ORHAN PAMUK’UN “KARA KİTAP” ROMANINDA HURÛFÎLİK İNANCININ İZLERİ

Yıl 2019, Sayı: 21, 80 - 91, 01.06.2019

Recai Demir

Öz

Hurûfîlik 14. yüzyılda Fazlullah Esterabadi tarafından Tebriz’de ortaya konulmuş, İslam’ın Batıni bir yorumudur. Esterabadi rüya yorumlarından elde ettiği bilgileri kullanmış, İslam’ın temel kavramlarını dönüştürerek Anadolu, İran ve Hindistan’a yayılan yeni bir dinî anlayış getirmiştir.  Hurûfîler dünyanın işleyişine, geleceğe dair haberler vererek âlim, devlet adamı, asker vb. pek çok zümreden taraftar toplamışlardır. 

Orhan Pamuk, Kara Kitapromanında İslam kültürünün pek çok değerinin yanında Hurûfîliğe de geniş bir şekilde yer vermiştir. Celal karakterinin Fazlullah Esterabadi ile özdeşleştiği romanda, Galip Hurûfîlerin yüz okuma, rüya yorumu, sayı ve harf sembolizmi vb. yöntemlerini kullanarak dünyanın gizemlerini çözmeye çalışır. Galip karısı Rüya’yı ararken çıktığı yolculukta Hurûfîlerle ve Hurûfîliğe dair izlerle karşılaşır.  Bu makalede Kara Kitapromanına yansıyan Hurûfîliğin inançları, kavramları ve yöntemleri tespit edilecek, romanın işleyişine yaptığı katkılar ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Kara Kitap, Hurûfîlik, Fazlullah Esterabadi, kıyamet

Kaynakça

• Aksu, Hüsamettin (1998). “Hurûfîlik” TDV İslam Ansiklopedisi. C. 18. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 408-412.
• Almond, Ian (2013). Yeni Oryantalistler, Nietzsche’den Orhan Pamuk’a İslam’ın Postmodern Temsilleri. Bahar Çetiner-Talha Can İşsevenler (Çev.), İstanbul: Pinhan.
• Ballı, Hasan Hüseyin (2010). Fazlullah-ı Hurûfî Ve Hurûfîlik. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Esterabadi, Fazlullah (2012). Cavidan-Nâme- Dürr-i Yetim İsimli Tercümesi. Fatih Usluer (Haz.), İstanbul: Kabalcı.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1973). Hurûfî Metinleri Kataloğu. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ocak, Ahmet Yaşar (2013). Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, 15.- 17. Yüzyıllar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Pamuk, Orhan (1991). Kara Kitap. İstanbul: Can.
• Schimmel, Annemarie (2012). İslam’ın Mistik Boyutları. İstanbul: Kabalcı.
• Yücel, Tahsin (2013). “Kara Kitap”, Kara Kitap Üzerine Yazılar. Nüket Esen (Der.) İstanbul: İletişim.