II. MEŞRUTİYET SONRASI OSMANLI TOPLUMUNDA KADIN

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 5, 77 - 92, 01.01.2019

Ece Yüksel

Öz

ÖZET

Geleneksel anlamda kadının Osmanlı toplumu içerisindeki yapısı Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi ile değişmeye başlar. Kadınlar için özellikle bir hüküm içermemesine rağmen, ferman ile kızlar için okullar açılması ve kılık kıyafette bir takım yenilikleri gündeme getirmiştir. Tanzimat’ın en büyük başarısı, kız öğrencilerin eğitim gördüğü Rüştiye mekteplerinin açılmasıdır. Bu dönemde bu kız okulların da eğitim alan öğrenciler, kadınların oy verme hakkının olduğunu savunur. II. Meşrutiyet döneminde, Tanzimat ile başlayan eğitim alanındaki değişimler devam etmiştir. Bunun sebebi Jön Türk devriminden sonra, halkı yönetenlerin kadın haklarına daha çok önem vermesi ve kadının gelenekçiliği bırakıp toplumsallaşması, özgürlüklerinin genişlemesini isteyen bir anlayışa sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Eğitim yaygınlaştırılmış, ilköğretim zorunlu ve parasız olmuş ve eğitimde birliğin sağlanması için çalışılmıştır. Bu arada da kızlar, rüştiyeden sonra gelen idadi mektebine devam etmiş isteyen kızlar 5 yıllık kız muallim mektebinde eğitim almıştır.
II. Meşrutiyet döneminde hukuk alanında yapılan düzenlemeler ile, kadınlar için iyileştirmeler yapılmıştır. 1917 ‘de çıkarılan aile kararnamesi ile aile hukukunda düzenlemelere gidilmiştir. Bu kararnamenin çıkartılmasında başta Ziya Gökalp, Ahmet Şuayb, İbrahim Hakkı, Mansure-zade Saib gibi üniversite hocalarının önemli etkisi olmuştur. Aile kararnamesi evlilik yaş sınırını değiştirmiştir. Kadınlarda 17, erkeklerde 18, ayrıca devletin kendi memuru ve 2 şahit ile resmi evlilik şartı getirilmiştir.

II. Meşrutiyet döneminde basın hayatına katılan pek çok kadın dergisi vardır. Bu dönemde kadınlar kendi düşüncelerini özgür bir biçimde gazete ve dergilerde yayınladıkları makaleler yoluyla topluma aktarmayı başarmışlardır. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti (1913) - Asker Ailelerine Yardımcı Hanımlar Cemiyeti (1914) - Donanma Cemiyeti Hanımlar Şubesi (1912) - Hizmet-i Nisvan (1908) - İnas Darülfünunu Mezunlar Cemiyeti (1910) gibi daha pek çok dernek ve cemiyet çatısı altında toplanan kadınlar bu örgütlenme biçimiyle cemiyet hayatında da kendilerini ifade etme şansı yakalamışlardır.


Anahtar Kelimeler: Osmanlı kadını, Toplum, II. Meşrutiyet, Eğitim, Hukuk , Evlilik.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Osmanlı kadını, Toplum, II. Meşrutiyet, Eğitim, Hukuk

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Ateş, Yurtsever Nevin, Yeni Harflerle Kadın Yolu/ Türk Kadın Yolu Dergisi, 1925-1927, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı 20.Yıl Özel Yayını,2009, İstanbul.Aydın, Harun Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın, Curr Res Soc Sci (2015), 1(3) ,ss.84-96Alkan Mehmet Ö, Mehmet, Yücekök Ahmet, Turan, İlter, Tanzimat’tan Günümüze STK’lar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998,İstanbul.Çandar Tevfik, İttihat ve Terakki, İletişim Yayınları, Cep Üniversitesi, İstanbulÇakır Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınları, 1993,İstanbul. Dağlar Oya, II. Meşrutiyet’in İlanının İstanbul Basınındaki Yansımaları (1908) , İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:38 (Mart), s. 141-159, 2008,İstanbulKolay, Hale Kadın Hareketinin Süreçleri, EMO Kadın Bülteni, Nisan 2015,sayı:3 ,ss:5-11.Kurnaz Şefika Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, 1839-1923, Bilim Serisi 4,T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Öz-El Matbaası,1991, AnkaraMuhammet Şahin, M. Ahmet Tokdemir, II. Meşrutiyet Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Güz 2011, 9(4), Ankara, s . 851-876Özcan Azmi, 31 Mart Vak’ası, II. Abdülhamit’in Tahttan İndirilmesi İle Sonuçlana Askeri İsyan, Türk İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayını, İstanbul ,2007 , Cilt :34 ,s.9-11.Toprak Zafer, Türkiye’ Kadın Özgürlüğü ve Feminizm 1908-1935 Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2015, İstanbul. Tutar Adem, Derviş Vahdeti ve 31 Mart Olayı, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı ve İslam Tarihi Bilim Dalı, 2005 ,Elazığ Zihnioğlu, Yaprak Kadınsız İnkılap, Nezihe Muhiddin Kadın Halk Fırkası, Kadın Birliği, Metis Yayınları, Kadın Araştırmaları, no:16, 2003, İstanbul
• www.tdk.gov.tr