Yenice-Saraycık (Demirci, Manisa) civarındaki zeolitik tüflerinin mineralojik ve petrografik incelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 59, 647 - 653, 01.05.2018

Hülya Kaçmaz

Öz

Bu çalışmada Demirci’nin (Manisa) güney batısında, Yenice-Saraycık civarındaki zeolitik tüflerin mineralojik ve petrografik özellikleri polarizan mikroskop ve X-ışını difraktometre (XRD) yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Mikroskobik gözlemler tüflerin camsı yapıda olduğunu, bununla birlikte az miktarda kristal ve kaya parçaları içerdiğini göstermektedir. Kristaller kuvars, plajiyoklaz, potasyum feldispat ve az miktarda biyotittir. Camsı özellik gösteren tüfler zeolitlere ve bazı diğer minerallere dönüşmüştür. Tüf örneklerinde yapılan XRD analizleri mikroskobik çalışmaları destekler niteliktedir. XRD çalışmaları tüflerin yaygın olarak klinoptilolit-höylandit gibi zeolit minerallerine dönüştüğünü göstermektedir. Smektit tüf örneklerinde zeolitlerle birlikte görülen en yaygın kil mineralidir. Bununla birlikte bazı tüf örneklerinin kaolinit ve/veya klorit içerdiği belirlenmiştir. Örneklerin birçoğunda kuvars, potasyum feldispat, plajiyoklaz ve mika/illit saptanmıştır. Saraycık bölgesi civarındaki zeolitik tüflerde kaolinit/klorit ile birlikte Opal-CT mineraline rastlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Zeolit, tüf, alterasyon, petrografi, mineraloji

Mineralogical and petrographic study of zeolitic tuffs from YeniceSaraycık (Demirci, Manisa), Turkey

Öz

The mineralogical and petrographic properties of the
zeolitic tuffs around the Yenice-Saraycık, southwestern of
Demirci (Manisa), were studied by using the polarizing
microscope and powder X-ray diffraction (PXRD). Microscopic
observations revealed that the tuffs are dominated volcanic glass
however, contain small amounts of crystal and rock fragments.
The crystal fragments consist mainly of quartz, k-feldspar,
plagioclase and trace amounts of biotite. The glassy tuffs were
altered to zeolites and other minerals.
PXRD analysis of the tuff samples supports the microscopic
observations. The PXRD results showed that the tuffs are mainly
altered to zeolite minerals, clinoptilolite-heulandite. Smectite is
the most common clay mineral coexisting with zeolites.
However, kaolinite and/or chlorite were detected in some
zeolitic tuff examined. Quartz, plagioclase, K-feldspar and
mica/illite were determined in the most of samples. Additionally,
opal-CT was found together with kaolinite/chlorite in zeolitic
tuffs near the Saraycık area.

Anahtar Kelimeler

Zeolite, tuff, alteration, petrography, mineralogy

Kaynakça

• [1] Iijima, A. 1980. Geology of natural zeolites and zeolitic rocks, Pure and Appl. Chem. vol 52, page 2115-2130.
• [2] Kacmaz, H. and Kokturk, U. 2004. Geochemistry and mineralogy of zeolitic tuffs from Alacati (Cesme) area, Turkey. Clays Clay Miner. 52, 705–713. DOI:10.1346/CCMN.2004.052060 5
• [3] Esenli, F. 1993. Gördes Neojen havzasının asitik tüflerinde zeolitleşme (hoylanditklinoptilolit tip) ile meydana gelen kimyasal değişimler. Türkiye Jeoloji Bülteni, 36/2, 37- 44.
• [4] Gundogdu, M.N., Yalcin, H., Temel, A., Clauer, N. 1996. Geological, mineralogical and geochemical characteristics of zeolite deposits associated with borates in the Bigadiç, Emet and Kırka Neogene lacustrine basins, Western Turkey. Mineral. Deposita 31, 492–513.
• [5] Kacmaz, H. 2016. Major, trace and rare earth element (REE) characteristics of tuffs in the Yenice-Saraycık area (Demirci, Manisa), Western Anatolia, Turkey. 168, 169-176. DOI: 10.1016/j.gexplo.2016.06.014
• [6] Maden Tetkik Arama, MTA. 1976. Koprubasi Bolgesi Uranyum yataklarına ait rapor. MTA Enstitusu, Radyoaktif Mineraller ve Komur Dairesi Baskanlıgı, Radyoaktif Mineraller Arama Servisi, Ankara.
• [7] Pettijohn, F.J. 1957. Sedimentary Rocks, 2nd edition. Harper and Row, New York.
• [8] Fastovsky, D.E., Hermes, O.D., Strater, N.H., Bowring,S.A., Clark, J.M., Montellano, M., and Hernández, R.,R. 2005. Pre-Late Jurassic, fossil-bearing volcanic and sedimentary red beds of Huizachal Canyon, Tamaulipas, México, in Anderson, T.H., Nourse, J.A., McKee,J.W., and Steiner, M.B., eds., The Mojave-Sonora Megashear Hypothesis: Development, Assessment, and Alternatives: Geological Society of America Special Paper 393, p. 401–426.
• [9] Tucker, M.E. 2001. Sedimentary Petrology: An Introduction to the Origin of Sedimentary Rocks, 3rd Edition, Wiley-Blackwell, 272 pages.
• [10] Hay R.L. 1986. Geologic occurrence of zeolites and some associated minerals. Pure & Appl. Chem., Vol. 58, No. 10, page. 1339-1342. DOI: 10.1351/pac198658101339
• [11] Ghiara, M.R., Petti, C., Franco, E., Lonis, R., Luxoro, S. And Gnazzo, L. 1999. Occurrence of clinoptilolite and mordenite in Tertiary calc-alkaline pyroclastites from Sardinia (Italy). Clays and Clay Minerals, 47, 319-328. DOI: 10.1346/CCMN.1999.0470308
• [12] Cocheme, J.-J., Leggo, P.J., Damian, G., Fulop, A., Ledesert, B. and Grauby, O, 2003. The mineralogy and distribution of zeolitic tuffs in the Maramures Basin, Romania. Clays and Clay Minerals, 51, 599 - 608. DOI: 10.1346/CCMN.2003.0510602
• [13] Brathwaite, R.L. 2003. Geological and mineralogical characterization of zeolites in lacustrine tuffs, Ngakuru, Taupo Vocanic Zone, New Zealand. Clays and Clay Minerals, 51,589-598. DOI: 10.1346/CCMN. 2003.0510601
• [14] Noh, J.H. and Kim, S.J. 1986. Zeolites from Tertiary tuffaceous rocks in Yoengil area, Korea. in New developments in zeolite science and technology, 28,. Proc. of the Seventh Int. Zeol. Conf., ed. Murakami, Y., Iijima, A., and Ward, J.W., Kondansha and Elsevier, Tokyo, 59-66.