Kimlik ve Kadın: İran İslam Cumhuriyeti Anayasası’nda Kadının Statüsü

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 211 - 229, 03.06.2018

Yüksel Kamacı

Öz

Kimlik
toplumsal olarak inşa edilen, çok boyutlu, değiş(tiril)ebilir bir kavramdır ve
açık uçlu süreçlerin bir sonucudur. Dolayısıyla, bireysel ya da kolektif
aidiyetin kimlikleşmesidir aslında. Onun dinamik niteliği dini kimlik gibi
farklı kimliksel oluşumlar ya da versiyonlar sonucuna varabilir. Bu bağlamda,
kimlik, iktidar ve çıkar üç temel bileşendir ve birbirlerini etkilerler. Devrim
sonrası İran’ın resmi kimliği bu yaşamsal üçgene sahiptir ve bu çerçevede Şii
kimliği siyaset felsefesine, resmi dine ve devlet işlerinin rotasına
dönüşmüştür. İranlı kadınlar ve genç İranlı kadınlar, özellikle reformcu genç
İranlı kadınlar ise toplumdaki en hassas grubu oluşturmaktadırlar. Araştırma sorum şudur: “Şii kimliği
anayasada kadının statüsü üzerinde karar verici bir faktör müdür?” Bu makalenin
temel sütunları kimlik (kavramsal çerçeve olarak), İran anayasası, Şii
kimliğine ve anayasaya göre İranlı kadınların yasal statüsü (ki ikisi birbirini
etkiler).

Anahtar Kelimeler

Kimlik, Kadın, İran, Anayasa, inşacılık

Identity and Woman: Status of Woman in the Constitution of Islamic Republic of Iran

Öz

Identity is a socially constructed, multidimensional,
changeable concept and an outcome of open-ended processes. Therefore, it is
actually identification of a personal or collective belonging. Its dynamic
feature may result in several identical constructions or versions such as
religious identity. In this regard, identity, power, and interest are three
major components and affect each other. Post-revolutionary Iran’s official
identity has this vital triangle and in this vein, Shia identity was
transformed into political philosophy, official religion and a route of state
affairs. Iranian women and young Iranian women, especially reformist young
Iranian women compose the most fragile group in the society. My research
question is “Is Shia identity determining factor on status of woman in the
constitution?” This paper’s essential pillars are identity (as a theoretical
framework), constitution of Iran, legal status of Iranian women according to
Shia identity and the constitution (which are intertwined to each other).

Anahtar Kelimeler

Identity, Woman, Iran, Constitution, constructivism

Kaynakça

• Boroujerdi, M., & Rahimkhani, K. (n.d.). Iran Primer: Iran’s Power Structure. Retrieved May 28, 2018, from http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2010/11/iran-primer-irans-power-structure.html
• Brubaker, R., & Cooper, F. (2014). “Kimlik”in Ötesine Geçmek. In F. Mollaer (Ed.), B. Helvacıoğlu, F. Mollaer, Ö. Mollaer, Ö. İlyas, K. Kelebekoğlu, N. Erkul, … S. Işık (Trans.), Kimlik Politikaları (pp. 402–463). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Castells, M. (2010). The power of identity. West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Constitution. (n.d.). Retrieved May 28, 2018, from http://en.mfa.ir/index.aspx?siteid=3&pageid=2144
• Farhi, F. (2005). Crafting a National Identity Amidst Contentious Politics in Contemporary Iran. Iranian Studies, 38(1), 7–22.
• Gleason, P. (2014). Kimliği Tanımlamak: Semantik Bir Tarih. In F. Mollaer (Ed.), B. Helvacıoğlu, F. Mollaer, Ö. Mollaer, Ö. İlyas, K. Kelebekoğlu, N. Erkul, … S. Işık (Trans.), Kimlik Politikaları (pp. 21–53). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hall, S. (2014). ‘Kimliğe’ İhtiyaç Duyan Kim? In F. Mollaer (Ed.), F. Mollaer, Ö. Mollaer, Ö. İlyas, K. Kelebekoğlu, N. Erkul, S. Aksoy, … S. Işık (Trans.), Kimlik Politikaları (pp. 277–301). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hobsbawm, E. J., & Ranger, T. O. (1983). The Invention of Tradition. Cambridge: Cambridge University Press. İ mançer, D. (2003). Çağdaş kimliğin yapılanma süreci ve televizyon. Doğu Batı Dergisi, 23(6), 233–253. Inter-Parliamentary Union. (n.d.). Retrieved May 28, 2018, from http://archive.ipu.org/english/home.htm
• Iranonline, The Constitution of Islamic Republic of Iran, http://www.iranonline.com/iran/iran-info/government/constitution.html
• Jenkins, R. (2008). Social identity. London; New York: Routledge.
• Kamacı, Y. (2017). The Role Of Religious Identity in Foreign Policy: A Comparison of the Khatami and Ahmadinejad Periods with Respect to Turkey (Unpublished PhD Dissertation). Yeditepe University, İstanbul.
• Melucci, A. (2014). Süreç Olarak Kolektif Kimlik. In F. Mollaer (Ed.), B. Helvacıoğlu, F. Mollaer, Ö. Mollaer, Ö. İlyas, K. Kelebekoğlu, N. Erkul, … S. Işık (Trans.), Kimlik Politikaları (pp. 79–105). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Özdemir, E. (2012). Kimlik. In G. Atılgan & E. A. Aytekin (Eds.), Siyaset Bilimi (pp. 169–183). İstanbul: Yordam Kitap.
• Parekh, B. (2014). Kimliğin Mantığı. In F. Mollaer (Ed.), B. Helvacıoğlu, F. Mollaer, Ö. Mollaer, Ö. İlyas, K. Kelebekoğlu, N. Erkul, … S. Işık (Trans.), Kimlik Politikaları (pp. 53–79). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Parliamentary Elections. (n.d.). Retrieved May 28, 2018, from http://irandataportal.syr.edu/parliamentary-elections
• Parmar, P. (1998). Temsil Stratejileri. In İ. Sağlamer (Trans.), Kimlik Topluluk Kültür Farklılık (pp. 119–131). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Preston, P. W. (1997). Political/Cultural Identity: Citizens and Nations in a Global Era. London: Sage Publications.
• Rutherford, J. (1998). Yuva Denilen Yer: Kimlik ve Farklılığın Kültürel Politikaları. In İ. Sağlamer (Trans.), Kimlik Topluluk Kültür Farklılık (pp. 7–31). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Weeks, J. (1998). Farklılığın Değeri. In İ. Sağlamer (Trans.), Kimlik Topluluk Kültür Farklılık (pp. 85–101). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Wendt, A. (1994). Collective identity formation and the international state. American Political Science Review, 88(2), 384–396.