Waqf of Adıyaman Sheikh Abdurrahman Erzincani Zawiyah

Yıl 2018, Sayı: 50, 47 - 64, 31.12.2018

Bahattin Turgut

https://doi.org/10.16971/vakiflar.506511

Öz

Sheikh Abdurrahman Erzincani built his zawiyah in Zey, a village of Adiyaman, in the 15th century. Donations made by the rulers and philanthropists of the period provided the base for the waqf. In the waqf of Sheikh Abdurrahman Erzincanî Zawiyah – a family waqf- duties such as sheikhism, trusteeship, zaviyedarlik, and mezraadarlik were carried out by the descendants of sheikh Erzincani, until the end of the Ottoman period. Besides two mosques, the waqf served the public with institutions such as zawiyah, nursery school, madrasah and a soup kitchen for the poor. The income of the waqf was spent for the management and maintenance of these institutions, for the salaries of the staff and other related expenses. Waqf of Sheikh Abdurrahman Erzincani was a non-governmental organization serving to the public, thus supporting the state and was supported by it until the end of the Ottoman era.

Anahtar Kelimeler

Sheikh Abdurrahman Erzincani, zawiyah, school, madrasah, waqf

Adıyaman Şeyh Abdurrahman Erzincanî Zaviyesi Vakfı / Waqf of Adıyaman Sheikh Abdurrahman Erzincani Zawiyah

Öz

Şeyh Abdurrahman Erzincanî, zaviyesini 15. yüzyılda Adıyaman’ın Zey köyünde kurmuştur. Vakfın temelini hükümdarlar ve hayırseverler tarafından zaviyeye bağışlanan araziler oluşturmuştur. Şeyh Abdurrahman Erzincanî Zaviyesi Vakfı, soya dayalı bir aile vakfı olduğundan vakfın ve zaviyenin yöneticiliği ile ilgili görevlerden şeyhlik, mütevellilik, zaviyedarlık ve mezraadarlık Osmanlı’nın sonuna kadar Şeyh Abdurrahman Erzincanî evlatlarınca yürütülmüştür. İki camisi ile birlikte zaviyesi, sıbyan mektebi, medresesi ve aşevi ile Şeyh Abdurrahman Erzincanî Zaviyesi vakfı, Adıyaman ve çevresinde topluma yönelik önemli hizmetler gerçekleştirmiştir. Vakfın mülklerinden elde edilen gelir, vakfa bağlı hayrî kurumların idaresine, idamesine, masraflarına ve personel maaşlarına harcanmıştır. Şeyh Abdurrahman Erzincanî Zaviyesi vakfı, kurulmasından Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar topluma hizmet veren, devlete destek olan ve devletten destek gören bir sivil toplum kuruluşu olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, Abdurrahman Erzincanî, zaviye, vakıf, mektep, medrese

Kaynakça

• Açıkel, Ali (2018). “Tokat Şeyh Pir Havend Zaviyesi Vakfı (1453-1839) ve Çöreğibüyük Köyü Türbesi” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, LXXXV, 103-125.
• Akgündüz, Ahmet (1996). İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi. İstanbul: OSAV.
• Ayverdi, İlhan (2006). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Barkan, Ömer, (1939). “Türk-İslam Toprak Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğunda Aldığı Şekiller I Mâlikâne- Divânî Sistemi”. Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü, II. s. 119-162.
• Çelik, Abbas, (2007). “Hatıralarla Sıbyan Mektepleri”. Erzurum Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi, XXVII, s. 125-135.
• Elmalılı, Hamdi Yazır (1997). İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kamusu. I-V. İstanbul: Eser Neşriyat.
• Emecen, Feridun (2009). “Selim I”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, XXXVI, s. 407-414.
• Erler, Mehmet Yavuz (2010). Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları (1800-1880). İstanbul: Libra Yayıncılık.
• Halaçoğlu, Yusuf (1988). “Adıyaman”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV. Yayınları, I, s. 377-379.
• Kara, Mustafa (2011). “Tekke”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV. Yayınları, XL, s. 368-370.
• Kayaoğlu, İsmet, (1977). “Vakıfların Yönetim Tarihi”. Diyanet Dergisi. Ankara: DİB XVI/2, s. 124-129.
• Kazıcı, Ziya (1985). İslamî ve Sosyal Açıdan Vakıflar. İstanbul: Marifet Yayınları.
• Kırmızı, Lütfü (2012). Seyyid Şeyh Abdurrahman Erzincanî Zaviyesi Vakfı. İstanbul: İlbey Ofset.
• Ocak, Ahmet Yaşar, (1978). “Zaviyeler”. Vakıflar Dergisi. Ankara: VGM Yayınları, XXII, 247-269.
• Orazov, Orazsahet - Aşirov, Tahir (2017). “Sovyet Türkmenistan’da Vakıf Araştırmaları: G. İ. Karpov Örneği”. BEÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, IV/2, s. 177-189.
• Ömer Hilmi Efendi (1977). İthafü’l-Ahlâf fî Ahkâmi’l-Evkaf. Ankara: VGM Yayınları.
• Özkılınç, Ahmet, Ali Coşkun ve Abdullah Sivridağ (2013). Anadolu, Karaman, Rum, Diyarbakır, Arap ve Zülkadriye Eyaletleri (1530-1556). Ankara: BOA Yayınları.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. I-III. İstanbul: MEB Yayınları.
• Savaş, Saim, (1990). “Sivas’ta Büyük ve Küçük Ali Baba Zaviyeleri”. Vakıflar Dergisi. Ankara: VGM Yayınları. XXI, s. 133-150.
• Seyyid, Seyyid Muhammed (2001). “Kansu Gavri”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. XXIV, 314.
• Sümer, Faruk (2012). “Uzun Hasan”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. XLII, s. 261.
• Turgut, Bahattin (2013). Urfa Vakıfları (1850-1900). MÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Turgut, Bahattin (1993). Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Adıyaman’daki Vakıf Hizmetleri. MÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Wittek, Paul (1986). Menteşe Beyliği. (trc: O. Ş. Gökyay). Ankara: TTK Yayınları.
• Yazıcı, Abdurrahman (2014). “Arazî Kanunnâmesi (1274/1858) ve İntikal Kanunlarıyla İslam Miras Hukukunun Mukayesesi”. Ekev Akademi Dergisi, LX, s. 449-470. Yediyıldız, Bahaeddin (2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi. Ankara: TTK Yayınları.
• Yılmaz, Selahattin (1996). “Abdurrahman Erzincanî”. CÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, I, s. 243.
• Yinanç, Refet (1995). “Dulkadiroğulları”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, IX, s. 556.