Bitlis Türkülerinde Aşk, Ayrılık ve Sosyal Hayat

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 315 - 332, 20.12.2017

Mehmet Bakır Şengül

Öz

 

Türkü, farklı
melodilerle söylenen ve mısralardan oluşan anonim Halk edebiyatının bir
türüdür. Kişiden kişiye ve toplumdan topluma aktarılarak oluşan türküler, bir
yöredeki insanların yaşam biçimini yansıtır. Bu yolla bir toplumdaki insanların
problemlerini, bu problemleri çözme yollarını ve insanların olaylar
karşısındaki tepkilerini içerir. Bitlis de türküleriyle tanınan bir yöredir.
Bitlis türkülerinde büyük oranda geleneksel yaşamın yansımaları karşımıza
çıkar. Aşk, ayrılık ve sosyal yaşam en fazla işlenen konulardandır. Aşk, bireyi
her açıdan kuşatan bir durumdur. Karşılıksız aşklar, aşk olgusunun temelini
oluşturmaktadır. Bireyin aşk duygusu karşısındaki çaresizliği, başarılı bir
şekilde yansıtılmıştır. Aşkla beraber ayrılık da bireyin iç dünyasında derin
izler bırakan bir karaktere sahiptir. Sevgiliden ayrı düşen âşık, adeta hayatla
tüm bağlarını yitirmiştir. Sosyal hayat ise yörenin yaşam biçimini tüm
yönleriyle ortaya koymaktadır. Coğrafyanın çetin yapısı, iklimi, gelenek ve
görenekleri ve yeme alışkanlıkları da yer verilen konulardandır. Türkülerde yer
verilen geleneklerin ve toplumsal yaşam biçiminin günümüzde de varlığını
sürdürmesi, toplumsal kültürün taşınmasında türkülerin de önemli bir rol
yüklendiğini göstermektedir. Bitlis türküleri genellikle Bitlis ağzıyla
söylenmiştir. Yöreye has deyimler, hem ilgi çekici hem de türkülerin derin
yapısıyla uyumlu bir çizgidedir.

Anahtar Kelimeler

Bitlis Türküleri, Aşk, Ayrılık, Sosyal Hayat

Kaynakça

• Artun, E.; “Türkü Söyleme Geleneği ile Türkülerde Tür, Şekil ve Tasnif Üzerine Düşünceler”, 4. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, 22-24 Mart 2013, Fethiye-Muğla, ss.1-9.
• Çelebi, C. (1999), Bitlis Vadideki Güzel Şehir, Betav Yayınları.
• Çevik, M. (2013), Türkü ve Algı, Ürün Yayınları, Ankara.
• Dilçin, C. (1997), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Elçin, Ş. (1993), Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr (Erişim: 18 Mayıs 2008).
• http://www.turkuyurdu.com (Erişim: 18.05.2008).
• Komisyon. (1967), Bitlis il Yıllığı, Çağ Matbaası, Ankara.
• Öcal, M. (2005), Ahlat Halk Türküleri, Ertem Basım Yayın, Ankara.
• Serdal, M. T. (2000), Rüyalar Şehri Bitlis, Hamle Yayınları, Bitlis.
• Şahin, V.; “Kültürel Bellek Mekânı Olarak Türküler”, Kültürümüzde Türkü Sempozyumu Bildirileri (22-25 Ekim 2011), Ed. Kadir Pürlü, 1. Cilt, Sivas, 2013, ss103-112.
• Tekin, H. S. (2012), “Popüler Kültürümüz ve Türkülerimiz”, Motif Akademi, Halk Bilimi Dergisi, -1 (Ocak- Haziran) Balkanlar Özel sayısı-1), s. 153-178.
• Uğurlu, S. B.; “Van Türkülerinde Aşk, Ayrılık ve Memleket Sevgisi”, II. Van Gölü Havzası Sempozyumu, Ed. Oktay Belli. Bitlis Valiliği, il Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2007.