KUTSAL ZAMAN OLARAK RAMAZAN AYININ SOKAK KÜLTÜRÜNE YANSIMASI: VAN ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Sayı: 44, 109 - 130, 30.06.2019

Ümit Oğur

Öz

Ülkemizde İslamın etkisiyle büyük halk kitleleri, Ramazan ayına özel bir

ilgiyle yaklaşmış ve bu ayda yapmaları zorunlu olan ibadetleri bir şölen havasında

icra etmişlerdir. Bu ay içinde yaşatılan birçok gelenek, dini bir gereklilik olmanın

ötesine geçerek halk kültürünün bir parçası olmuştur. Kutsal zaman olarak Ramazan,

bu sayede ciddi kültürel öğeler biriktirmiş ve bu öğeler nesilden nesile aktarılmıştır.

Bu ayda yapılması gereken ibadetin oruç tutma olması, yeme ve içme ile

ilgili bazı ritüellerin de ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Çalışmada kutsal zaman olarak Ramazan ayında Van’ın işlek caddeleri,

iftar ve sahur arasındaki zaman diliminde gözlenmiştir. Çalışmada kutsal

zamanların sokak kültürüne yansıyan etkilerinin ortaya çıkarılması hedefl enmiştir.

Öte yandan Ramazan ayında yaşatılan gelenekler, yakın tarihteki uygulanış

biçimleriyle kıyaslanmıştır. Toplumun her kademesinde birlik olma bilinciyle ve

mükemmel bir uyumla yaşatılan bu uygulamalar; “gelenek”, “şehir” ve “modern”

kavramları üzerinden irdelenmiştir. Bu bağlamda Van’ın merkez mahallelerinden

gözlem yöntemiyle veriler derlenmiştir. Toplanan veriler folklor biliminin gerektirdiği

şekilde incelenerek sonuca ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ramazan, kutsal zaman, gelenek, kültür, folklor

Kaynakça

• Açıkgöz, Ö. (2007). Şehir, Şehir Toplumu ve Şehir Sosyolojisi. Dergipark, 0 (35). Erişim: https://dergipark.org.tr/iusoskon/issue/9517/118910. Akram, M. (2015). Dinler Tarihi Açısından Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’da Orucun Anlamı ve Önemi. Uluslararası Rmazan Sempozyumu: Ramazan ve Oruç Tam Metni içine (s. 45-62). B. Açıl, F. Altun, S. Aslaner, M. Demiray ve H. Kaya. (Editörler). Ramazan ve Oruç. İstanbul: Belikan Basım. Bauman, Z. (2003). Modernlik ve Müphemlik. Türkmen, İ. (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Çelik, C. (2017). Sekülerleşmenin Kuramsal Sosyolojik Serüveni. İslami Araştırmalar Dergisi, 28 (3), 209-223. Demir, R. (2016). Diğer İnanç Sistemlerinde ve İslâmda Oruç (Karşılaştırmalı Bir Analiz). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, (42), 1784-1799. Eliade M. (1995). Kutsal ve Dindışı. Kılıçbay, M. A. (Çev.), Ankara: Gece Yayınları. Eren, M. (2011). Van Gölü Havzasında Yasla İlgili Gelenek ve Görenek ve Ritüeller (Van- Bitlis Örneği). VI. Uluslar arası Van Gölü Havzası Sempozyumu Tam Metni içinde 508-520. Güç, A. (1998). Dinlerde Kutsal ve Kutsallık Anlayışı, Dinler Tarihi Araştırmaları I, Ankara. Harvey, D. (2003). Sosyal Adalet ve Şehir. Moralı, M. (Çev). İstanbul: Metis Yayınları. Koyuncu, B., Karakılçık, Y. (2018). Van Gölü Havzası’nın Sosyo-Kültürel Yapısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (61), 916- 922. Levendoğlu, M. F. (2006) Küresinliler Örneğinde Kültürel Kimlik (Küresinlilerin Sosyo-Kültürel Yapısı). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Salamone, F. A. (Ed.). (2004). Encyclopedia of Religious Rites, Rituals, and Festivals. New York: Routledge. Sevimli, Ş. ve Şeker, B. D. (2011). Van Gölü Havzasının Planlanmasının, Çevre Etiği ve Çevre Psikolojisi Bağlamında Değerlendirilmesi. VI. Uluslar arası Van Gölü Havzası Sempozyumu Tam Metni içinde (s. 490-498). Shils, E. (2003-04). Gelenek. Arslan, H. (Çev.). Doğu Batı. 7, (25), 101- 131. Şallı, A. (2017). Modernlik, Gelenek ve Din İlişkisi: Bir Modernleşme Kuramı Eleştirisi. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, (KİİFAD). 2, (IV). 55-82. Tanyu, H. (2007). Dini Folklor Veya Dini-Manevi Halk İnançlarının Çeşit Ve Mahiyeti Üzerinde Bir Araştırma -1-. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 0 (21). 123-142. Weber, M. (2010). Şehir, Modern Kentin Oluşumu. Ceylan, M. (Çev). İstanbul: Yarın Yayıncılık. Yazıcı, N. (2005). Ramazan Tenbihnâmeleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XLVI, 2 015, (11), 1-11.