DİNÎ KİŞİLİĞİN OLUŞMASINDA ÖZELEŞTİRİNİN ETKİSİ

Yıl 2017, Sayı: 1, 127 - 140, 25.12.2017

Musa Turşak

Öz

Mevcut
varlıklar içinde kişiliği ve benliği olan tek varlık insandır. Aynı şekilde
insan, benliğinin farkında olan ve benliğine pek düşkün yegâne bir varlıktır. Kişilik,
bir insanın duygu, düşünce, tutum ve davranışlarını içeren,  kendine özgü konuşma tarzı, dış görünüşü ile
onu diğerlerinden ayıran ve çevreyle ilişkilerini düzenleyen bir kavramdır.
Böyle tanımlamakla beraber kişiliğin, üzerinde uzlaşılan bir tanımı
yoktur.  Yani kişiliğin niteliğini net
bir şekilde tanımlayan ortak bir kavram yoktur. Çünkü bu kavram günlük dilde birçok
anlamda kullanılmaktadır. Gerek Kur’an’da gerekse Hadislerde kişilik kavramı; bağımsız
bir varlığı olan, kendisini ifade eden, bilinç, şuur, idrak ve irade sahibi
olan, hukukun bir objesi, aynı zamanda manevi bir varlık ve realite olarak
ortaya çıkmıştır. İnsandaki kişilik nitelikleri bebeklik çağından olgunluk
çağına kadar çevresel faktörlerin de etkisiyle çeşitli değişikliklere uğramakla
beraber küçük yaşlarda edinilen alışkanlıklar kişiliğin temelini ve çekirdeğini
teşkil etmektedir. İnsanın kendi davranışları üzerine yönelttiği
değerlendirmeler olarak tanımlanan özeleştiri, kişiliği geliştirmenin en etkili
yöntemi olmakla beraber en sancılı yöntemidir aynı zamanda.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Dini Kişilik, Benlik

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• AKALIN vd., Ş. H. (2011). Türkçe Sözlük, Ankara. TDK Yayınları.
• AKTO, A., (2011). “Kişilik Oluşumunda Dinîn Rolü”Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52:2.
• AYDIN, H. (1976). Muhasibi’nin Tasavvuf Felsefesi. Ankara. Fars Yayınları.
• BAKIRCIOĞLU. R.( 2016). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü, Anı Yay., (2. Baskı), Ankara
• BİLGİN, M. (1997). “Hak Dini Kur’an Dili”, İstanbul. DİA.
• CEVİZCİ, A. (2010). Eğitim Sözlüğü. İstanbul. Say Yayınları.
• CÜCELOĞLU, D. (2000).Yeniden İnsan İnsana. İstanbul. Remzi Kitabevi.
• DÜZGÜN, Ş. A. (2006). İnsanın Yetkinliğini Teolojik Olarak Temellendirmenin İmkanı, Kelam Araştırmaları 4 : 2.
• DÜZGÜN, Ş. A. (2013). Din Birey ve Toplum, Ankara. Akçağ Yayınları.
• EBU’L-HAYYAN, (2001). Muhammed b. Yusuf, Bahru’l Muhit, Beyrut. Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• EBU’S-SUUD, İrşadü’l-Akli’s-Selim ila Mezayi’l-Kur’ani’l-Kerim, , Beyrut, ts. İhyau’t-Turasul-Arabiyye.
• ELBANİ, (1982). Muhammed Nasiru’d-Din, Camiu’s-Sağir ve’z-ziyade, (h.n.:5375), Beyrut
• ERSOY, Mehmet Akif, (2017). Safahat, (Nşr. M. Ertuğrul Düzdağ). Ankara. TDV Yayınları.
• FİRUZABADİ, Muhammed b. Yakup, el-Kamusu’l-Muhit, Müessesetü’r-risale, Beyrut 2005.
• GÖKA, E. (1990). “benlik”, SBA, İstanbul. Risale Yayınları.
• GÜNEY, S. ( 2012). Sosyal Psikoloji. Ankara. Nobel Yayınları.
• HÖKELEKLİ. H. (1995). “Enaniyet”. İstanbul. DİA.
• İBN MANZUR (1119 h.). Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el Ensarî, Lisanu’l-Arab, Kahire. Darü’l-Ma’arif.
• İBRAHİM MUSTAFA vd., (1960). el-Mu’cemu’l-Vasit. Kahire. İhyaü’t-Türas.
• KASAPOĞLU, A. (1997). Kur’an’da Kişilik Psikolojisi, İstanbul. İzci Yayınları.
• KÖKNEL, Ö. (1986). Kişilik. İstanbul. Öz Dizgi Matbaası.
• MUTAHHARİ, M. (1999). İnsan-ı Kamil, (çev. İsmail Bendiderya), İstanbul. Kevser Yayınları.
• RAZİ, (1995). Muhammed b. Ebi Bekr b. Abdulkadir, Muhtaru’s-Sıhah, Mektebetü’l-lübnan Nişarun, Beyrut
• SA’LEBİ, (2002).Ebu İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim en-Nisaburi, el Keşf ve’l-Beyan, (1. Baskı), Beyrut. Daru’l-İhyau’t-Türasu’l-Arabiyye.
• SİFİL, E. (2015). Hikemiyat. İstanbul: Ravze Yayınları.
• TABERİ, (1992). Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyan fi Te’vili’l-Kur’an, Lübnan. Daru’l-Ma’rife.
• TARHAN, N. (2015). Değerler Psikolojisi ve İnsan. İstanbul: Timaş Yayınları.
• TARHAN, N.( 2014). İnanç Psikolojisi. İstanbul. Timaş Yayınları.
• ULUSOY, M. (2014). I. Ulusal “Maneviyat Psikolojisi” Sempozyumu, Erciyes Üniversitesi ay., Kayseri.
• https://kortopsikoloji.com/dergi/kisa-kisa-18 (Erişim tarihi: 12.12.2017)