'Meala Fîrûz' Adlı Kürtçe Mealde Harfî Tercüme Sorunu

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 104 - 118, 01.08.2016

Haşim Özdaş

Öz

Genel olarak tercüme, harfî tercüme ve tefsirî tercüme olmak üzere ikiye ayrılır.
Harfî tercüme, bir dildeki ifadenin nazım ve üslup özelliklerini gözeterek başka
bir dile aktarmaktır. Tefsirî tercüme ise bir sözü kaynak dilden –nazım ve üslu-
buna riayet etmeden ve istenilen tüm manaları korumaksızın- hedeflenen dile
anlamsal olarak aktarmaktır. Mehmet Demirdağ tarafından hazırlanan “Meala
Fîrûz Şerha Qur’ana Pîroz” adlı Kur’an-ı Kerim Kürtçe mealde, meale hâkim olan
harfî tercümeden dolayı bir takım tercüme sorunlarının varlığından söz etmek
mümkündür. Bu da kimi âyetlerde geçen kelime veya ifadelerin hedef dildeki
ifade biçimi ve dil mantığı dikkate alınmadan Kur’an metnine sadık kalma dü-
şüncesiyle harfî harfine tercüme edilmesi veya uygun bir biçimde Kürtçede ifa-
de edilememesi sonucunda bazı tercüme sorunlarının ortaya çıkmasına neden
olmuştur.

Kaynakça

• Âdîme, Muhammed Abdülhalik (ö. 1984), Dirasât li üslûbi’l-kur’an’il-kerîm, Darü’l-Hadîs,
• Kahire ts.
• Âlûsî, Mahmud b. Abdullah el-Hüseynî (ö. 1270/1854), Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-kur’ani’l-âzîm
• ve’s-seb‘i’l-mesanî, Darû İhyai’t-Türasi’l-Ârabî, Beyrut ts.
• Durmuş İsmail, İskender Pala, “İstiare”, DİA, İstanbul 2001.
• Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusuf el-Endelüsî (ö. 745/1344), Tefsîrü’l-bahri’l-muhit, thk.: Âdil
• Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Mi‘ved vd., Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1993.
• Ebüssuûd, Muhammed b. Muhammed el-İmadî (ö. 982/1574), İrşadü’l-akli’s-selim îla mezaya’l-
• kur’ani’l-kerim, Darû İhyai’t-Türasi’l-Ârabî, Beyrut ts.
• Garsî Farqînî, Mele Muhammed (Mehmet Demirdağ), Meala fîrûz şerha Qur’ana pîroz,
• Nûbihar Yayınları, İstanbul 2003.
• İbn Âşûr, Muhammed b. Muhammed, (ö. 1973), et-Tahrîr ve’t-tenvîr, ed-Dar et-Tûnisiyye li’n-
• Neşr, Tunus 1984.
• İbn Âtıyye, Abdülhak b. Galib el-Endelüsî (ö. 541/1147), el-Müharraru’l-vecîz fî tefsiri’l-kitabi’l-
• âzîz, thk.: Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2001.
• İbn Hişam, Abdullah b. Yusuf el-Ensârî (ö. 761/1360), Şerhû katri’n-neda ve belli’s-seda,
• Darü’l-Hayr, Dimaşk 1990.
• İbn Kesîr, İsmail b. Kesîr (ö. 774/1373), Tefsîrü’l-kur’ani’l-âzim, thk.: Mustafa es-Seyyid
• Muhammed vd., Müessesetû Kurtuba, Cize/Mısır 2000, XIV, 201.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (ö. 671/1273), el-Cami‘ li ahkami’l-kur’an ve’l-mübeyyini lima
• tedemmenehû mine’s-sünnetî ve âyi’l-kur’anî, thk.: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî,
• Müessesetü’r-Risaletî, Beyrut 2006.
• Özdaş, Haşim, “Kur’an’ın Kürtçe Çevirilerinde Karşılaşılan Problemler ‘Meala Fîrûz Şerha
• Qur’ana Pîroz’ Örneği” (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, tez danışmanı: Nurettin
• Turğay, Dicle Üniversitesi SBE, Diyarbakır 2015.)
• Rağıb el-İsfahâni, Muhammed b. Hüseyin b. Muhammed (ö. 502/1108), Müfredat elfazi’l-
• kuran, thk.: Sefvan Adnan Davûdî, 3. Baskı, Darü’l-Kalem Dimaşk ile ed-Dar eş-Şamiyye,
• Beyrut 2002.
• Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, (ö. 606/1210), Mefatîhu’l-gayb (Tefsîrü’l-
• Kebîr), Darü’l-Fikir, Beyrut 1981.
• Semîn el-Halebî, Ahmed b. Yusuf b. İbrahim (ö. 756/1355 ), ed-Dürrü’l-masûn fî ulûmi’l-kitabi’l-
• meknûn, thk.: Ahmet Muhammed el-Harrat, Daru’l-Kalem, Dimaşk ts.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebu Bekr (ö. 911/1505), el-İtkan fî ulûmi’l-kur’an, thk.:
• Ahmet b. Ali, Dâru’l-Hadis, Kahire 2006.
• Taberî, Ebu Ca‘fer Muhammed b. Cerîr, (ö. 310/922) Cami‘u’l-beyân ân te’vilî âyi’l-kur’an,
• thk.: Abdullah b. Abdülmühsin et-Türkî, Merkezü’l-Buhûsî ve’d-Dirasâti’l-Ârabiyye ve’l-
• İslamiyye bi Darî Hecer, Kahire 2001.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer (ö. 538/1144), el-Keşşâf ân hakaiki ğavamidi’t-tenzîlî ve uyûn’il-
• ekavîlî fî vuhûci’t-te’vîlî, thk.: Adil Ahmet Abdülmevcut vd., Mektebetu’l-Âbîkan, Riyad
• Zeccâc, Ebu İshak İbrahim b. es-Serî el-Bağdadî (ö. 311/923), Meâni’l-kur’an ve i’rabuhû, thk.:
• Abdülcelil Abduh Şelebî, Âlemü’l-Kütübî, Beyrut 1988.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır (ö. 794/1392), el-Burhan fî ulûmi’l-kur’an, thk.:
• Muhammed İbrahim, Darü’t-Türas, Kahire 1984.