TİRMİZÎ’NİN KULLANDIĞI “HADÎSUN GARÎBUN” KAVRAMI

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 3, 107 - 124, 31.12.2017

Hüseyin Akgün

Öz

Tirmizî (ö. 279/892) diğer musanniflerden farklı olarak kullandığı orijinal terimler ile dikkat çekmektedir. Çalışmamızda bunlardan birisi olan ve taşıdığı anlam hususunda tartışmalar bulunan “hadîsun garîbun” terimini ele aldık. Yaptığımız yeni bir araştırma ile bu kavram hakkındaki genellemelerin doğru olmadığını ortaya koymaya çalıştık. Ulaştığımız netice, bunun Tirmizî tarafından bağlamına göre değişik anlamlarda kullandığı yönündedir. Ancak onun bu farklı kullanımlarına rağmen bununla ağırlıklı olarak hadisin senedinde veya metninde bir illeti kastettiğini gördük. İşte araştırmamızda bu doğrultuda onun hadisleri söz konusu kavramla nitelendirmesinin nerede ne anlama geldiği ve bununla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken hususları açıklamak istedik.

Anahtar Kelimeler

Tirmizî, Sünen, Garîb hadis, İllet, Zayıf hadis

Kaynakça

• Abîdî, Ammâr Câsim Muhammed, “el-Hadîsü’l-garîbu mefhûmuhû ve tatbîkâtuhu fî Câmii’t-Tirmizî”, Bağdat Üniversitesi (Yayımlanmamış Master Tezi), Bağdat 1997. _____, “Mefhumu’l-hadisi’l-garîb fî Sahîhi İbn Huzeyme-Dirasetün istikrâiyetün nakdiyye-tün-“, Mecelletü Câmiati Tikrît li’l-ulûmi’l-insâniyye, c. 13, sayı 5 (2006), ss. 417-452. Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Risâletü Ebî Dâvûd ilâ ehli Mekke ve gayrihim fî vasfi Sünenihî, thk. Muhammed Sabbâğ, Beyrut ty. _____, es-Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kamil Karabelli, I-VII, Dimaşk 2009. Elbânî, Nâsıruddîn, İrvâ’ul-galîl fî tahrîci ehâdîsi Menâri’s-sebîl, I-IX, Beyrut 1985. _____, Silsiletü’l-ehâdîsi’d-daîfe vel’mevdûa ve eseruha’s-seyyi fi’l-ümme, I-XIV, Riyad 1992. Emîr es-San’ânî, Muhammed b. İsmail, Sübülü’s-selâm şerhu Bulûği’l-merâm, thk. Mu-hammed Nâsıru’d-dîn el-Elbânî, I-IV, Riyad 2006. Fellâte, Ömer b. Hasen, “el-Hadîsü’l-hasen mutlakan ve mukayyeden inde’l-İmâmi’t-Tirmizî”, Mecelletu Câmiatü Taybe: el-Ulumu’t-terbeviyye, yıl: 1 sayı: 2 (1426/2005), ss. 202-270. Hamş, Adâb Mahmûd, el-İmâmü’t-Tirmizî ve menhecuhu fî kitâbihi’l-Câmi’, I-III, Amman 2003. Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali, el-Câmi’ li ahlâki’r-râvî ve âdâbı’s-sâmi’, thk. Mahmûd Tahhân, Riyad 1980. _____, el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye, thk. Ebû Abdullah es-Sevrakî ve İbrahim Hamdî el-Medenî, Medine, ty. Itr, Nureddin, el-İmâmü’t-Tirmizî ve’l-muvâzenetü beyne Câmiihi ve beyne’s-Sahîhayn, Kahire 1970. İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî, el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl, thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd v.dğr., I-IX, Beyrut 1997. İbn Ebî Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr, es-Sünne, thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî, I-II, Beyrut 1980. İbn Kayyim el-Cevziyye, Tehzîbu Süneni Ebî Dâvûd ve îdâhu ilelihî ve müşkilâtihî, I-XIV, Beyrut 1994 (Avnu’l-ma’bûd içerisinde). _____, Zâdu’l-meâd fî hedyi hayri’l-ibâd, IV, Kuveyt 1994. İbn Seyyidinnâs, Ebû’l-Feth Muhammed b. Muhammed el-Ya’merî, en-Nefhu’ş-şezzî Şerhu Câmii’t-Tirmizî, thk. Ebû Câbir el-Ensârî v.dğr., I-IV, Riyad 2007. İbn Receb, Zeynüddîn Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî, Şerhu İleli’t-Tirmizî, thk. Hemmâm Abdurrahîm Saîd, I-II, Zerkâ 1987. İbn Teymiyye, Takiyyuddîn Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Abdulhalîm, Mecmû’u’l-fetâvâ, I-XXXV, Medine 1995. _____, İlelü’s-sağîr, Kahire 1975 (Sünen’in sonunda). İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Şehrezûrî, Ulûmu’l-hadîs, thk. Nureddin Itr, Beyrut 1986. Merrî, Saîd Muhammed Hamd, İ’lâlu’l-hadîsi’l-ğarîb bi’l-hadîsi’l-meşhûr, Beyrut 2010. Mübarekfûrî, Ebû’l-Alâ Muhammed b. Abdurrahman, Tuhfetü’l-ahvezî bi şerhi Câmii’t-Tirmizî, I-X, Beyrut 1990. Muhammedî, Abdülkâdir b. Mustafa b. Abdürrezzâk Ebû Zerr, eş-Şâz ve’l-münker ve’z-ziyadetü’s-sika – muvâzene beyne’l-mütekaddimîne ve’l-müteahhirîne, Beyrut 2005. Râmerhürmüzî, Ebû Muhammed Hasan b. Abdurrahman, el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâ’î, thk. Muhammed Accâc el-Hatîb, Beyrut 1984. Süleymânî, Ebû’l-Hasan Mustafa b. İsmail, İthâfu’n-nebîl bi ecvibeti esileti ulûmi’l-hadîs ve’l-ilel ve’l-cerh ve’t-ta’dîl, thk. Ebû İshak ed-Dimyâtî, I-II, Acmân (BAE) 2000. Süyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr, Tedrîbu’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. Ebû Kutey-be Nazr Muhammed el-Faryâbî, I-II, Riyad 1994. Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, thk. Ahmed Muhammed Şâkir v.dğr., I-V, Kahire 1975. Zebîdî, Murtezâ Muhammed b. Muhammed, Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs, thk. Komisy-on, I-XL, Kuveyt 1965-2001. Zerkeşî, Bedreddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah, en-Nüket alâ Mukaddimeti İbni’s-Salâh, thk. Zeynü’l-âbidîn b. Muhammed Belâfrîc, I-III, Riyad 1998.