CERRAHİ BİRİMLERDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN DELİCİ- KESİCİ ALET YARALANMASI KONUSUNDAKİ BİLGİ VE UYGULAMALARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 11, 17.01.2018

Şerafettin Okutan Serdar Sarıtaş

Öz

Bu araştırmanın amacı,
cerrahi birimlerde çalışan hemşirelerin Delici-Kesici Alet Yaralanması (DKAY) konusundaki
bilgi ve uygulamalarını belirlemektir.

Bu araştırma, İnönü
Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi (TÖTM) cerrahi birimlerinde Haziran 2015-Eylül
2016 tarihleri arasında tanımlayıcı olarak yürütülmüştür. Araştırmanın
evrenini; TÖTM' nin cerrahi birimlerinde çalışan 242 hemşire oluşturmuştur.
Araştırmanın örneklemini ise örneklem seçimine gidilmeyip hemşirelerin tamamı
oluşturmuştur. Araştırmaya 183 hemşire katılmış ve evrenin %75.6'sına
ulaşılmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından oluşturulan Anket Formu
kullanılarak Mayıs - Haziran 2016 tarihleri arasında, TÖTM cerrahi birimlerinde
çalışan hemşirelerden toplanmıştır. Anket Formu hemşirelerin çalışma saatleri
içerisinde yüz yüze görüşme yöntemi ile doldurulmuştur. Her bir görüşme 10- 15
dk. sürmüştür. Verilerin değerlendirilmesinde; Ki-kare, Bağımsız gruplarda t
testi, Mann-Whitney U, Kruskal Wallis varyans analizi kullanılmıştır.

Araştırma kapsamına alınan hemşirelerin %67.2'sinin
lisans mezunu, %33.9'unun çalışma süresinin 6-10 yıl olduğu, %98.4'ünün DKAY
eğitimi aldığı, %97.3'ünün Hepatit B aşısı olduğu, %76.5'inin DKAY geçirdiği
tespit edilmiştir.

Çalışma süresi arttıkça Hepatit B aşısı olma
durumunun arttığı, DKAY eğitimi alan hemşirelerin %33.3'ünün ampul/ flakon ile
yaralandıkları, DKAY eğitimi alan hemşirelerin %76.7'sinin DKAY ile ilgili
yeterince önlem aldığını düşündüğü, ampul/flakon ile yaralanmada yaş
ortalamasının 28.26±4.45 olduğu, yaş arttıkça yaralanmanın rapor edilmesi
durumunun da arttığı saptanmıştır.

Yaralanmaya neden olan alet ile eğitim düzeyleri
arasında, eğitim düzeyleri ile DKAY geçirme durumları arasında,  DKAY geçirme durumları ile çalışma süreleri
arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır.

Özellikle mesleğe yeni başlayan hemşirelerde DKAY ve
DKAY sonucu bulaşan hastalıklar ile ilgili yeterli bilinç oluşturabilmek için
düzenli aralıklarla eğitimler verilmesi, oluşturabileceği riskler konusunda hizmet
içi eğitim yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi Birim, Hemşire, Kesici Alet

Kaynakça

• 1. Merih YD, Kocabey MY, Çırpı F, Bolca Z, Celayir AC. Bir devlet hastanesinde üç yıl içerisinde görülen kesici-delici alet yaralanmalarının epidemiyolojisi ve korunmaya yönelik önlemler. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009, 40: 11-5
• 2. Demircan E. Ameliyathane Hemşirelerinin Delici/Kesici Aletlerle Yaralanma Sıklığının ve Bunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi 2008.
• 3. Dişbudak Z. Hemşirelerin Kesici-Delici Alet Yaralanması ile Karşılaşma Durumları ve Karşılaşma Sonrası İzledikleri Yöntemler. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, 2013.
• 4. Gemalmaz A. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Görev Yapan Temizlik Personelinin Kurumda Çalıştıkları Süre Boyunca İş Kazası Geçirme Durumları ve Son Kaza-Yaralanmaya Ait Özelliklerin Belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Kazaların Demografisi ve Epidemiyolojisi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi 2009.
• 5. Aras D, Uskun E. Hemşirelerin Çalışma Ortamı Riskleri ve Yaşam Kalitesi ile İlişkisi. Tıp Araştırmaları Dergisi 2015, 13: 62-9.
• 6. Beşer A. Sağlık Çalışanlarının Sağlık Riskleri ve Yönetimi.Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2012, 5: 39-44.
• 7. Taşçıoğlu İ. Lüleburgaz Devlet Hastanesi ve Lüleburgaz 82. Yıl Devlet Hastanelerinde İş ve Çalışma Ortamından Kaynaklanan Riskler ve Bu Riskleri Hemşirelerin Algılama Düzeylerinin Saptanması. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi 2007.
• 8. Smith DR, Mihashi M, Adachi Y, Mouri F, Ishitake T. Organizational Climate and Its Relationship with Needlestick and Sharps Injuries Among Japanese Nurses. Am J Infect Control 2009, 37: 545-50.
• 9. Kable AK, Guest M, Mcleod M. Organizational Risk Management and Nurses Perceptions of Workplace Risk Associated with Sharps Including Needlestick Injuries in Nurses in New Southwales,Australia. Nurs Health Sci 2011, 13: 246-54.
• 10. Akkaya S, Şengöz G, Pehlivanoğlu F, Özdemir EG, Tek ŞA. Kesici ve Delici Alet Yaralanmalarıyla ilgili Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Klimik Dergisi 2014, 27: 95-8.
• 11. Türen S, Yakın Ö, Çağlar E, Morgül NU, Işık FÇ, Okur F. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin Riskli Birim Çalışanlarında Kesici-Delici Alet Yaralanmalarının Değerlendirilmesi. ICR Journal 2015,1: 41-5.
• 12. Özyiğit F, Küçük A, Arıkan İ, Altuntaş Ö, Kumbasar H, Fener S, Kahraman B. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanımına Yönelik Tutumları. Haseki Tıp Bülteni 2014, 10: 168-71.
• 13. Omaç M, Eğri M, Karaoğlu L. Malatya Merkez Hastanelerinde Çalışmakta Olan Hemşirelerde Mesleki Kesici Delici Yaralanma ve Hepatit B Bağışıklanma Durumları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2010, 17: 19-25.
• 14. Peng B, Phillip JT, Karen B, Janet EH. Sharps Injury and Body Fluid Exposure Among Health CareWorkers in an Australian Tertiary Hospital. Asia Pac J Public Health 2008, 20: 139-47.
• 15. Talas MS. Occupational Exposure to Blood and Body Fluids Among TurkishNursing Students During Clinical Practice Training: Frequency of Needlestick/Sharp Injuries and Hepatitis B Immunisation. J Clin Nurs 2008, 18: 1394-403.
• 16. Cheung K, Ho SC, Ching SSY, Chang KKK. Analysis of Needlestick Injuries Among Nursing Students in Hong Kong. Accident Analysis and Prevention 2010, 42: 1744-750.
• 17. Yıldız K. Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Aletleri Güvenli Kullanımlarının İncelenmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, 2011.
• 18. Akbulut A. Kan Yoluyla Bulaşan İnfeksiyonlar. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2007, 11: 242-5.
• 19. Kandemir Ö. NonA-E Hepatit Virüsleri. Viral Hepatit Dergisi 2005, 10: 125-34.
• 20. Tekin A. Kan ve Kan Ürünleri Nakli ile Bulaşan Enfeksiyonlar. Konuralp Tıp Dergisi 2011, 3: 38-45.
• 21. Öksüz Ş, Yıldırım M, Özaydın Ç, Şahin İ, Arabacı H, Gemici G. Bir Devlet Hastanesi Sağlık Çalışanlarında Hbv ve Hcv Seroprevalansının Araştırılması. Ankem Dergisi 2009, 23: 30-3.
• 22. Gülay M. Uludağ Üniversitesi Sağlık Kuruluşları’nda Çalışan Tıbbi Personelin ve Temizlik Personelinin Kesici/Delici Alet Yaralanmalarına Maruziyet Durumu. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Uzmanlık tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi, 2010.
• 23. Yıldız K. Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Aletleri Güvenli Kullanımlarının İncelenmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, İzmir: Ege Üniversitesi 2011.
• 24. Taze SS. Cerrahi Birimlerinde Çalışan Hemşirelerin Kan ve Vücut Sıvılarıyla Bulaşan Hastalıklardan Korunmaya Yönelik Aldıkları Evrensel Önlemler. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. Yüksek Lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi 2008.
• 25. Ortabağ T, Güleşen A, Yava A, Bakır B. Exploring the Frequency of Sharps Injuries and Affecting Factors Among Health Care Workers in a University Hospital. Anatolian J Clin Invest 2009, 3: 208-12.
• 26. Costigliola V, Frid A, Letondeur C, Strauss K. Needlestick Injuries in European Nurses in Diabetes. Diabetes & Metabolism 2012, 38: 9-14.
• 27. Dikmen AU, Medeni V, Uslu İ, Aycan S. Ankara' da Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Sağlık Personelinin Geçirdiğini İfade Ettiği İş Kazalarının Değerlendirilmesi. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 2014, 1: 22-9.
• 28. Uçak A, Kiper S, Karabekir HS. Sağlık Çalışanlarının Karşılaştıkları İş Kazaları ve Eğitimin İş Kazalarını Azaltma Durumuna Etkisi. Bozok Tıp Dergisi 2011, 1: 7-15.
• 29. Ghannad MS, Majzoobi MM, Ghavimi M, Mirzaei M. Needlestıck and Sharp Object Injurıes Among Health Care Workers in Hamadan Provınce, Iran. J Emerg Nurs 2012, 38: 171-5.
• 30. Kaya Ş, Baysal B, Eşkazan AE, Çolak H. Diyarbakır Eğitim Araştırma Hastanesi Sağlık Çalışanlarında Kesici Delici Alet Yaralanmalarının Değerlendirilmesi. Viral Hepatit Dergisi 2012, 18: 107-10.
• 31. World Health Organization. Global Hepatitis Report. 2017: 1-14.
• 32. Wicker S, Jung J, Allwinn R, Gottschalk R, Rabenau HF. Prevalence and Prevention of Needlestick Injuries Among Health Care Workers in a German University Hospital. Int Arch Occup Environ Health 2008, 81: 347-54.
• 33. Martins A, Coelho AC, Vieira M, Matos M, Pinto ML. Age and Years in Practice as Factors Associated with Needlestick and Sharps Injuries Among Health Care Workers in a Portuguese Hospital. Accid Anal Prev 2012, 47: 11-5.
• 34. Akçalı A, Şener A, Otkun MT, Akgöz S, Otkun AM. Üçüncü Basamak Bir Hastanede Sağlık Çalışanlarında Hepatit B Seroprevalansı. Viral Hepatit Dergisi 2013, 19: 36-40.
• 35. Barut HŞ, Günal Ö. Dünyada ve Ülkemizde Hepatit C Epidemiyolojisi. Klimik Dergisi 2009, 22: 38-43.
• 36. Tosun S. Viral Hepatitlerin Ülkemizdeki Değişen Epidemiyolojisi. Ankem Dergisi 2013, 27:128-34.
• 37. Taş T, Koçoğlu E, Küçükbayrak A, Mengeloğlu FZ, Erdem A, Erdem K, Bucak Ö. Anjiografi Yapılan Hastalarda Hepatit B, Hepatit C ve HIV Seroprevalansı. Abant Medical Journal 2013, 2: 224-6.
• 38. Aldem M, Arslan FT, Kurt AS. Sağlık Profesyonellerinde Çalışan Güvenliği. Tıp Araştırmaları Dergisi 2013, 11: 60-7.
• 39. Smith DR, Mihashi M, Adachi Y, Nakashima Y, Ishitake T. Epidemiology of Needlestick and Sharps Injuries Among Nurses in A Japanese Teaching Hospital. J Hosp Infect 2006, 64: 44-9.
• 40. Samancıoğlu S, Ünlü D, Akyol AD. Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin Kesici Delici Aletle Yaralanma Durumlarının İncelenmesi.Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013, 16: 43-9.
• 41. İlçe A, Karabay O, Yorgun S, Çiftçi F. Kesici Delici Tıbbi Alet Yaralanmalarında Önleyici Faaliyetler Etkin Mi? Anatolian J Clin Invest 2013, 7: 138-43.
• 42. Yazar S, Yücetaş U,Özkan M, Zulcan S. Sağlık Çalışanlarının Delici Kesici Aletler ile GerçekleşenYaralanma Deneyimleri ve Yaralanmaya Yönelik Alınacak Tedbirler. İstanbul Medical of Journal 2016, 17: 5-8.
• 43. Sarı ND, Fincancı M, Soysal HF, Demirkıran N, Koyuncu S, Özgün Ö. Delici Kesici Alet Yaralanmalarının Bildirim Sıklığı Neyin Göstergesi? Haseki Tıp Bülteni 2014, 52: 98-102.
• 44. Bozkurt S, Kökoğlu ÖF, Yanıt F, Kocahasanoğlu U, Okumuş M. Sağlık Çalışanlarında İğne Batması ve Cerrahi Aletlerle Olan Yaralanmalar. Dicle Tıp Dergisi 2013, 40: 449-52.