ÇORUM’DA BİR TÜCCAR TAİFE: KAYSERİLİ ERMENİLER

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 30 - 38, 02.07.2018

Gülcan Avşin Güneş

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.387038

Öz

Ticaret, devletlerin varlıklarını borçlu oldukları refah seviyesini artıran
önemli bir sahadır ve tüccarlar her dönemde şehir hayatının vazgeçilmez
unsurları olarak karşımıza çıkar. Bu meyanda, Kayserili Ermeniler, 19. yüzyılda
Çorum şehrinin ticarî hayatında dikkat çeken bir taife olarak tebliğimize konu
olmuştur.

Şer’iyye sicillerinde, özellikle Kayseri’nin Talas Köyü’nden oldukları
belirtilen bu tüccarlar, Çorum’un merkezinde yaşıyor, satın aldıkları evlerde
veya kiraladıkları han odalarında ikamet ediyorlardı. Miras davaları, tereke
işlemleri ve alışveriş ilişkileri ile Osmanlı mahkemesinin gündemine gelen bu
gayrimüslim taifenin Çorum’u tercih etmesi, şehrin sosyal ve ekonomik açıdan
cazibe derecesini ve ticaret ağı içerisindeki konumunu aydınlatmaya yarayacak
bir ipucu olarak alınabilir. Bunun dışında bu tercihin, başka sebepleri de
düşündürmesi mümkündür. Kayserili Ermeniler, Çorum’a geliş sebepleri yanında,
varlıklarının sonuçları ile de incelenmeye değer. Çünkü bunlar, sadece
birbiriyle değil, diğer gayrimüslimler ve Müslümanlarla da ilişki içindeydiler.
Şehrin en canlı bölgelerinde varlık gösteren ve sicil kayıtlarında, ekonomik
açıdan zorluk yaşadıklarına dair herhangi bir emareye rastlamadığımız Kayserili
Ermeni tüccarların -takip edebildiğimiz kadarıyla- Çorum’da, en azından birkaç
kuşak süren varlıkları, burada kabul gördüklerine ve/ veya yaşamaya elverişli
bir ortam bulduklarına yorulabilir. İncelediğimiz defterlerin gösterdiği
kadarıyla, herhangi bir kavga ve niza dolayısıyla mahkemeye gelmemiş olmaları
da, bu yoruma ilave edilecek ilginç bir husustur.

Anahtar Kelimeler

Çorum, Ticaret, Ermeni, Kayseri

Kaynakça

• Referans1: 1,2,3,4,5 Numaralı Çorum Şer‘iyye Sicilleri. Referans2: AKBAL, Fazıla Akbal, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğunda İdari Taksimat ve Nüfus”, Belleten, XV/60 (Ekim-1951), s.622-628. Referans3: ÇADIRCI, Musa Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK Basımevi, Ankara 1997. Referans4: GÜNDOĞDU, Abdullah, Çorum’un 2 Numaralı Şer‘iyye Sicili Transkripsiyon ve Değerlendirme, (H.1268-1280 M. 1852-1863), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara 1989. Referans5: KORKMAZ, Şerif, H.1255-1264 (M.1839-1847) Tarihli Çorum Şer‘iyye Sicili (Transkripsiyon ve Değerlendirme), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara 1995. Referans6: QUATAERT, Donald, “Tanzimat Döneminde Ekonominin Temel Problemleri”, çev. Fatma Acun, Tanzimat: Değişme Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, s.447-450.