Tomato- Production and Marketing in Turkey and North Eastern Anatolia Region

Yıl 2015, Cilt: 25 Sayı: 1, 84 - 97, 31.01.2015

Yakup Ertürk Mustafa Çirka

https://doi.org/10.29133/yyutbd.236256

Cited By: 8

Öz

According to 2013 data from TUIK, of the 11.8 million tons of tomato productions in Turkey have been consisted of the table tomatoes (67.19%) and tomatoe paste (32.81%). In Turkey, approximately 25% to 30% of the tomato production are processed in the food industry and the remaining amount is consumed as fresh. 80% of the total amount of processed tomato is used for paste, 15% for canned tomatoes, the remaining amount is used in the manufacture of tomato products (ketchup, tomato juice, etc.). Furthermore, approximately in 100 businesses and facilities, tomato is one of the important vegetable because of its importance in canning industry as well as other products mainly processed in agricultural crops and indispensable products in human nutrition also in fresh consumption, but also in food industry as frozen, tomato paste, sauce, ketchup, pickles, tomato juice, tomato paste, peeled tomatoes, sliced tomato, cube-shaped chopped tomatoes, canned tomatoes as much variety of application areas. In this study, the importance of tomato has been emphasized in the country’s agriculture and covering examining the assessment of tomato farming in Erzurum, Erzincan, Bayburt, Agri, Kars, Igdir and Ardahan provinces of Northeast Anatolia Region has been made.

Anahtar Kelimeler

-

TÜRKİYE VE KUZEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ (KDAB)’NDE DOMATES ÜRETİMİ VE PAZARLAMASI

Öz

2013 yılı TUİK verilerine göre, Türkiye’de 11,8 milyon tonluk domates üretiminin % 67,19’unu sofralık, % 32,81’ini de salçalık domatesler oluşturmuştur. Türkiye’de üretilen domatesin yaklaşık % 25-30’u gıda sanayinde işlenmekte, kalan miktar taze tüketime gitmektedir. İşlenen toplam miktarın % 80’i salça, % 15’i konserve domates üretimi için kalan kısım ise ketçap, domates suyu vb. domates ürünlerinin imalatı için kullanılmaktadır. Ayrıca yaklaşık 100 işletme ve tesiste konserve sanayinin diğer ürünlerinin yanı sıra ağırlıklı olarak işlenen tarım ürünlerinin başında gelmesi, insan beslenmesindeki vazgeçilmez ürünlerden olması ve taze tüketiminin yanında gıda sanayinde dondurulmuş, salça, sos, ketçap, turşu, domates suyu, domates püresi, soyulmuş domates, dilimlenmiş domates, küp seklinde doğranmış domates, domates konservesi gibi çok çeşitli kullanım alanlarına sahip olması nedeniyle önemli sebzelerin başında gelmektedir. Bu çalışmada domatesin ülke tarımında önemine vurgu yapılarak, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan illerini kapsayan Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde domates yetiştiriciliğinin incelenerek değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Anonim (2007a). TR 5 Batı Anadolu Bölgesi Tarım Master Planı. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Anonim (2007b). TR 4 Marmara Bölgesi Tarım Master Planı. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Anonim (2007c). TRA Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi Tarım Master Planı. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Anonim (2007d). Düzey 2 Bölgeleri Kalkınma Programı, Pazarlama Araştırmaları Domates –TRA2 Iğdır, Agrer ve ortakları Scott Wilson, ICON, CEEN, VNG, Akdan and Erenoğlu, RD-AKKM.421.TR.
• Anonim (2014a). Food and Agricultural commodities production database, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx Erişim Tarihi: 25 Haziran 2014.
• Anonim (2014b). Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul Erişim Tarihi: 25 Haziran 2014.
• Anonim (2014c). Tarımsal Fiyat İstatistikleri Veri Tabanı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://tuikapp.tuik.gov.tr/tarimsalfiyatapp/tarimsalfiyat.zul Erişim Tarihi: 25 Haziran 2014.
• Anonim (2014d). Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Veri Tavanı, Madde Fiyatları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://tuikapp.tuik.gov.tr/tufedagitimapp/ Erişim Tarihi: 25 Haziran 2014.
• Anonim (2014e). Dış Ticaret İstatistikleri Veri Tavanı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://tuikapp.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul Erişim Tarihi: 25 Haziran 2014.
• Anonim (2014f). Bitkisel Ürün Denge Tabloları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/tarimdenge.zul Erişim Tarihi: 25 Haziran 2014.
• Arıkbay C (1996). Türkiye’nin İşlenmiş Domates Dışsatımı: Durum Değerlendirmesi ve Avrupa Topluluğu’a Tam Üyeliğin Olası Etkileri (Basılmamış Doktora Tezi).
• Demiray E ve Tülek Y (2008). Domates Kurutma Teknolojisi ve Kurutma İşleminin Domatesteki Bazı Antioksidan Bileşiklere Etkisi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi (GTED), 2008 (3) 9-20.
• Düzyaman E ve Duman İ (2003). Dried Tomato as a New Potential in Export and Domestic Market Diversification in Turkey, Proceedings of the Eighth International ISHS Symposium on the Processing Tomato, Acta Horticulture, 613, 433-436.
• Engindeniz S ve Görkem GÖ (2013). İzmir’de Domates Üretiminin Ekonomik ve Teknik Etkinlik Analizi. Ege Univ. Ziraat Fak. Dergisi, 50 (1): 67-75, İzmir.
• Erdal G (2006). Tarımsal Ürünlerde Üretim – Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi (Domates Örneği). Gazi Osman Paşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı 2. S. 17-24, Tokat.
• Keskin G ve Gül U (2004). Domates. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, T.E.A.E-Bakış, Sayı:5, Nüsha:13, Ankara.
• Keskin G (2010). Türkiye’de Domates Salça Sanayi ve İç Piyasada Fiyat Değişimleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 20 (3): 214-221, Van.
• Keskin G (2012). Domates ve Domates Salçası Durum - Tahmin: 2012/2013. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Tepge Yayın No: 219, Ankara.
• Koç A (2005). Türkiye’de Tarımsal Ürün ve Girdi Piyasaları. Türkiye’de Tarım (Editör: Fahri Yavuz). Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayını, Ankara.
• Sarısaçlı İE (2010). Domates Salçası. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Raporu. http://www.ceidam.com/FileUpload/bs238314/File/domates_salcasi.pdf (Erişim Tarihi: 29.06.2014)
• Turhan S (2007). Türkiye’de Domates Salçası Sektörünün Rekabet Gücü Analizi. Hasad Gıda. 22(247): 26-31.
• Uylaşer V (1996). Salça Üretim Aşamalarına Gore Bakteri ve Maya Florasındaki Değişim ve Bozulmadaki Etkileri Üzerinde Araştırmalar (Basılmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.