeti, İttihatçı Basın, Tanin, Seçim Kampanyası

Tanin’s Election Campaign During The 1908 Elections

Öz

The 1908 elections
have a very important place in Turkish political life. These elections after
1908 Revolution, would show how much supported the revolution, established the
new young Meşrutiyet (Constitutional System) at the end of this revolutions and
the architect of the revolution İttihat ve Terakkî Cemiyeti (Union and Progress
Party) by the people. Therefore, these elections had a critical importance for
the Party. If the Party doesn’t find the support it is looking for as a result
of elections, the Party’s political authority and the foundations of the young
Constitutional System could be shaken at the beginning. In this reason, it can
be said that the Party conducted effective propaganda in these elections.

The Society has
carried out the election propagation particularly through the press. As a
continuation of Jön Türk tradition, the Party has masterfully used the press.
In this direction, the articles written and the announcements made in Tanin
which defended the ideas of the Party, were used to divert voters. In this way,
while the uninterested and inexperienced Muslim voters are trying to awaken and
become conscious on selection and election, from the other side the sanctity
and charisma of the Party is stressed. It has been tried to show how the future
of the country and the Constitutional System depends on the Party.

Anahtar Kelimeler

1908 Elections, İttihad ve Terakki Cemiyeti (Union and Progress Party), The Ittihadist Press, Tanin, The Election Campaign

Kaynakça

• Akşin, Sina, Jön Türkler ve İttihat ve Terakkî, İstanbul 1987. Ali Cevad Bey, İkinci Meşrûtiyetin İlanı ve Otuz Bir Mart Olayı, Ankara 1991. Birinci, Ali, Hürriyet ve İtilaf Fırkası: II. Meşrûtiyet Devrinde İttihat ve Terakkî’ye Karşı Çıkanlar, İstanbul 1990. Çavdar Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950, Ankara 1995. Demir, Fevzi, Osmanlı Devleti’nde II. Meşrûtiyet Dönemi Meclis-i Mebûsân Seçimleri 1908-1914, Ankara 2007. Düstûr, Dersaâdet 1289, I. Tertîb, c.I-II. Eryılmaz, Bilal, Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, İstanbul 1996. Feridun, Server, Anayasalar ve Siyasal Belgeler, İstanbul 1962. Karakoç Serkis, Tahşiyeli Kavânîn, İstanbul 1341, c.II. Kili, Suna, Gözübüyük A. Şeref, Türk Anayasa Metinleri, Ankara 2006. Okandan, Recai Galip, Âmme Hukukumuzda İkinci Meşrutiyet Devri, İstanbul 1947. Olgun, Kenan, 1908-1912 Osmanlı Meclis-i Mebûsânı’nın Faaliyetleri ve Demokrasi Tarihimizdeki Yeri, Ankara 2008. Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin Anıları, Haz. İsmail Arar, İstanbul 1986. Shaw, Stanford J. Shaw, Shaw, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul 2010, c.II. Son Vak’anüvis Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi, II. Meşrûtiyet Olayları (1908-1909), Ankara 1996. Sonyel, Salâhi R., Minorities and The Destruction of The Ottoman Empire, Ankara 1993. Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul 2010. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, İkinci Meşrutiyet Dönemi, İstanbul 1998, c.I. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, İstanbul 1989, c.III.
• Makaleler Ahmad, Feroz, “İttihatçıların Rum, Ermeni ve Yahudi Cemaatleriyle İlişkileri (1908-1914)”, İttihatçılıktan Kemalizme, Çev. Fatmagül Berktay, İstanbul 1985, s.112-173 Ahmad, Feroz, Rustow, Dankwart A., “İkinci Meşrutiyet Döneminde Meclisler: 1908-1918”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi yay., IV-V (1975-1976), s.245-84 Yalçın, Hüseyin Câhid, “Meşrutiyet Hatıraları (1908-1918)”, Fikir Hareketleri, IV, 88 (Haziran 1935), s.150-51 Yalçın, Hüseyin Câhid: “Meşrutiyet Hatıraları (1908-1918)”, Fikir Hareketleri, IV, 90 (Temmuz 1935), s.181-82 Arşiv Belgeleri BOA. DH.SYS. 103-1/1-10 BOA. MV. 121/23
• Osmanlıca Süreli Yayınlar (Alfabetik Olarak): Ahenk: “Ahâlimize”, 13 Kasım 1908 “Bergama İntihâbâtı”, 14 Kasım 1908 M. Refet, “Nea Smirni Gazetesine”, 17 Kasım 1908 “Sûret-i Nutk”, 19 Kasım 1908 Hizmet: “Şuûnât-ı Mahalliye”, 15 Kasım 1908 “Şuûnât-ı Mahalliye”, 16 Kasım 1908 İttihâd: “Mesleğimiz”, 8 Ekim 1908 “İzmir Mebûsları”, 15 Kasım 1908 Şûrâ-yı Ümmet: “Siyâsiyât: Mebûs İntihâbı”, 6 Ekim 1908 “Osmanlı İttihâd ve Terakkî Cemiyeti Siyasî Programı”, 6 Ekim 1908 “Dâhiliye: İntihâbât”, 2 Kasım 1908 “Siyâsiyât: Bâb-ı Âlî - Avusturya Macaristan İ’tilâfı”, 3 Kasım 1908 “Mösyö Ruzvelt İle Mülâkât”, 3 Kasım 1908 “Osmanlı İttihâd ve Terakkî Cemiyeti”, 5 Kasım 1908 “İntihâb Olunan Mebûslar”, 12 Kasım 1908 “Dünkü Beyoğlu Vak’ası”, 22 Kasım 1908 “Rûmların Dünkü Nümâyişi”, 23 Kasım 1908 “İntihâb Sandıkları, İzhâr-ı Şâd-mânî”, 23 Kasım 1908 “Selanikte Meclis-i Mebûsân Şenliği”, 12 Aralık 1908 “Karesi Sancağı Ahâli-i Muhteremesine”, 13 Aralık 1908 “Aydın Vilâyeti Mebûsları”, 14 Aralık 1908 Ahmed Rızâ, “İstanbul Ahâlisine”, 15 Aralık 1908 Takvîm-i Vakâyi’: 28 Eylül 1908 29 Eylül 1908 3 Kasım 1908 23 Ağustos 1909 Tanin: “Osmanlı Terakkî ve İttihâd Cemiyeti”, 1 Ağustos 1908 “İhtâr: Mebûslarımız”, 27 Ağustos 1908 Hüseyin Câhid, “Geşof Efendi Hâdisesi”, 21 Eylül 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Osmanlı Terakkî ve İttihâd Cemiyeti’nin Siyasî Programı”, 25 Eylül 1908 “İntihâb-ı Mebusâna Dâir”, 25 Eylül 1908 “Mebûs İntihâbında Bir Nokta-i Tereddüd”, 26 Eylül 1908 “Vilâyâtta”, 26 Eylül 1908 “Mebûsların Mikdârı”, 26 Eylül 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: İntihâbât Meseleleri”, 27 Eylül 1908 “Tekfurdağı İntihâbâtı”, 1 Ekim 1908 “Bâb-ı Âlî ve Rûm Patriği”, 25 Ekim 1908 “Şuûn: İntihâbât Meseleleri”, 31 Ekim 1908 “Mesâil-i Mühimme-i Dâhiliye: Buhrân-ı Vükelâ Mukaddemâtı”, 1 Kasım 1908 “Bulgaristandan Tazmînât”, 1 Kasım 1908 “Rûm Matbûâtı”, 1 Kasım 1908 “Mesâil-i Mühimme-i Dâhiliye: Vükelâ Arasında İhtilâf – Câlib-i Dikkat Olan Nokta”, 3 Kasım 1908 “İntihâbât Fırıldakları”, 3 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyasiyat: Taşnaksütyun Fırkasının Programı”, 4 Kasım 1908 “İstanbul İntihâbâtı”, 4 Kasım 1908 “Bağdad Ahvâli”, 4 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyasiyât: Nâhiye Teşkilâtı”, 5 Kasım 1908 “Rûm Patriği ve Düvel-i Ecnebiye”, 5 Kasım 1908 “Yanlış Haberler”, 5 Kasım 1908 İsmâîl Hakkı, “Yine Meslek-i Hâriciyemiz”, 6 Kasım 1908 İbrahim Edhem, “İntihâbâtta Rûmlara Gadr Oluyor mu?”, 6 Kasım 1908 “İntihâbât Meselesi ve Rûmlar”, 6 Kasım 1908 “Rûmlar ve Patrikhâne”, 6 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Millet-i Hâkime”, 7 Kasım 1908 “Şuûn: İstanbul İntihâbâtı”, 7 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: İstanbulda İntihâbât Başladı”, 9 Kasım 1908 “Gazetecilere İhtâr”, 9 Kasım 1908 “Mesâil-i Mühimme-i Dâhiliye: Rûm Matbûâtı”, 10 Kasım 1908 “Vükelâ Arasında Yine İhtilâf Sözleri”, 10 Kasım 1908 “İntihâbât”, 10 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Türklerin Anlamayacağı Bir Muammâ”, 11 Kasım 1908 “İstanbul İntihâbâtı”, 11 Kasım 1908 “Taşrada İntihâbât”, 11 Kasım 1908 “Zabtiyede”, 11 Kasım 1908 “Mebûslar”, 11 Kasım 1908 “Memâlik-i Osmâniyenin Nüfûsu”, 12 Kasım 1908 “Dersâdet İntihâbâtı”, 12 Kasım 1908 “Mebûslar”, 12 Kasım 1908 İsmâîl Hakkı, “Mesâil-i Mühimme-i Dâhiliye: Taglît-i Hakîkat”, 13 Kasım 1908 “İntihâbât İşleri”, 13 Kasım 1908 “Mebûslar”, 13 Kasım 1908 “İzmir Hâdisesi”, 16 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Davul”, 19 Kasım 1908 “Mebûslar”, 22 Kasım 1908 “İkdâmın Keşf-i Nikâbı”, 23 Kasım 1908 “Mühim Bir Nümâyiş-i Hamiyetperverâne Tertîb Edilecek”, 24 Kasım 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Bir İtilâf-ı Mes’ûd”, 25 Kasım 1908 “İntihâbât Şenlikleri”, 4 Aralık 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: İstanbul İntihâbâtı Başlıyor”, 8 Aralık 1908 “Mesâil-i Mühimme-i Dâhiliye: Kâmil Paşa Kabinesi”, 8 Aralık 1908 “Sisam Beyi”, 8 Aralık 1908 “Rûm Matbûâtı”, 8 Aralık 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: İntihâbât Entrikaları”, 9 Aralık 1908 “Hamiyetli Bir Nâmzed”, 9 Aralık 1908 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: İttihâdın Lüzûmu”, 10 Aralık 1908 “Mesâil-i Mühime-i Dâhiliye: Saman Altından Su Yürütenler”, 10 Aralık 1908 “Dersaâdet İntihâbâtı”, 10 Aralık 1908 “Şuûn: Mebûs İntihâbı”, 12 Aralık 1908 “Mebûslara”, 16 Aralık 1908 Hüseyin Câhid, “Tebdîl-i Vükelâ”, 12 Şubat 1909 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Kabinenin Sükûtu ve İngiltere”, 15 Şubat 1909 Hüseyin Câhid, “Siyâsiyât: Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Hakkında”, 9 Mart 1909 Hüseyin Câhid, “Nisbet-i Adediye”, 18 Mart 1911
• Diğer Osmanlıca Süreli Yayınlar: “Zöhrab Efendi Mebûs Olabilir mi?”, Hukûk-u Umûmiye, 16 Kasım 1908 “İntihâbât-ı Mebûsân”, İkdâm, 2 Aralık 1908 “Türk Siyâsiyâtı ve İstanbul İntihâbâtı”, İkdâm, 15 Aralık 1908 “İttihâd ve Terakkî Cemiyetinin Rûm Patrikhânesine Beyânâtı”, Sabah, 25 Ekim 1908.