SİSTEMATİK MÜZİKOLOJİDE 20. YÜZYIL ANALİZ YÖNTEMLERİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 12, 281 - 314, 30.12.2018

Ümit Fışkın

Öz

Müzikoloji
kavramı çeşitli görüşlere göre farklı tanımlara sahiptir. Genel olarak ise
müzikoloji “bilimsel yöntemleri kullanarak müziği bütün yönleriyle araştırıp
inceleyen yani müziği ilgilendiren bütün konularla ilgilenen bilim dalıdır” (Uslu, 2006, s. 1).
20. yüzyılda sosyal bilimler, filoloji ve felsefe alanındaki metodlardan
faydalanarak müzikolojinin bilimsel metodları oluşturulmuştur. Tarihsel
çalışmalar müzikoloji alanın merkezindedir. Bununla birlikte farklı bilim
insanları müzikoloji için değişik çerçeveler çizmiştir. Bugün Guido Adler’in
sınıflandırması bazı gelişmelere rağmen güncelliğini korumaktadır. Adler 1855
yılında Vierteljahrsschrift für
Musikwissenschaft’ın ilk cildinde ‘Müzikolojinin Kapsamı, Yöntemi ve Amacı’
(Umfang, Methode und Ziel der
Musikwissenschaft) başlıklı yazısında müzikoloji ‘tarihi’ ve ‘sistematik’
olarak iki ana başlıkta incelemiştir. Sistematik müzikolojinin araştırmaları
sonucunda ortaya çıkan müzikal analiz yöntemleri 20. yüzyılda kayda değer
gelişmeler kaydetmiştir. Müzikal
analiz müzikal
yapının (structure) izahı, müzikteki
basit kurucu unsurların çözümlenmesi ve bu bileşenlere ait fonksiyonların
incelenmesidir. Müzikal ‘yapı’ bir eserin bölümünü, bütünüyle bir eseri, bir
grup eser ya da repertuvarı yazılı veya sözlü bir gelenek içinde temsil
edebilir. Müzikal analiz sosyolojik, felsefi ve
dini faktörler gibi dış faktörlerden ayrı olarak teknik anlamda yapılır.
Müzikal analizin kapsamı müzikal estetik ve kompozisyon teorisidir. Müzikal
analizde sadece bestelenmiş olan değil, kayıt altına alınan müzikal materyal de
incelenebilir. Müzikal analizde yaklaşım ‘tanımlama/tasvir’ ve ‘karşılaştırma’dır.
Tanımlamada/Tasvirde eserin ne içerdiği ve nasıl ortaya çıktığı gibi konular
araştırılır. Karşılaştırmada benzerlikler ve farklılıklar incelenir. Müzikal
analiz yöntemleri arasında form analizi, fonksiyon analizi, armonik analiz,
Schenker analizi, dizisel müzik analizi, stil analizi, Gestalt Psikolojisi yaklaşımıyla
analiz, yorumbilim (Hermeneutics),
bilgi teorisi analizi, pitch-class set analizi,
oransal analiz, müzikal göstergebilim, A
Generative Theory of Tonal Music ve karşılaştırmalı metod gibi yöntemler
bulunur. Bu çalışmamızda 20. yüzyılda uygulanan belli başlı müzikal analiz
yöntemleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Müzik Analizi, Sistematik Müzikoloji, Müzikoloji

Kaynakça

• ADAMS, C. (1996), Erik Satie and Golden Section Analysis. Music ve Letters, 77(2), 242-252.
• BACHMANN, T., ve BACHMANN, P. (1979), An Analysis of Béla Bartók’s Music through Fibonaccian Numbers and the Golden Mean. The Musical Quarterly, 65(1), 72-82.
• BAL, M. (2018), Okuma Becerisinin Geliştirilmesine Hermeneutik Bakış Açısı, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (ODÜSOBİAD), 8 (1), s. 95-105.
• BENT, I. D. (2001). Hermeneutics, Grove Music Online, http://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000012871. (29.11.2018).
• BENT, I. D.- POPLE, A. (2001), Analysis, Grove Music Online. http://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000041862. (23.05.2018).
• BULUR, E. (2009), 20. Yüzyıl Müziğinde Tonal Yaklaşımlar, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi.
• CONE, E. T. (1960), Analysis Today, The Musical Quarterly, Vol. 46, No. 2, s. 172-188.
• DANNENBERG, R. B. (2010), Style in Music, The Structure of Style, Springer Berlin Heidelberg, s. 45-57.
• DIPERT, R. R.-WHELDEN, R. M. (1978), Set-Theoretical Music Analysis II, Indiana Theory Review, Vol. 1, No. 2, s. 50-60.
• DİBEK, B. Ç.-YILMAZ, H. İ.-ATALAY, V. (2013), Gestalt Psikolojisi, T.C. İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, Kaynak Tarama ve Rapor Yazma Ders Ödevi.
• DİNÇ, Ş. Ö. (2009), Paul Hindemith’in Müzik Stili, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 1, s. 299-307.
• DUCKLES, V., Pasler, J., Stanley, G., Christensen, T., Haggh, B., Balchin, R., Libin, L., Seebass, T., Page, J., Goehr, L., Bujic, B., Clarke, E., McClary, S., Gribenski, J., Gianturco, C., Potter, P., Fallows, D., Velimirović, M., Tomlinson, G., Béhague, G., Kanazawa, M., ve Platt, P. (2001), Musicology, Grove Music Online. http://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000046710. (04.01.2018)
• DUNSBY, J. (1983), Music and Semiotics: The Nattiez Phase. The Musical Quarterly, 69(1), 27-43.
• ERKAL, A. (2009), Genel Olarak Bilgi ve Bilgi Teorisi Çerçevesinde Bilginin Hukuktaki Anlamı, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), s. 11-30. Doi: 10.15337/SUHFD.2017.110.
• FORTE, A. (1984), Music Analysis, Vol. 4, No. 1/2, Özel Sayı: Londra Kral Koleji Müzik Analiz Konferansı 1984 (Mart - Temmuz 1985), s. 29-58.
• FORTE, A. (1985), Pitch-Class Set Analysis Today. Music Analysis,4(1/2), 29-58. doi:10.2307/854234
• HANNINEN D. A. (2012), A Theory of Music Analysis: On Segmentation and Associative Organization, Rochester, NY: University Rochester Press.
• HANNINEN, D. A. (2004), Associative Sets, Categories, and Music Analysis. Journal of Music Theory, 48(2), 147-218.
• HILLER, L., ve BEAN, C. (1966), Information Theory Analyses of Four Sonata Expositions. Journal of Music Theory, 10(1), 96-137.
• HOWAT, R. (1983), Bartók, Lendvai and the Principles of Proportional Analysis. Music Analysis, 2(1), 69-95. doi:10.2307/853953
• http://wiki.ccarh.org/wiki/Template:ADAM_Analysis
• http://www.bilim-teknoloji.com/anket-pragnanz-olmasaydi-hayat-cok-zor-olabilirdi. (07.12.2017).
• https://prezi.com/daj8v5m5z9x5/a-structural-analysis-of-dufays-nuper-rosarum-flores/ (06.05.2018)
• https://tr.instela.com/fi-olgusu--525943. (07.12.2017).
• https://www.d.umn.edu/~jrubin1/JHR%20Sets%201.htm (30.11.2018).
• https://www.guitarmessenger.com/lessons/the-octatonic-scale-symphony-of-psalms-stravinsky/2/ (20.05.2018).
• https://www.youtube.com/watch?v=6WMsg3NoS7c (30.11.2018).
• https://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/data/13030/47/ft967nb647/figures/ft967nb647_00077.gif (09.05.2018)
• KABAN, Z.Y. (1994), Genel Sistem Teorisi ve Sibernetik, Marmara İletişim Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 8, s. 219-226.
• KÁRPÁTI, J. (2006), Axis Tonality and Golden Section Theory Reconsidered. Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae, 47(3/4), 417-426.
• KERMAN, J. (1965), A Profile for American Musicology. Journal of the American Musicological Society, 18(1), s. 61-69. doi:10.2307/830725
• KERMAN, J. (1980), How We Got into Analysis, and How to Get out, Critical Inquiry, Vol. 7, No. 2 (Kış, 1980), s. 311-331.
• KINIKLI, N. Esra (2007), Stravinsky’nin Bahar Ayini İsimli Eserinin “Ses Sınıfları Takımları” Anlayışıyla Analizi, Dan.: Doç. Ümit İşgörür, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müzik Anasanat Dalı Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi.
• LEMAN, M-SCHNEIDER, A. (1997), Origin and Nature of Cognitive and Systematic Musicology: an Introduction, Music, Gestalt, and Computing: Studies in Cognitive and Systematic Musicology, New York, ABD, s. 13-29.
• LERDAHL, F.- JACKENDOFF, R. S. (1983), A Generative Theory of Tonal Music. MIT Yayınları, Cambridge, Massachusetts, ABD.
• LESTER J. (1992), Compositional Theory in the Eighteenth Century, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts Londra, İngiltere.
• LEWIN, D. (1969). Behind the Beyond: A Response to Edward T. Cone. Perspectives of New Music, 7(2), 59-69. doi:10.2307/832293
• McCRELESS, P. (1997), An Introduction, The Journal of Musicology, Vol. 15, No. 3, s. 291-296.
• MEYER, L. B. (1996), Style and Music: Theory, History, and Ideology, Chicago Üniversitesi Yayınları, Chicago ve Londra.
• NETTHEIM, N., ve BECKING, G. (1996), How Musical Rhythm Reveals Human Attitudes: Gustav Becking’s Theory. International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, 27(2), 101-122. doi:10.2307/3108341
• NOBILE, D. F. (2011), Form and Voice Leading in Early Beatles Songs. Society for Music Theory, 17(3).
• OVERILL, R. (2001), Information theory. Grove Music Online. http://www.oxfordmusiconline.com/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000013791 (23.05.2018).
• ÖZER, Yetkin (1997), Bilim Perspektifinde Müzik. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• REPORTS 1954 (1955), Journal of the American Musicological Society, Cilt: 8, s. 150-155, California Üniversitesi Yayınları, Amerika Müzikoloji Topluluğu.
• RUWET, N.,-EVERIST, M. (1987), Methods of Analysis in Musicology. Music Analysis, 6(1/2), 3-36. doi:10.2307/854214.
• SAUSSURE, F. (1998), Genel Dilbilim Dersleri, Çev. Berke Vardar, Multilingual Yayınları, İstanbul.
• SCHUIJER, M. (2008), Analyzing Atonal Music: Pitch-class Set Theory and Its Contexts, Rochester Üniversitesi Yayınları, ABD, Rochester.
• SHEEHY, A. A. (2017), Music Analysis As A Practice of The Self In Nineteenth-Century Germany, Chicago Üniversitesi, Beşeri Bilimler Fakültesi, Felsefe Bölümü Müzik Departmanı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Chicago, Illinois.
• TOORN, P. C. (1987), Stravinsky and the Rite of Spring The Beginnings of a Musical Language,https://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft967nb647vechunk.id=d0e6972vetoc.depth=1vetoc.id=d0e6456vebrand=ucpress. (09.05.2018)
• USLU, R. (2006), Müzikoloji ve Kaynakları, İstanbul: İTÜ Vakfı Yayınları.
• UTRIAINEN, J. (2005), A Gestalt Music Analysis: Philosophical Theory, Method, and Analysis of Iegor Reznikoff’s Compositions, Jyväskylä Üniversitesi Yayınevi, Finlandiya.
• WAKEMAN, F. (2013), Stravinsky, Bartok and the Octatonic Collection: A Study in Contrast, Michigan Üniversitesi, Müzikal Sanatlar Bölümü.
• YÜKSEL, M. (2014), Schenker Analizi: Robert Schumann, “Askerin Marşı”, Opus 68/2 Sol Majör, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 3(6), s. 163-168.
• ZUVELA, S. K. (2011), The Golden Section As A Source of Consistency In 20th Century Music. Sažeći Magistarskih I Doktorskih Radova, 642(2), 271-280.