Millî Mücadele Yıllarında Koçgiri Aşireti Reisi Alişan Bey’in Faaliyetleri

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 18, 210 - 231, 23.12.2018

Bayram Ayna

Öz

Koçgiri Aşireti reisi ve İmranlı Nahiyesi
Müdürü Alişan Bey, aynı zamanda Kürt Teali Cemiyeti’nin üyesiydi. Alişan Bey,
kardeşi Haydar Bey ve kâtipleri Alişer Efendi ile birlikte Koçgiri İsyanı’nın
tertipleyicileri arasında yer almıştır. 1918’den itibaren bağımsızlık yolunda
çalışmalar yapmaya başlamıştır.  Mondros
Ateşkes Anlaşması ve Sevr Anlaşması ona istediği fırsatı vermişti. Koçgiri
Aşiretleri, Kürt Teali Cemiyeti vasıtasıyla İstanbul’daki İngiliz Yüksek
Komiseri ile irtibatlıydı. Milli Mücadele’nin engellenmesi için İngilizler,
Koçgiri’ deki aşiretlerin harekete geçirilmesi için her türlü desteği sağlıyordu.
Alişan Bey devlete sadakat ve bağlılığı gerekçe gösterilerek, Sadrazam Damat
Ferit Paşa tarafından devlet nişanı ile ödüllendirilmişti.  Fakat daha sonra Alişan Bey’in Kürtçülülük
propagandası yaparak isyan etmesi dikkate şayan bir olaydı. Mondros Ateşkes
Anlaşması sonrasında Alişan Bey, İngilizlerin Kürt politikasının bir aracı
haline gelmiştir. İngilizler tarafından Sevr Anlaşması’nın Anadolu’da
uygulanmasında rol oynamıştır. Bu çalışmada, Sevr Anlaşması’nın hemen
sonrasında ortaya çıkan Koçgiri İsyanı’nda İmranlı Nahiyesi Müdürü Alişan Bey
Alişan Bey’in ayrılıkçı faaliyetleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alişan Bey, Koçgiri, Sevr, Kürt

The Activities Of Mr. Alishan’s The Leader Of The Koçgiri Tribe İn Years of National Struggle

Öz

           Alishan Bey, head of the history of
the tribe and director of Imranlı Township, was also a member of the Kurdish
Teali Society. Mr.Alishan , his brothers Mr. Haidar  and his secretary Mr.Alisher  were among the organizers of the Koçgiri
rebellion. Starting in 1918, he started to work on the path of
independence.  The Mondros Ceasefire
Agreement and the Sevr Agreement gave him the opportunity he wanted. The
Koçgiri Tribes were in contact with the British High Commissioner in Istanbul
through the Kurdish Teali society. In order to prevent the national struggle,
the British provided all kinds of support for the mobilization of the tribes in
Koçgiri Mr. Alishan’s  loyalty to the state
and loyalty to the reason given by the Grand Vizier Sonat Ferit Pasha was
awarded with the state medal.  But it was
a matter of taking into consideration that Mr. Alishan’s rebellion by
propagating Kurdish propaganda. Following the Mondros ceasefire agreement, Mr.
Alishan became a tool of the Kurdish policy of the British. The British played
a role in the implementation of the Sevres Treaty in Anatolia. In this study,
the separatist activities of Mr. Alishan, the director of Imranlı Township,
will be discussed in the Koçgiri rebellion that emerged immediately after the
Sevres Agreement.

Anahtar Kelimeler

Mr. Alishan, Koçgiri, Sevres, Kurdish

Деятельность господина Алишана вождя племени Кочгири в годы национальной борьбы

Öz

       Алишан бей, глава племени и директор
поселка Имранлы, также был членом курдского общества теали. Мистер Алишан, его
братья Хайдар и его секретарь. Начиная с 1918 года он начал работать на пути
независимости. Соглашение о прекращении огня Мондрос и Севрское соглашение.
Племена Koçgiri были в британском Верховном комиссаре в Стамбуле. В племенах из
племени племени. Alishan meds légur Étatia lászás Сонат Великого визиря - это
медаль. Но это был вопрос принятия во внимание. Восстание алишанских курдов
путем пропаганды курдской пропаганды. После заключения соглашения о прекращении
огня на Мондросе, Alishan стал инструментом курдской политики англичан.
Англичане играли в Севрском договоре в Анатолии. В кабинете сепаратиста.
Алишан, директор поселка Имранли, будет обсуждаться в восстании Кочгири,
которое возникло сразу после Севрского соглашения

Anahtar Kelimeler

г-н Алишан, Кочгири, Севрский, Курдский

Kaynakça

• AKYÜREKLİ, M., Koçkıri Kırımı 1920-1921, İstanbul: Tarih Kulübü Yayınları, 2016. AYDOĞAN, M., İç İsyanlar ve Şeyh Said İsyanı, İstanbul: Noktakitap Yayınları, 2012. BOZKURT, T., Atatürk’ün Doğu Politikası Ve Kürt İsyanları, İstanbul: Halk Kitabevi, 2012. BULUT, F., Dersim Raporları, İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 2013. CAN, A.T., Dersim İsyanları, Ankara: Tutku Yayınevi, 2017. DERSİMİ, N., Kürdistan Tarihinde Dersim, Halep: Ani Matbaası, 1952. GÖKTAŞ, H., Kürtler İsyan-Tenkil, İstanbul: Alan Yayıncılık, 1991. GÖLDAŞ, İ., Kürdistan Teâli Cemiyeti, İstanbul: Doz Yayınları, 1991. KUTLAY, N., Osmanlı’dan Günümüze Kürtler, Ankara: Dipnot Yayınları, 2014. LAZAREV, M. S., Emperyalizm ve Kürt Sorunu (1917-1923), Ankara: Özge Yayıncılık, 1989. MCDOWALL, D., Modern Kürt Tarihi, İstanbul: Doruk Yayıncılık, 2004. ÖZ, B., Belgelerle Koçgiri Olayı, İstanbul: Can Yayınları, 2015. SİLOPİ, Z., Doza Kürdüstan, Beyrut: Stewr Basımevi, 1969.