Türkiye'deki Yaşlılık Çalışmalarına Lisansüstü Tezler Üzerinden Bakmak: Bir İçerik Analizi Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 60 - 72, 03.07.2019

Necibe Nur Alaydın

Öz

Türkiye
nüfusunda her geçen gün yaşlıların sayısında görülen belirgin artışlar ve yaşlıların
toplum içindeki oranın giderek yükselmesi, yaşlılık olgusunun ülkemizde çok
farklı yönleriyle ele alınmasını ve yaşlılar için çeşitli çözüm mekanizmaları
üretmeyi zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda yaşlılık konusunu odağına alan
akademik çalışmaların yapılması, ele alınan konunun gerek teorik alt yapısının
oluşmasında gerekse pratikte ortaya koyduklarıyla önem taşımaktadır. Ayrıca belli
dönemler içinde yaşlılık konusunda yapılmış bilimsel çalışmaların değerlendirilmesi,
ileride yapılacak çalışmalar için yol gösterici olması sebebiyle önemlidir. Bu
çalışmanın amacı da, Türkiye’de yaşlılık konusunda yapılmış lisansüstü tezleri
belirli kategorilere göre incelemek ve ortaya çıkan bulguları değerlendirerek gelecekte
yapılacak tezler için gündem ajandası oluşturmaktır. Çalışmada ‘’yaşlılık, yaşlanma
ve yaşlı’’ anahtar kelimeleri Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) tez veri tabanında
ve bazı üniversitelerin kütüphane kataloglarında taranarak tezlere ulaşılmıştır.
Araştırmalar sonucunda Eylül 2018 tarihine kadar yapılmış 521 lisansüstü tezi
belirlenmiş ve bunlardan 398’i örneklem olarak seçilmiştir. Tezler yıllara,
konularına, yöntemine, uzmanlık alanına, kaynakça durumlarına, üniversite ve
enstitülere göre kategorilere ayrılmış ve ardından içerik analizine tabi
tutulmuştur. Bulgular sonucunda; gerek metodolojik ve teorik anlamda gerekse
literatür kısmında tezlerde eksikliklerin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca tezlerde
yaşlılık olgusuna ağırlıklı olarak yaşlı sağlığı çerçevesinden bakıldığı ve
Türkiye’nin yaşlılarla ilgili mevcut gündemini yansıtan birçok konunun ihmal
edildiği tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra, tezler üretildikleri
disiplinlere göre değerlendirildiğinde, bazı uzmanlık alanları içinde yaşlılık
konusuna ağırlık verildiği, bazı alanların ise bu konuya hala uzak kaldığı
görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık Çalışmaları, Türkiye, Lisansüstü Tezler, İçerik Analizi

Kaynakça

• Akçay, C. (2013). Yaşlılık Kavramlar, Kuramlar ve Yaşlılığa Hazırlık, Kriter Yayınları, İstanbul. Akın, G. (2006). Gerontoloji Her Yönüyle Yaşlılık. Palme Yayıncılık, Ankara. Andrews, G.J. ve Phillips, D. R. (2005). Geographical Studies İn Ageing: Progress And Connections To Social Gerontology. G. J. Andrews, & D. R. Phillips (Ed.), Ageing And Place: Perspectives, Policy Practice. London: Routledge.Andrews, G.J. vd. (2009). Geographical Gerontology: Mapping a Disciplinary Intersection, Geography Compass, (3)5:641–1659.Andrews, G.J., Cutchin, M.P. ve Skinner, M.W. (Ed.) (2018). Space And Place İn Geographical Gerontology: Theoretical Traditions, Formations Of Hope, (In) Geographical Gerontology Perspectives, Concepts, Approaches, Routledge Studies in Human Geography, Newyork.Arpacı, F. (2005). Farklı Boyutlarıyla Yaşlılık, Eğitim ve Kültür Yayınları, Ankara. Arun, Ö. (2008). Yaşlı Bireyin Türkiye Serüveni: Kaliteli Yaşlanma İmkanı Üzerine Senaryolar, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2): 313-330.Arun, Ö. (2013) Ageing in Turkey: The Peter Pan Syndrome, Ed. Troisi, J. ve Kondratowitz, H.J., Ageing in the Mediterranean, Britol University Press.Arun, Ö. (2018) ‘’Türkiye’de Yaşlanma Çalışmaları Dün, Bugün, Yarın’’, Mediterranean Journal of Humanities, (8) 2: 41-61.Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma Yöntem Araştırmalarına Genel Bir Bakış, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42): 1-21.Birren, J.E. (1961). A Brief History of the Psychology of Aging, The Gerontologist, Volume ½:69-77. Canatan, A. (2008). Sosyal Yönleriyle Yaşlılık, Palme Yayıncılık, Ankara. Ceylan, H. (2015). Yaşlılık ve Refah Devleti. İstanbul: Açılım Kitap.Cutchin, M.P. (2009). Geographical Gerontology: New Contributions and Spaces For Development, The Gerontologist, (49)3: 440-444.Çevik, C. (2017). Yaşlı Cato veya Yaşlılık Üzerine, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Çuhadar, S.G. ve Lordoğlu, K. (2016). Demografik Dönüşüm Sürecinde Türkiye’de Yaşlanma ve Sorunlar, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 54, ss.63-80.Dağlı, Y. (2018). Yaşlılığa Hazır Mıyız? Pegem Akademi, Ankara. Davies, A. ve James, A. (2011). Geographies of Ageing, Social Process and Spatial Unevenness of Population Ageing, Ashgate Publishing Limited, England. Duben, A. (2018). Yaşlanma ve Yaşlılık Disiplinlerarası Bakış Açıları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Dülger, İ. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Yaşlılığın Değişen Görünümü, Değişen Politikaları ve Gelişen Aktif Yaşlanma Kavramı, 18-24 Mart Yaşlılara Saygı Haftası, Ankara. Erkenekli, M. (2012). Kültürel Değer Çalışmalarında Yöntem Ve Sosyolojik Araştırmalar İçin Bir Model Önerisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33): 221-230. Gardner, P.J. (2008). The Public Life of Older People Neighbourhoods and Networks, Doctoral Dissertation, University of Toronto, Department of Public Health Sciences.Golant, S.M. (1984). The Geographıc Lıterature On Agıng And Old Age: An Introductıon. Urban Geography, Urban Geography, 5: 3, 262-272.Hazer, O. ve Aslan, Ö. (2009). Yaşlılıkta Sosyal İlişki ve Toplumsal Hayata Katılım, Akademik Geriatri 2009 Kongresi, Antalya.Holdsworth, J.K. (2018). Daha İyi Bir Yarın? Yaşlı Bakımında Ailelerin Karşılaştıkları Zorluklar ve İhtiyaçları, Özgür Arun (Ed.)Yaşlanmayı Aşmak içinde, Phoenix Yayınevi, Ankara.Kalınkara, V. 2016, Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi, Nobel Yayıncılık, Ankara.Kalkınma Bakanlığı (2014). Yaşlanma Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Onuncu Kalkınma Raporu 2014-2018, Ankara.Kavlak, Y. (2018). Elderly Care Services İn The Netherlands And Projection For The Future İn Turkey, Clinical Case Reports and Reviews, Volume 4(4): 1-6.Kaygusuz, C. (2008). Yaşlılık Kuramları, Ed. Ersanlı, K. VE Kalkan, M., İçinde: Pskolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık, Pegem Akademi, Ankara. Koç, M. (2002). Yaşlılık Psikolojisi İle İlgili Yapılan Bilimsel Çalışmaların Tarihi ve Literatürü Üzerine Bir Araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (6) 2: 289-308. Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu, Journal Of Selcuk Communication, 4 (3): 21-28.Özgür, E.M. (2018). Coğrafi Gerontoloji: Coğrafya ve Gerontolojinin Kesişiminde Bir Disiplinin Oluşumu, TÜCAM 30. Yıl Uluslar arası Coğrafya Sempozyumu, Ankara. Özkul, M. ve Kalaycı, I., 2015, Türkiye’de Yaşlılık Çalışmaları, Sosyoloji Konferansları 52 (2): 259-290.Sylvestre, G. (1999). The Geography Of Aging: A Geographical Contribution To Gerontology. Prairie Perspectives: Geographical Essays. R. Koster (Ed.). Saskatoon: University Of Winnipeg. (pp: 214-224).Şentürk, Ü. (2018). Yaşlılık Sosyolojisi, Dora Kitabevi, Bursa. TGD, (2013). Kuruluşunun 10. Yıl Etkinlikleri Kapsamında 1 Ekim Uluslararası Yaşlılar Günü, Genişletilmiş Basın Bildirisi.Tufan, İ. (2003). Modernleşen Türkiye’de Yaşlılık ve Yaşlanmak, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul. Tufan, İ. (2016). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.Tufan, İ. (2016). Antik Çağdan Günümüze Yaşlılık ve Yaşlanma. Ankara. Nobel Yayınları.Tufan, İ. (2017). Türkiye’de Sosyal ve Uygulamalı Gerontolojinin Tarihsel Temelleri, (İçinde) Gerontoloji Kapsam, Disiplinlerarası İş birliği, Ekonomi ve Politika (Editör) Tufan, İ. ve Durak, M., Nobel Yayıncılık, Cilt 1, Ankara. Tuna, M. & Tenlik, Ö. (2017). Türkiye’de ve Dünyada Yaşlanma. Tufan, İ. & Durak, M. (Ed.) Gerontoloji Kapsam, Disiplinlerarası İşbirliği, Ekonomi ve Politika içinde (3-26), Cilt 1, Nobel Yayınları, Ankara. UN. (1983). Vıenna Internatıonal Plan Of Actıon On Agıng, New York.UN. (2008). Guide to the National Implementation of the Madrid International Plan of Action on Ageing, New York.UN. (2015). United Nations, World Population Ageing 2015 Report, 06 Şubat 2016, http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf, p.41-99.White, M.D. ve Marsh, E. (2006). Content Analysis: A Flexible Methology, Library Trends, Vol. 55, No. 1, pp. 22-45. WHO. (2002), Active Ageing A Policy Framework, Geneva.WHO. (2007), World Health Organization, Global Report on Falls Prevention in Older Age. World Health Report Life in the 21st century, Avision for all, Geneva.Yakar, M. (2018). Yaşlanma ve Yaşlılığa Coğrafi Bir Yaklaşım, Nurettin Özgen (Ed.) Sosyal Coğrafya içinde, Pegem Akademi, Ankara. Yazıcı, S. 2014, Gerontoloji ve Gelişim Süreci, İçinde: Küreselleşme ve Yaşlılık Eleştirel Gerontolojiye Giriş , Ed. Korkmaz, N. ve Yazıcı, S., Ütopya Yayınevi, Ankara. Yüceşahin, M. (2011). Küresel Bir Süreç Olarak Demografik Dönüşüm: Mekânsal Bir Değerlendirme, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (1), 11-27.