ANAYASA YARGISI VE DEMOKRASİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 6, 118 - 143, 30.06.2018

Ali Fuat Gökçe Elif Dölek

Öz

Anayasa yargısı kapsamındaki konular,
yorumlama yetkisinin varlığı ve bağlayıcılığı anayasa yargısını ve yargıçlarını
toplumda başlı başına bir iktidar konumuna ve bundan hareketle meşruluk
tartışmalarının odağı haline getirmektedir. Anayasa yargısı; seçilmiş olanların
tasarruflarının, seçilmemiş olanlar tarafından denetlenmesi anlamına
gelmektedir. Bunun yanı sıra seçilmiş olanların yürütme ve yasama
organlarındaki güçlerinin üstünlüğü ile demokratik olmayan kararlar alabileceği
ve önce otoriterleşme sonra totaliterleşme yönünde eğilimler göstermesinin
engellenmesi için oluşturulan anayasa yargısının kullanımı demokrasi açısından
önem kazanmaktadır. Dolayısıyla anayasa yargısı ve demokrasi; anayasa
mahkemelerinin henüz yarım yüzyıllık tarihinde hep iki karşıtlık olarak ele
alınmış ve anayasa yargısının demokratik meşruluğu tartışma konusu olmuştur. Bu çalışmada, Anayasa yargısının varlığının
özellikle demokrasinin belkemiği olarak görülen kuvvetler ayrılığı ve halk
egemenliği ilkeleriyle bağdaşıp bağdaşmadığı hususu güncel örnekleri ile
tartışılacaktır. Çalışmanın temel amacı demokrasi ve anayasa yargısı arasında
nasıl bir ilişki olduğunu göstermektir. Bu amaca yönelik olarak çalışma, yerli
ve yabancı literatür taraması ile gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, kuvvetler ayrılığı, anayasacılık, anayasa yargısı.

Kaynakça

• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali (1989), “Demokratik Mitoslar: Halk-Ulus Egemenliği ve Siyasal Temsil”, AÜSBF Dergisi, C: XLVI, No: 1-2.
• ARSLAN, Zühtü (2005), Anayasa Teorisi, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• ATAR, Yavuz (2012), Türk Anayasa Hukuku, 7. Baskı, Mimoza Yayınları, Konya.
• ATEŞ, Toktamış (1994), Demokrasi, 3. Baskı, Ümit Yayıncılık, Ankara.
• BAL, Hüseyin (2014), “David Held’in Sınıflandırmasına Göre Demokrasinin Klâsik Modelleri”, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 26, ss. 213-229.
• BEETHAM, David ve BOYLE, Kevin (2005), Demokrasinin Temelleri, çev: Aslıhan Zeynep Kopuzlu, Adres Yayınları, Ankara.
• BERGER, Peter L. (1999), “Günümüz Dünyasında Demokrasi”, çev: Cevdet Akyan, Sosyal ve Siyasal Teori-Seçme Yazılar, der: Atilla Yayla, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• BEYAZIT, İbrahim Hakkı (2009), “Amerikan Anayasa Mahkemesi”, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları: Birikimler, Ed: Muharrem Balcı, Step Matbaacılık, İstanbul.
• ÇAĞLAR, Bakır (1986), “Parlamentolar ve Anayasa Mahkemeleri, Teori ve Pratikte Anayasa Yargısının Sınırları Problemi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 3, Ankara.
• ÇAM, Esat (1999), Siyaset Bilimine Giriş, 6. Baskı, Der Yayınları, İstanbul.
• DAHL, Robert A. (2001), Demokrasi Üstüne, çev: Betül Kadıoğlu, 1. Baskı, Phoenix Yayınevi, Ankara.
• DOEHRING, Karl (2002), Genel Devlet Kuramı, 2. Baskı, İnkılap Yayınları, İstanbul.
• ERDOĞAN, Mustafa (2005), “Anayasa Mahkemeleri Önemli Midir? Orta Avrupa’da Anayasa Yargısı ve Demokrasinin Pekişmesi”, AÜHFD, C: 54, S: 3, Ankara.
• ERDOĞAN, Mustafa (2012), Anayasal Demokrasi, 9. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• ERDOĞAN, Mustafa (2013), Özgürlük Perspektifinden Hukuk ve Demokrasi, 1. Baskı, Kesit Yayınları, İstanbul.
• EREN, Emrah Karaca (2012), Muhafazakâr Siyaset Anlayışı ve Demokrasi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ERGÜL, Ozan (2007), Yeni Kurumsalcı Yaklaşımla Türk Anayasa Mahkemesi ve Demokrasi, Adalet Yayınevi, Ankara.
• FRIEDRICH, Carl J. (1999), Sınırlı Devlet, çev: Mehmet Turhan, Gündoğan Yayınları, Ankara.
• GÖZLER, Kemal (2000), Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• GÖZTEPE, Ece (1998), Anayasa Şikâyeti, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 530, Ankara.
• GÜLENER, Serdar (2017), Türkiye'de Anayasa Yargısının Demokratik Meşruluğu, 2. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul.
• GÜLSOY, Mehmet Tevfik (2007), Özgürlüklerin Korunmasında Anayasa Yargısının Yeri ve Meşruluğu, Yetkin Yayınları, Ankara.
• HEYWOOD, Andrew (1999), “Demokrasi”, çev: Bican Şahin, Sosyal ve Siyasal Teori-Seçme Yazılar, der: Attila Yayla, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• HOLDEN, Barry (2007), Liberal Demokrasiyi Anlamak, çev: Hüseyin Bal, Liberte Yayınları, Ankara.
• HÜNER, Mehmet Fatih (2012), Demokrasinin İşleyişinde Yargının Rolü ve Meşruiyeti, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara.
• İNCE, İnci Çoban (2012), Anayasa Mahkemelerinin Demokratik İşlevi ve Türk Anayasa Mahkemesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• KABOĞLU, İbrahim (2000), Anayasa Yargısı, 3. Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• KABOĞLU, İbrahim (2007), Anayasa Yargısı Avrupa Modeli ve Türkiye, İmge Kitabevi, Ankara.
• KÖKER, Levent (1992), Demokrasi Üzerine Yazılar, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• KÖKER, Levent (2006), “Seçim Sistemleri ve Siyasi Çoğulculuk”, Anayasa Yargısı, Sayı: 23, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara.
• KÖKER, Levent (2008), Demokrasi, Eleştiri ve Türkiye, 1. Baskı, Dipnot Yayınları, Ankara.
• KUTLU, Mustafa (2001), Kuvvetler Ayrılığı, Temelleri-Gelişimi, Hukuk Devletinin Kökenleri, Seçkin Yayınları, Ankara.
• LİPSON, Leslie (1999), “Demokrasinin Felsefesi”, çev: Mustafa Erdoğan, Sosyal ve Siyasal Teori-Seçme Yazılar, der: Atilla Yayla, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• ÖZBUDUN, Ergun (1993), Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı, 1. Baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• ÖZBUDUN, Ergun (2005), “Anayasa Yargısı ve Demokratik Meşruluk Sorunu”, Demokrasi ve Yargı, der: Ozan Ergül, TBB Yayınları, Ankara.
• POPPER, Karl R. (1999), “Açık Toplum ve Düşmanlarına Yeniden Bakış”, çev: İhsan Duran Dağı, Sosyal ve Siyasal Teori-Seçme Yazılar, der: Attila Yayla, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• SARTORİ, Giovanni (1996), Demokrasi Teorisine Geri Dönüş, çev: Tunçer Karamustafaoğlu ve Mehmet Turhan, Yetkin Yayınları, Ankara.
• SCHMİDT, Manfred G. (2002), Demokrasi Kuramlarına Giriş, çev: M. Emin Köktaş, 2. Baskı, Vadi Yayınları, Ankara.
• SCHMİTTER, Philippe C. - KARL, Terry L. (1995), “Demokrasi Nedir, Ne Değildir”, çev: Levent Gönenç, Demokrasinin Küresel Yükselişi, der: Larry Diamond ve Marc F. Plattner, Yetkin Yayınları, Ankara.
• ŞAYLAN, Gencay (1998), Demokrasi ve Demokrasi Düşüncesinin Gelişmesi, 1. Baskı, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• TANÖR, Bülent - YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (2004), 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 5. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• TEZİÇ, Erdoğan (2003), Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Beta Yayım Dağıtım, İstanbul.
• TOURAİNE, Alan (1997), Demokrasi Nedir, çev: Olcay Kunal, 1.Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• TUNAYA, Tarık Zafer (1980), Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, 4. Baskı, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• TURHAN, Mehmet (1995), “Anayasacılık Açısından Çoğunluk İlkesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 50, No 1-2, Ankara.
• TURHAN, Mehmet (1997), Anayasal Devlet, 1. Baskı, Gündoğan Yayınları, Ankara.
• USLU, Ferhat (2008), Anayasa Yargısının Meşruluğu Sorunu Işığında Türk Anayasa Mahkemesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul .
• UYGUN, Oktay (2014), Demokrasi: Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar, 2. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul.
• YAYLA, Atilla (1998), Siyaset Teorisine Giriş, 1. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• YILMAZ, Aytekin (2000), Modern Demokrasi: Gelişimi ve Sorunları, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• YOLCU, Serkan (2009), “Küreselleşme Sürecinde Anayasa Yargısının Meşruluğu”, Uluslararası Davraz Kongresi Bildirileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.