İsa’nın Doğumu-İkonografi İlişkisi Üzerine

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 55 (15-06-2019), 181 - 212, 15.06.2019

Mehmet Alparslan Küçük

https://doi.org/10.15745/da.545843

Cited By: 1

Öz

Hıristiyan hayatının ana unsurunu “İsa” oluşturmaktadır. Bundan dolayı Hıristiyanlık; İsa ekseninde oluşmuş bir din şeklinde algılanmaktadır. Bu algı, İsa’nın doğumundan dirilişine kadar hem Hıristiyan inancında, Kutsal Kitabında ve ibadetlerinde hem de İkonografide kendisini açıkça göstermektedir. Çünkü Hıristiyanlara göre İsa’nın doğumu, insanoğlunun kurtuluşunun başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Bu doğum, Hıristiyanlıkta bir süreç dahilinde, “Noel” adıyla bayram olarak kutlanmakta ve İkonografide de sahnelenmektedir. Böylece İsa’nın doğum sahnesi, İkonografide en önemli ikonalar hatta on iki yortu (dodekaorton) ikonaları arasında yerini almaktadır. Hıristiyanlıkta büyük bir önem taşıyan İsa’nın doğumunun, ikonografide yorumlanmasını ortaya koyan bu makalede; ikona ile ilgili kavramların analizi yapılmaktadır. Bu analizler ve bilgiler bağlamında Hıristiyan hayatında önemli yer tutan ve “İsa’nın Doğumu” anısına bir bayram niteliğinde kutlanan “Noel”e ve onun ikonografik açıdan değerlendirilmesine yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İkon, İkonografi, Bayram, İsa, Noel

On The Relationship Between The Bırth Jesus and Iconography

Öz

“Jesus” constitutes the main element of Christian life. Therefore, Christianity is perceived as a Jesus-centered religion. This perception, from the birth of Jesus to his resurrection, clearly reveals itself both in the Christian faith, Christian worship and Iconography. Because, according to Christians, the birth of Jesus is the beginning of the salvation of mankind. The birth of Jesus, which contains a process, was celebrated as a Christmas Festival in Christianity. Christmas is a combination of the words “Noiono, Noio, Neos” and the concepts “hed, hel, Helios”. These words mean “first day, new day of the month” or “new sun”. Today, Christmas has an important place in Christian life as folkloric. In this component, Santa Claus, pine tree and turkey have an important role. The birth of Jesus was reflected in iconography. The birth scene of Jesus was included in the iconography, and it was one of the icons of the twelve yortou (dodekaorthon). In this context, icons are important (especially for Orthodox Christians). The concept of icon comes from the Greek words “eikon, eikein”. In the iconography the birth of Jesus have the birth of Mary, the visit of Elizabeth, the dream of Joseph and the angel to Joseph, the census, the birth of Jesus, the good news of the shepherds and the worship of Kings. The concepts related to icons within these stages were analyzed. In this article, the importance of birth of Jesus in Christian life and iconography is revealed. Then, the birth of Jesus as a holiday has been discussed. And this birth was interpreted in iconographic terms.

Anahtar Kelimeler

Icon, Iconography, Holiday, Jesus, Christmas

Kaynakça

• Alev, F. Ayten Önen.(2014).Kappadokia Göreme Vadisinde Meryem Siklusu,(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),Ankara.Baldovin, John F.(2005).“Christmas”, Encyclopedia of Religion,USA,C.3:1756-1757.Bornovalı, Sedat.(2008).Bizans Mimarlığında Müjde Sahnesinin Yeri,(Basılmamış Doktora Tezi),İstanbul.Boucher, John J.(2019).“Proclaiming Jesusthrough Advent & Christmas Symbols”, http://www.21stcenturycatholicevangelization.org/uploads/9/3/9/8/93984633/366213417-proclaiming-jesus-through-advent-christmas-symbols.pdf,(12.02.2019).BulletinBuilder.(2019).https://www.bulletinbuilder.org/system/pdfs/Explanation_of_the_Nativity_Icon-1450132892.pdf,(11.03.2019).Coşkuner, Buket.(2009).11.Yüzyılda Kapadokya Bölgesinde İsa’nın Doğumu ve İsa’nın Çarmıha Gerilmesi Sahneleri,(Basılmamış Doktora Tezi),Ankara.Dinler Tarihi Ansiklopedisi.(b.y.?).C.2.,İstanbul:Gelişim Yayınları.Elliott, J.K.(2008).The Apocryphical Jesus,NewYork:Oxford University Press.Elwood, Robert S.-Alles, Gregory D.(2007).The Encyclopedia of World Religions,USA:NY: DWJBooksLLC.……, Encyclopedia of Religious Rites, Rituals, and Festivals.(2004).Ed. Frank Salamone, New York:Routledge.Erbaş, Ali.(2003).Hıristiyanlık’ta İbadet, İstanbul:Ayışığı Kitapları.Eroğlu, A. Hikmet.(2018).“Hıristiyanlık”,Dinler Tarihi I-II, Ankara:Lisans Yayıncılık,s. 427-482.Ford, John T.(2006).Glossary of Theological Terms, USA:Christian Brothers Publications.Frazer, James G.(1992).Altın Dal II, Çev. Mehmet H. Doğan,İstanbul:Payel Yayınları.Freke, Timothy-Gandy, Peter.(2011).İsa’nın Gizemleri,Çev.Aslı Bengisu,İstanbul:Ayna Yayınevi.Güngör, Ali İsra.(2016).Evanjelikler, İstanbul:İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.http://www.floga.gr/50/04/2005-6/02_2005111104uk.asp,(10.02.2019).http://kariye.muze.gov.tr/tr/muze/eserler/dis-narteks-mozaikleri/isanin-hayatini-anlatan-mozaikler_37.html,10.02.2019.http://orthodoxabc.com/wp-content/uploads/2012/06/018-EN-ed03_Annunciation.pdf, (21.04.2018).https://abraham-art.blogspot.com/2017/05/ikonografi-4-incil.html, (11.03.2019).
• https://aidanharticons.com/wp-content/uploads/2014/10/The-Annunciation-Icons-and-Wrought-Iron-Screen.pdf,(02.02.2019).https://www.goarch.org/annunciation,(02.02.2019).Hupe, EricRalph.(2011).Re-Framing The Doni Tondo Patronage, Politics And Family In Michelangelo’s Florence, A thesis presented to the Graduate School of Arts and Sciences of Washington University,SaintLouis,Missouri.Işık, Hidayet.(1997).“Dini Kökeni Açısından Noel ve Yılbaşı”,Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,S.7:447-468.Jacob, Xavier.(1994).Hıristiyan Kiliseleri ve İbadet Yerleri,İstanbul:Ohan Basımevi.Katar, Mehmet.(2000a).“Hıristiyanlık’ta Kilise Takvimin (Kilise İçerisindeki Anma ve Kutlama Devrelerinin) Oluşması”,Dinî Araştırmalar Dergisi,C. 3,S. 8:23-46.Katar, Mehmet.(2000b).“Hıristiyanlıkta İsa’nın Doğumu ile İlgili Kutlamaların Ortaya Çıkışı” İslamiyât,C.3,S.4:117-131.Katar, Mehmet.(2001).“Hıristiyan Bayramları Üzerine Bir Araştırma”,Dinî Araştırmalar Dergisi,C.3,S.9:7-27.Kutsal Kitap.(2009).İstanbul:Yeni Yaşam Yayınları.Küçük, Abdurrahman.(2010).Din ve Dünya,Ankara:Berikan Yayınevi.Küçük, Abdurrahman-Tümer, Günay-Küçük, Mehmet Alparslan.(2018).Dinler Tarihi, Ankara:Berikan Yayınevi.Küçük, Mehmet Alparslan.(2015).“Kuran’daki “Renk” Algısına “Mitolojik Ve İkonografik Açıdan” Karşılaştırmalı Bir Bakış”, TİDSAD, Mart,Yıl: 2, S.2:19-54.Küçük, Mehmet Alparslan.(2016a).“İkonografiden İnanca “İsa Mesih’in Dirilişi/Paskalya” Süreci”,Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,C.3,S.8:230-274.Küçük, Mehmet Alparslan.(2016b).Kutsal Kitap Anlayışı (Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam Örneği),Ankara:Berikan Yayınevi.Küçük, Mehmet Alparslan.(2017).“Mitolojiden İkonografiye Türkiye’nin Turistik Dinî Mekânları: “Mağaralar”,Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi,2:16-57.Küçük, Mehmet Alparslan.(2018).“Ortodoks İkonalarında Bir Ölüm Motifi: “Meryem Ana’nın Ölümü”,Mukaddime,9(1):53-75.Madrigal, Marc.(2014).İsa ve Arkeoloji,İstanbul:Kutsal Kitap ve Arkeoloji.Mıtchell, W.J.T.(1986).Iconology: Image, Text, Ideology, London:TheUniversity of Chicago Press.Nes, Solrunn.(2004).Mystical Language of Icons,USA:Wm.B.Eerdmans Publishing.Panofsky, Erwin.(1995).İkonografi ve İkonoloji,Çev.EnginAkyürek,İstanbul:Afa Yayınevi.Parry, E.(2019).“The Jesse Tree”,https://www.faithparry.com/blog/2017/11/24/the-jesse-tree, (09.02.2019).Pekak, Sacit M.-Gür, Durmuş.(2015).“İsa’nın Doğumu”,Sanat Tarihi Dergisi,C.XXIV,S. 2:175-226.Ratzinger, Joseph.(2007).Nasıralı İsa,Çev.P.Luigilannitto,İstanbul:SAK Yayıncılık.Sarıkçıoğlu, Ekrem.(Düz. ve Ter.)(2009).Diğer İnciller (Apokrif İnciller),Isparta:Fakülte Kitabevi.Sholomo, David-Ben.(2010).Philistine Iconography, Switzerland:AcademicPressFribourgSchuman, TomM.(2005).The Jesse Tree,Glasgow:Wild Goose Publication.Taberi.(1991).Milletler ve Hükümdarlar Tarihi,C. I-III,Çev.Zakir Kadiri Ugan-Ahmet Temir, İstanbul:Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.Tarasov, Oleg.(2002).İcon and Devotion,Trans.RobinMilner-Gulland,London:Reaktion Books.Türkçe Sözlük.(1983).Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.Ünal, Mustafa.(2008).Dinlerde Kutsal Zamanlar,İstanbul:IQ Kültür Sanat Yayıncılık.Yıldırım, Münir.(2005).Yunanistan ve Ortodoks Kilisesi,Ankara:Aziz Andaç Yayınları.Yılmaz, Nilay.(1993).Ayasofya Müzesi’ndeki İkonalar Kataloğu-I-,Ankara:Kültür Bakanlığı Yayınları.