MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ ETİK-DİSİPLİN İLİŞKİSİ VE DİSİPLİN CEZASI ANALİZİ 1993-2015

Yıl 2016, Sayı: 22, 363 - 402, 26.04.2016

Vedat Ekergil

https://doi.org/10.14520/adyusbd.37721

Cited By: 6

Öz

Etik, insanları işlerini nasıl yapmaları gerektiği ifade eden değerlere yönelik olarak meslek mensuplarına rehberlik eder. Etik, bir anlamda doğru yolu gösterirken, bu yolu tercih etmeyenlerin cezalandırılacağını da ifade etmektedir. Bir başka boyutuyla da toplumda ya da meslek mensupları tarafından doğal karşılanan kanıksanmış bazı değerler, eğer yasal veya uluslararası düzeyde hatalı ise meslek mensupları için bir uyarı ve eğitim mekanizmasını harekete geçirir. Muhasebe mesleği, son 30 yıldır yeniden yapılanmaktadır. Bu süreçte, etik ve disiplin cezası sistemini kurumsal düzeyde yerine getirilmeye çalışılmış, mesleğin itibarını koruma ve yükseltmeye yönelik adımlar itinayla atılmıştır. Meslek mensuplarına; kınama, uyarma, geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma, meslekten çıkarma, staj iptali ve yeminli sıfatını kaldırma disiplin cezaları verilebilmektedir. Kınama ve uyarma cezaları dışındaki cezalar Resmi Gazetede yayımlanmış ve 1993-2015 döneminde 1330 meslek mensubuna 1645 disiplin cezası verildiği belirlenmiştir. Çalışmada, meslek mensuplarının disiplin cezaları; unvan, disiplin cezası türleri, cinsiyet, coğrafi bölgeler ile tek ve birden fazla ceza verilen meslek mensupları yönlerinden incelenmiştir. Sonuç olarak; ilgili dönemde SM’ler en fazla sayıda disiplin cezası aldığı, Marmara bölgesinin tüm bölgeler içinde en büyük paya sahip olduğu, kadınların gerek disiplin cezaları gerekse meslek mensupları çok az sayıda olduğu, bir kez ceza verilen meslek mensuplarının toplam ceza verilenler içinde %87 düzeyinde olduğu tespit edilmiştir.

Kaynakça

• Abdolmohammadi, M. J. ve Baker, C. R. (February 2007). “The Relationship Between Moral Reasoning and Plagiarism in Accounting Courses: A Replication Study.” Issues In Accounting Education, 22(1): 45-55.
• Angay Kutluk, F. ve Ersoy, A. (Temmuz 2011). “Muhasebe Meslek üyelerinin Etik Yargı Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma.” Ege Akademik Bakış, 3(11): 425-438.
• Aysan, M. A. (1996).“Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişimi.” Mali Çözüm Dergisi, 37.
• Bédard, J. (2001). “The Disciplinary Process of the Accounting Profession: Protecting The Public or the Profession? The Québec Experience.” Journal of Accounting and Public Policy, 20: 399-437.
• Banar, K. ve Arslan, Ü. (Ekim 2009). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Almış Oldukları Disiplin Cezaları Üzerine Bir Araştırma (2000 2008 Dönemi).” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 44:91-110.
• Buckhoff, T. A. ve Wilson, L. E. (2008,November). “Ethical Lessons For Accountants.” The CPA Journal, 78(11):54-56.
• Cem, C. (1969). “Disiplin ve Disiplin Hukuku.” Ankara Barosu Dergisi, 5: 821-834.
• Das Gupta, A. (2014). Business Ethics: Texts and Cases from the Indian Perspective, Bangalore, India, s.115. ISBN 978-81-322-1518-9 (e-book).
• Dunn, P. (2006,December). “The Role of Culture and Accounting Education in Resolving Ethical Business Dilemmas by Chinese and Canadians.” Accounting and the Public Interest, 6(1):116-134. [DOI:10.2308/api.2006.6.1.116]
• Flanagan, J. ve Clarke, K. (2007,December). “Beyond a Code of Professional Ethics: A Holistic Model of Ethical Decision-Making for Accountants.” Abacus, 43(4):488-518. [DOI:10.1111/j.1467-6281.2007.00242.x]
• Genç, S. (2015,Mart). “3568 Sayılı Kanuna Tabi SMMM ve YMM'lerin Sorumlulukları.” Mükellef Gazetesi, 358.
• Güvemli, O. ve Özbirecikli, M. (2011,Temmuz). “Türkiye’de Bağımsız Muhasebe Denetiminin Gelişim Süreci 1990-2011.” MUFİTAD Dergisi, 1: 146-180.
• Güvemli, O. (2009,Ekim). “Türkiye’de Muhasebe Meslek Örgütünün 20. Yılı: Bir Değerlendirme” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 44: 6-16.
• Güveyi, Ü. (2013). “Memur Disiplin Hukukunda Mobbing.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(1-2):1455-1481.
• İşgüden, B. ve Çabuk, A. (2006,Aralık). “Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri.” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16).
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kieso, D. E.; Weygnt, J.J. ve Walfield, T. D. (2011). Intermediate Accounting: IFRS Edition, Wiley, 1:17. (ISBN:13-978-0470-61630-7)
• Kutlu, H. A. (2008). “Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2):143-170.
• Miller, P. (1994), Accounting as Social and Institutional Practice Cambridge University Press, New York. [DOI:10.2277/0521469651]
• Mintz, S. M. (2014,December). “Revised AICPA Code of Professional Conduct: Analyzing the Ethical Responsibilities for Members in Public Practice and Members in Business.” The CPA Journal :62-71.
• Özbirecikli, M. (2009,Temmuz). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Eğitim Düzeyleri: 1992’den Günümüze Bir İnceleme.” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 43:83.
• Parker, L. D. (1994), “Professional Accounting Body Ethics: In Search of the Private Interest”, Accounting, Organizations and Society, 19(6):507-525. [DOI: 10.1016/0361-3682(94)90021-3]
• Ponemon, L. A. (1995,July). “The Objectivity of Accountants' Litigation Support Judgments.” The Accounting Review, 70(3):467-488.
• Potter, B. N. (2005). “Accounting as a Social and Institutional Practice: Perspectives to Enrich our Understanding of Accounting Change.” Abacus, 41(3):266.
• Sakarya, Ş. ve Kara, S. (2010). “Türkiye’de Muhasebe Meslek Etiğine Yönelik Düzenlemeler ve Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan Araştırması.” KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12(18):57-72.
• Senaratne, S. (2011,July/August). “The Role of Ethics in Accounting.” CIMA Edge Newsletter [http://www.cimaglobal.com/Thought-leadership/Newslet ters/Regional/The-CIMA-Edge-South-Asia-and-Middle-East/20111/July--August-2011/The-role-of-ethics-in-accounting/ (26.1.16)]
• Subaşı, Ş. ve Erol Fidan, M. (2015). Muhasebede Etik Eğitimi: SMMM Adayları Üzerine Bir Araştırma Dora Yayımcılık. [ISBN: 978-605-9929-38-7]
• Şengel, S. (2011,Nisan). “Türkiye’de Muhasebe Meslek Elemanı Talebi Üzerine Bir Araştırma.” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 50:167-180.
• Thomas, S. (2012,May). “Ethics and Accounting Education.” Issues In Accounting Education: 399-418. [DOI:http://dx.doi.org/10.2308/iace-50119]
• Tinker, T. (1985). Paper prophets: A Social Critique of Accounting, New York: Praeger.
• Tititz, İ. ve Çarıkçı, H. İ. (2001). “Krizlerin İşletmeler Üzerindeki Etkileri ve Küçük İşletme Yöneticilerinin Kriz Dönemine Yönelik Stratejik Düşünce ve Analizleri.” Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1):203-218.
• 10.2000 Tarihli ve 24216 Sayılı Resmi Gazete “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliği”.
• 09.2007 Tarihli ve 26656 Sayılı Resmî Gazete “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”.
• 08.2015 Tarihli ve 29435 Sayılı Resmi Gazete “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliği”
• 10.2000 tarih ve 24216 Sayılı Resmi Gazete; 27.09.2007 tarih ve 26656 Sayılı Resmi Gazete; 04.08.2015 tarih ve 29435 Sayılı Resmi Gazete. (22.10.2015)
• Yılı TÜRMOB Çalışma Raporu.
• http://www.turmob.org.tr/ MBS/Default.aspx (05.09.2015)
• http://www.turmob.org.tr/TurmobWeb/MBS/DisiplinKuruluKararlari.aspx (03.03.2016)
• http://www.turmob.org.tr/TurmobWeb/Istatistikler.aspx (10.1.2016)