Hegel’den Marx’a : « Olumsuzun emeği »

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 79 - 92, 30.12.2018

Ragıp Ege

Öz

Kapitalist
üretim biçimi içinde emeğin konumu, emeğin bu sistem içinde işleyiş tarzı konusunda
Marx’ın geliştirdiği soruşturma, büyük ölçüde, Hegel’in etkisini taşır. Bu
etkiyi, Marx’ın, basit biçimde, Hegel’ci bir düşünür olması, Hegel felsefesini
eleştirisiz bir yaklaşımla benimseyip sürdürmesi tarzında anlamıyoruz. Marx,
Hegel’in kimi çözümlemelerini ödün vermez bir dikkatle eleştirmiştir. Ancak bu
eleştiri, Hegel’i derinden anlamış, Hegel’in yüce düşüncesinin gerektirdiği
düşünsel sınavı sabırla göğüslemekten kaçınmamış bir bilincin eleştirisidir. Bu
tür bir bilincin hedef olduğu etkiden söz etmek istiyoruz. Hegel, 19cu yüzyıl
yenilikçi, eleştirel, devrimci düşüncenin emek ve üretime yüklediği sonsuz, ulvî diyebileceğimiz, felsefî değeri en
yetkin biçimde kavramsallaştırmış düşünürdür. Bu yeni emek, dolayısıyla üretim
kavramının özgün içeriğini anlayabilmek için, Hegel’in “özne” kavramını ne
tarzda anlayıp işlediğini incelemek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Hegel, Marx, Olumsuz

Kaynakça

• BÖHM-BAWERK, E. (1898), Karl Marx and the Close of His System, Ed. P. M. Sweezy, Augustus M. Kelley, New York, 1949.
• BORTKIEWICZ, L. (1907), “Zur Berichtigung der grundlegenden theorischen Konstruction von Marx im dritten Band des Kaptial”, Jahrbücher für Nationalökonomie und Statistik, XXXIV, 319-35.
• CHAMLEY, P. (1963), Economie politique et philosophie chez Steuart et Hegel, Annales de la Faculté de Droit et des Sciences Politiques et Economiques de Strasbourg XII, Librairie Dalloz.
• DOS SANTOS FERREIRA, R. & EGE, R. (2018), « The employment contract with externalized costs : The avatars of Marxian exploitation», en collaboration avec Rodolphe Dos Santos Ferreira, The European Journal of History of Economic Thought, published online, 10 jul 2018, <https://doi.org/10.1080/09672567.2018.1481988>
• DUMONT, L. (1977), Homo aequalis. Genèse et épanouissement de l’idéologie économique, NRF, Gallimard
• EGE, R. (1999), “The new interpretation of Steuart by Paul Chamley”, in The Economics of James Steuart, Edited by R. Tortajada, London and New York, Routledge, pp. 84-101
• EGE, R. (2012), “Friedrich Engels: architect of Marxism as a doctrine and particular science”,contribution to Macroeconomics and the History of Economic Thought Festschrift in honour of Harald Hagemann, Edited by Krämer Hagen M., Kurz Heinz. D., Trautwein Hans-Michael, Routledge, pp. 64-77.
• ENGELS, F. (1844) Umrisse zu einer Kritik der Nationalökonomie, Edition Bilingue (Allemand-Français) Aubier, 1974.
• ENGELS, F. & MARX K. (1848), Manifest der Kommunistischen Partei, http://www.vulture-bookz.de/marx/archive/pdf/Marx-Engels_-_Manifest_der_Kommunistischen_Partei.pdf
• FINLEY, M.I. (1964), “Between Slavery and Freedom”, in Economy and Society in AncientGreece, Chatto & Windus, 1981, s.116-132.
• FOUCAULT, M. (1966), Les mots et les choses. Une archéologie des sciences humaines, NRF, Gallimard.
• HEGEL, G.W.F. (1803), System der Sittlichkeit, in Hegel’s Sämtliche Werke, Band VII, „Schriften und Rechtsphilosophie“, Verlag von Felix Meiner (Leipzig), Herausgegeben von G. Lasson, 1923, 413-499; Fransızca çeviri, Système de la vie éthique, (J. Taminiaux), Payot, 1976, 105-199.
• HEGEL, G.W.F. (1805-06), Jenenser Realphilosophie II, in Hegel’s Sämtliche Werke, Band XX, Verlag von Felix Meiner, Herausgegeben von G. Lasson und Johannes.
• HOFFMEISTER, 1931; Fransızca çeviri, Realphilosophie d’Iena (1805-1806) I, in J. Taminiaux, Naissance de la philosophie hégélienne de l’Etat, Payot, 1984, 189-290.
• HEGEL, G.W.F. (1807), Phänomenologie des Geistes, Suhrkamp Taschenbuch Wissenschaft, 1973; Fransızca çeviri: La Phénoménologie de l’Esprit, (J. Hyppolite), Aubier Montaigne, 1946.
• HEGEL, G.W.F. (1819-28), Leçons sur la philosophie de l’histoire, Çev. J. Gibelin, Librairie Philosophique J. Vrin, 1937, Tome II.
• HEGEL, G.W.F. (1821), Grundlinien der Philosophie des Rechts, Suhrkamp Taschenbuch Wissenschaft, 1970; Fransızca çeviri: Principes de la philosophie du droit ou Droit naturel et science de l’Etat en abrégé, (R. Derathé), Librairie Philosophique J. Vrin, 1986; Türkçe çeviri: Hukuk Felsefesinin Prensipleri, (C. Karakaya), Sosyal Yayınlar, 2004.
• HEGEL, G.W.F. (1823-28), Leçons sur la philosophie de l’histoire, Çev. J. Gibelin, NRF, Gallimard, Col. Idées, 1970.
• HYPPOLITE, J. (1948), « La première philosophie du droit de Hegel », in Introduction à la philosophie de l’histoire de Hegel, Librairie Marcel Rivière et Cie, 51-95.
• LUKÁCS, G. (1948), Le jeune Hegel (Der junge Hegel. Über der Beziehungen von Dialektik und OEkonomie), Çev. G. Haarcher & R. Legros, Paris, NRF, Gallimard, 1981 (2 cilt).
• MARX, K. (1857-58), Grundrisse der Kritik der politischen Ökonomie, Karl Marx Friederich Engels Gesamtausgabe (MEGA), Zweite Abteilung, Band 1, Teil 2, Dietz Verlag, 1976-1981.
• MARX, K. (1859), Zur Kritik der Politischen Ökonomie, Karl Marx/Friedrich Engels- Werke, Dietz Verlag, Berlin, Band 13, 7, 1971
• MARX, K. (1861-1863), Zur Kritik der politischen Ökonomie (Manuskript 1861-63), MEGA, https://books.google.fr/books?id=nXgqDwAAQBAJ&pg=PA107&lpg=PA107&dq
• MARX, K. (1867), Das Kapital. Band 1. Kritik der politische Ökonomie, Marx-Engels Werke, Band 23, Dietz Verlag, 1962.
• ÖNEN, Y & ŞANBEY, C. Z. (1993), Almanca – Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1993
• ROSENKRANZ, K. (1844), Vie de Hegel (Georg Wilhelm Friedrich Hegels Leben), Paris, NRF, Gallimard, 2004
• SMITH, A. (1776), The Wealth of Nations, Penguin Books, London, 1999
• STEUART, J. (1767), An Inquiry into the Principles of Political Oeconomy: Being an Essay on the Science of Domestic Policy in Free Nations, London, A. Millar and T. Cadell
• TAMINIAUX, J. (1976), « Introduction » à Système de la vie éthique. G.W.F. Hegel, Payot, 7-104
• TAMINIAUX, J. (1984), « Commentaire » à Naissance de la philosophie hégélienne de l’Etat, Payot, 7-188
• WEIL, E. (1950), Logique de la philosophie, Librairie Philosophique J. Vrin, 1996