TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’İN İLK YILLARINA TÜRKİYE’DE EV KADINLARININ EĞİTİMİ: İDARE‐İ BEYTİYE

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 1, 108 - 120, 20.06.2017

Mine Demir

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.320452

Öz

Bu çalışmada, Osmanlı’dan Cumhuriyet sonrasına kadar kadınları
modernleşme ve ulusallaşma sürecine dâhil edebilmek için başvurulan yollardan
biri olan idare-i beytiye/ev idaresi eğitimi ele alınmıştır. Gerek kız okullarında
gösterilen ev idaresi dersleri gerekse basın yayın aracılığıyla verilen ev idaresine
dair bilgilerle, çağın gereklerine göre bir ev düzeninin nasıl kurulacağına
değinilmiştir. Ev temizliğinden çocuk bakımına, yemek pişirmekten ev
ekonomisinin sağlanmasına kadar öğretilen bilgiler sayesinde, ev kadınlığına
dair bir standart belirlendi. Böylece bir taraftan modern bir aile ve toplum yaratılmış
olacak, diğer taraftan iyi bir ev kadını, iyi bir anne ve eş
olmayı idealleştiren ulusalcı bakış açısına hizmet edilmiş olundu. Bu
çerçevede, çalışmada ev idaresi eğitimi ile modernleşme ve ulusallaşma
kavramlarının bağlantısına değinildi.

Anahtar Kelimeler

Kadınların eğitimi, İdare-i beytiye, Ev idaresi eğitimi, Ev düzeninde taylorizm, Modernleşme, Ulusallaşma

Kaynakça

• Ali Rıza, Kızlara Mahsus İdare-i Beytiye, Karabet Matbaası, İstanbul, 1905. ARAT, Yeşim, “Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar”, edt. S. Bozdoğan-R. Kasaba, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul: 1998. ARIĞ, Ayten Sezer, “Türkiye’de Kız Enstitüleri: Gelenekten Geleceğe”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı: 20, 2014 Bahar. Asar-ı Nisvan, sayı:2, 9 Şubat 1925, s.9-16. BAKACAK, “Ayça Gelgeç, “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sayı: 44, Güz 2009. Behram Münir, Muhtasar İdare-i Beytiye, Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası, İstanbul, 1905. Bekir Sıdkı, Miratü’l Aile, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul,1919. ÇAKIR, Serpil, “Osmanlı Kadın Hareketi: Yirminci Yüzyılın Başında Kadınların Hak Mücadelesi”, Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Eşitsizlik Mücadeleler Kazanımlar, der. Hülya Durudoğan vd., Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2014. DURAKBAŞA, Ayşe, “Cumhuriyet Döneminde Kadın Kimliğinin Oluşumu,” Tarih ve Toplum, sayı:9, 1988, s.167-171. ERDEM, Yasemin Tümer, II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Kızların Eğitimi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2013. ERDEM, Yasemin Tümer- Halime Yiğit, Bacıyân-ı Rûm’dan Günümüze Türk Kadınının İktisadi Hayattaki Yeri, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul, 2010. ERGİN, Osman Nuri, Türk Maarif Tarihi, cilt:1-2, Eser Matbaası, İstanbul, 1977. “Ev-Kadın-Moda”, Akşam, 1 Kanun-i sani 1929, s.5. “Ev-kadın-moda”, Akşam, 14 Teşrin-i evvel 1929, s.5. “Ev Kadını Bilgisi”, Hâkimiyet-i Milliye, 8 Mayıs 1931, s.5. Fevziye Abdürreşit, “Elişi Sepeti”, Asar-ı Nisvan, sayı:1, 26 Kanun-i sani 1925, s.6-8. FOSTER, Olive Hyde, Housekeeping For Little Girls, Duffield & Company, New York, 1912. GİLMAN, Elizabeth Hale, The Children’s Library Work and Play Housekeeping, New York, 1911. GÖK, Fatma, “Kız Enstitüleri: Ev Kadını Yetiştiren Asri Bir Müessese”, 75 Yılda Eğitim, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul:1999, s.242-243. GÖLE, Nilüfer, Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme, Metis Yayınları, İstanbul, 2010. GÜNGÖR, Erol, Dünden Bugüne (Tarih-Kültür-Milliyetçilik), Ötüken Yayınları, İstanbul, 1986. Güzin Şefik, “Ev İşleriyle İlgili Bilgiler”, Kadın Yazıları, sayı:2, 22 Mayıs 1926, s.23-24. “Her yere ve her mevsime uyan sade tuvaletler”, Akşam, 9 Eylül 1929, s.5. HİMAM, F. Dilek, TEKCAN, Elif, “Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 10, sayı 20, Güz 2014, s. 221-254. “Kadın ve Moda”, Cumhuriyet, 20 Eylül 1936, s.6. Kadriye Abdürreşit, “İdare-i Beytiye”, Asar-ı Nisvan, sayı:1, 26 Kanun-i sani 1925, s.13-14. Kadriye Abdürreşit, “Yemek Listesi”, Asar-ı Nisvan, sayı:1, 26 Kanun-i sani 1925, s.15. Mahmud Cevad, Maarif-i Umumiye Nezâreti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı, Haz. Mustafa Ergün vd., Ankara, 2002. MİLDRED, Maddocks, Good Housekeeping Family Cook Book, The Pheleps Pub. Co., New York, 1906. M.R., “Dikiş,” Asar-ı Nisvan, sayı:2, 9 Şubat 1925, s.15-16. Nazım [İçsel], Kız Mekteplerine Mahsus Ev İdaresi, Marifet Matbaası, İstanbul, 1927. Nazım, İdare-i Beytiye- Devre-i Ûlâ İkinci Sene, Hilal Matbaası, İstanbul, 1919. Nazım, İdare-i Beytiye- Devre-i Mutavassıta Birinci Sene, Orhaniye Matbaası, 1923. Practical housekeeping. A careful compilation of tried and approved recipes , Buckeye Pub. Co., Dayton-Ohio, 1887. SEZGİN, Candan, Sanayi Devrimi’nin Etkisinde İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Türkiye, Mas Matbaacılık, İstanbul, 2011. SOMEL, Selçuk Akşin, “Osmanlı Modernleşme Döneminde Kız Eğitimi”, Kebikeç, sayı:10, 2000. SOYDAN, Aynur, “ Kadın Kimliğinin Oluşması Çerçevesinde Mesleki ve Teknik Eğitim (Cumhuriyet İdeolojisinin Kuruluş Sürecinde Kız Enstitüleri 1923-1940)”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, yıl:1, sayı:1, 2002. “Umur-ı Beytiyede Elektrik”, Asar-ı Nisvan, sayı:14, s.4-5. UNAT, Faik Reşit, Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara,1964. YAŞAR, Fatma Tunç “İlle de fenni/ilmi ev kadını yetiştirmek”, Nihayet, Mayıs 2017, sayı:29, s.72-81. YAŞIN, Yael Navaro “Evde Taylorizm: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında evişinin rasyonelleşmesi (1928-40)”, Toplum ve Bilim, sayı:84, Bahar 2000, s.51-74.