TÜRKİYE’DE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ BÜYÜME VE KARBON EMİSYONU İLİŞKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 645 - 658, 25.03.2019

Türker Batmaz Hüseyin Naci Bayraç Mustafa Güllü

Öz

Yenilenebilir enerjinin kullanımı karbon
emisyonunun azaltılması ve ekonomik büyümede önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye
yenilenebilir enerji kaynakları bakımından özellikle hidrolik enerji, rüzgar
enerjisi, güneş enerjisi ve jeotermal enerji kaynakları bakımından büyük bir potansiyele
sahip bir ülkedir. Aynı zamanda fosil yakıtlarla karşılaştırıldığında
yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjinin çevresine yaymış
olduğu karbon emisyonu da düşük seviyelerdedir. Bu çalışma, Türkiye’de
yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasıyla karbon emisyonu arasındaki
ilişkiyi belirlemek ve yenilenebilir enerjinin kullanılmasıyla ekonomik büyüme
arasındaki ilişkiyi eş bütünleşme ve Granger Nedensellik testiyle analiz etmeyi
amaç edinmiştir. Konuyla ilgili Türkiye’ye ait istatistiki veriler Dünya
Bankasının veri tabanından alınmış olup, incelenen dönem 1985-2014 yıllarını
içermektedir. Ekonometrik analiz sonuçlarına göre Türkiye’de karbon emisyonu
ile ekonomik büyüme arasında doğrusal bir ilişki bulunmazken; doğrusal olmayan
bir eş bütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Sonuç olarak Türkiye’de ekonomik
büyüme ile karbon emisyonu arasında doğrusal olmayan uzun dönemli pozitif bir
ilişkinin mevcut olduğu görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme, Granger Nedensellik, Karbon Emisyonu, Türkiye

Kaynakça

• • Akan, M.Ö.A, Selam, A., Fırat, S.Ü.O., Kara, M.E., Özel, S. (2015). A comparative analysis of renewable energy use and policies: Global and Turkish perspectives, Sustainability 7, 16379–16407.
• • Altınkaya, A., Aslan, Z. (2015). Comparison of renewable and convetional energy cost by wavelet techniques, int.journal of Electronics, Mechanical and Mechatronics Engineering, 2(4), 393-405.
• • Akay,E.Ç., Abdieva, R., Oskonbaeva, Z., (2015). Yenilenebilir Enerji Tüketimi, İktisadi Büyüme ve Karbondioksit Emisyonu Arasındaki Nedensel İlişki: Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ülkeleri Örneği, International Conference On Euroasian Econimies , 2015.
• • Akçin, M. (2015). Renewable energy policy and biomass energy potential in Turkey, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,http://www.irena.org//Documentdownloads/2015/BioenergyStatisticsPresentations/Administrativeandotherdatasources/Turkey_Energypolicyand BiomassEnergyPotential.pdf . Erişim Tarihi:17.10.2017.
• • BioenergyStatisticsPresentations/Administrativeandotherdatasources/Turkey_EnergyPolicyandBiomassEnergyPotential.pdf adresinden 17.05.2016 tarihinde alınmıştır.
• • Akyüz, E. (2015). Türkiye’nin enerji görünümü ve yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi, Akademik Bakış Dergisi, Mayıs-Haziran 2015, 494-504.
• • Al-mulali, U., Fereidouni, H.G., Lee, J.M., Che Sab, N.B., 2013. “Examining the bi-directional long run relationship between renewable energy consumption and GDP growth”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 22, p. 209-222.
• • Apergis, N. ve Payne, J.E., 2014. “Renewable energy, output, CO2 emissions, and fossil fuel prices in Central America: Evidence from a nonlinear panel smooth transition vector error correction model”, Energy Economics, 42, p. 226-232.
• • Apergis, Nicholas vd. (2010), “On The Casual Dynamics Between Emissions, Nuclear Energy, Renewable Energy and Economic Growth”, Ecological Economics, 69 (2010), s. 2255-2260.
• • Bacak, S., Külcü, R., Ekinci, K. (2009). Türkiye ve AB ülkelerinde yenilenebilir enerji kaynakları politikaları ve hedefleri, Tarım Makinaları Bilim Dergisi, 5(1), 9-14.
• • Bakırtaş, İbrahim ve Mümin Atalay Çetin (2016), “Yenilenebilir Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: G-20 Ülkeleri”, Sosyoekonomi, 24(28), s. 131-145.
• • Baris, K. and Kucukali, S. (2012). Availability of Renewable Energy Sources in Turkey: Current Situation, Potential, Government Policies and the EU Perspective, Energy Policy 42: 377-391.
• • Bayraç , H.N.(2009). Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye : Petrol ve Doğalgaz Kaynakları Açısından Bir Karşılaştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10, Sayı 1.
• • Bhattacharya, Mita vd. (2016), “The Effect of Renewable Energy Consumption on Economic Growth: Evidence From on Top 38 Countries”, Applied Energy, 162(2016), s. 733-741.
• • Biswal, S. K., ve Barik, S. (2017). Interdependence & Integration between Futures and Spot Market: Empirical Evidence in India, International Journal of Advance Research, Ideas and Innovations in Technology, 3(3), 213-219.
• • Bloch, Harry vd. (2015), “Economic Growth with Coal, Oil and Renewable Energy Consumption in China: Prospects for Fuel Substitution”, Economic Modelling, 44(2015), s. 104-115.
• • Bobat, A. ve Özdemir, N. Kaygusuz. (2016). Türkiyenin Yenilebilir Enerji Politikaları Yenilebilir Enerjide Yeniden Yapılanma. Electronic Journal of Vocational Collage – December 2016.
• • Bölük, G. ve Mert, M., 2014. “Fossil & renewable energy consumption, GHGs (greenhouse gases) and economic growth: Evidence from a panel of EU (European Union) countries”, Energy, 74,(1) p. 439-446.
• • Cristobal, San J.R. (2011). “Multi Criteria Decision-Making in The Selection of a Renewable Energy Project in Spain: The vikor Method”, Renewable Energy, cilt 36, sayı 2, s. 498-502
• • Dikmen, N. (2009). Ekonometri Temel Kavramlar ve Uygulamalar(1.basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• • DPT (Devlet Planlama Teşkilatı), (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Elektrik Enerjisi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayını, Ankara.
• • Dursun, G. (2015). Türkiye’de Reel Döviz Kuru Belirsizliği ve Yurtiçi Yatırımlar, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1), 99-118.
• • Granger, C. W.J. (1988). “Causality, cointegration, and control”. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2), 551-559.
• • Hwang, Jo-Hee ve Yoo, Seung-Hoon, 2014. “Energy consumption, CO2 emissions, and economic growth: evidence from Indonesia”, Quality & Quantity 48, (1), pp. 63-73.
• • Inglesi-Lotz, Roula (2016), “The Impact of Revewable Energy Consumption to Economic Growth: A Panel Data Application”, Energy Economics, 53(2016), s. 58-63.• International Energy Agency, 2012. CO2 Emissions From Fuel Combustion
• • Jaforullah, M. ve King, A., 2015. “Does the use of renewable energy sources mitigate CO2 emissions? A reassessment of the US evidence”, Energy Economics, 49, p. 711-717.
• • Jebli, M.B. ve Youssef, S.B., 2015. “The environmental Kuznets curve, economic growth, renewable and non-renewable energy, and trade in Tunisia”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 47, p. 173-185.
• • Keles, S., Bilgen, A.(2012). Renewable energy sources in Turkey for climate change mitigation and energy sustainability, Renewable and Sustainable Energy Reviews 16, 5199–5206.
• • Lin, B. ve Moubarak, M., 2014. “Renewable energy consumption – Economic growth nexus for China”, Renewable and Sustainable Energy Reviewes, 40, p.111-117.
• • Menyah, K. and Rufael, W.Y., “Energy Consumption, Pollutant Emissions and Economic Growth in South Africa”, Energy Economics, 2010, pp. 1374-1382,www.elsevier.com/locate/ecolecon, (18.12.2011)
• • Menyah, Kojo ve Yemane Wolde-Rufael (2010), “CO2 Emissions, Nuclear Energy, Renewable Energy and Economic Growth in the US”, Energy Policy, 38(2010), s. 2911-2915.
• • OECD/IEA, (2012). Renewables Information 2012. ISBN 978-92-64-17388-0.
• • Omri, A., Mabrouk, N. B., Sassi-Tmar, A., 2015. “Modeling the causal linkages between nuclear energy, renewable energy and economic growth in developed and developing countries”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 42, p. 1012-1022.
• • Özkaya, S.Y. (2016). Yenilenebilir Enerji Kaynakları, T.C. Dışişleri Bakanlığı. http://.mfa.gov.tr/yenilenebilir-enerji-kaynakları, tr.mfa adresinden 17.10.2016 tarihinde alınmıştır.
• • Özşahin, Ş., Mucak, M., Gerçkler, M. (2016). Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: BRİCS-T Ülkeleri Üzerine Panel ARDL Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmalar Dergisi, 2016, yıl:4, clt 4, sayı:4.
• www.siyasetekonomiyönetim.org/indek.php/seyad/article/viewFile/480/301. Erişim Tarihi:02.02.2018.
• • Pao, Hsiao-Tien ve Hsin-Chia Fu (2013), “Renewable Energy, Non-Renewable Energy and Economic Growth in Brazil”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25(2013), s. 381-392.
• • Satman, A.(2007). Türkiye’nin Enerji Vizyonu, Jeotermal Enerjiden Elektrik Üretimi Semineri, TESKON2007, VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, 25-28 Ekim 2007, İzmir.
• • Sebri, M. ve Ben-Salha, O., 2014. “On the causal dynamics between economic growth, renewable energy consumption, CO2 emissions and trade openness: Fresh evidence from BRICS countries”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 39, p. 14-23.
• • Shafiei, R. ve A. Salim, 2014. “Non-renewable and renewable energy consumption and CO2 emissions in OECD countries: A comparative analysis”. Energy Policy, 66, p. 547-556.
• • Toklu, E. ve Günay,M.S., Işık,M., Çakmaklı,K. ve Kaygusuz, K. (2010). Energy Production, Consuption, Policies and recent developments in Turkey, Renewable and sustaniable Energy Reviesus,(14): 1172-1186.
• • TUYEEP, 2014. Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı, TC. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ankara.
• • World Bank; (2017), “World Development Indicators”, Internet Address: http://data.worldbank.org/indicator, Erişim Tarihi: 25.12.2017.
• • Yüksel, İ. and Kaygusuz; K. (2011). Renewable energy sources for clean and sustainable energy policies in Turkey, Renewable and Sustainable Energy Reviews 15, 4132-4144.
• • Zeb, R., Salar L., Awan, U., Zaman, K. ve Shahbaz, M., 2014. “Causal links between renewable energy, environmental degradation and economic growth in selected SAARC countries: Progress towards green economy”, Renewable Energy, 71, p.123-132.