SOSYAL GELİŞME ENDEKSİNE DAYALI TEMEL İNSANİ İHTİYAÇLAR VE FIRSATLAR ALT ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
Öz
Temelleri Dünya Ekonomi Forumunda atılan Sosyal
Gelişme Endeksi (SGE), hem ekonomik hem de sosyal gelişimi başarmayı gerektiren
içsel büyümeye öncülük edecek stratejilere yönelik sistematik bir temel
oluşturmayı hedefleyen bir endekstir. Bu çalışmada 138 ülke için Kanonik
Korelasyon Analizi uygulanarak 2016 SGE’nin “Beslenme ve Temel Tıbbi Bakım”, “Su
ve Temizlik”, “Barınma” ve “Kişisel Güvenlik” olmak üzere dört değişken içeren “Temel İnsani İhtiyaçlar” (TİH) alt
endeksi ile “Kişisel Haklar”, “Kişisel Özgürlükler ve Seçim Hakkı”, “Tolerans
ve Katılım” ve “Yüksek Öğretime Erişim” bileşenlerinden oluşan “Fırsatlar” (FRS) alt endeksi arasındaki
ilişkilerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Birinci kanonik korelasyon katsayısı 0,880
olarak hesaplanmış olup, TİH ve FRS değişken kümeleri arasındaki yüksek
ilişkinin varlığına işaret etmektedir. Standartlaştırılmış kanonik katsayılara
göre, TİH değişken kümesine en büyük katkı ‘barınma’ değişkeninden gelmiştir.
FRS kümesindeki en etkili değişkenin ise ‘yüksek öğretime erişim’ olduğu
saptanmıştır. Kanonik çapraz yükler incelendiğinde ise ilk kanonik değişken çifti
için en büyük katkılar ‘barınma’ ve ‘yüksek öğretime erişim’ değişkenleri
tarafından sağlanmıştır. Tüm yorumlanabilir
fonksiyonlar dikkate alınarak kanonik ortak yük katsayıları incelendiğinde; tüm
değişkenler arasında ‘kişisel haklar’ ve ‘tolerans ve katılım’ değişkenlerinin
modele fayda sağlamadığı söylenebilir. Öte yandan, TİH kümesi için belirleme endeksi
0,615 olarak bulunurken, FRS kümesi 0,475 ile daha düşük bir belirleme
endeksine sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Kanonik korelasyon analizi Belirleme endeksi Sosyal gelişme endeksi
Destekleyen Kurum
TÜBİTAK
Proje Numarası
2211-E
Teşekkür
Bu çalışma, TUBITAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) - BİDEB (Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı) tarafından 2211-E Doğrudan Yurt İçi Doktora Burs Programı kapsamında desteklenmiştir.
Kaynakça
- Alonso-Martínez, D. (2018). Social progress and international patent collaboration. Technological Forecasting and Social Change, 134, 169-177.
- Alpar, R. (2011). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler (3. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
- Bartlett, M. S. (1941). The statistical significance of canonical correlations. Biometrika, 32, 29-38.
- Coşkun, S., Özgenç, N., & Güneş, S. (2015). Sosyal Performansın Ölçümünde Yeni Yöntem: Sosyal Gelişme Endeksi ve Türkiye’nin Görünümü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 34, 121-153.
- Çankaya, S. (2005). Kanonik korelasyon analizi ve hayvancılıkta kullanımı. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü – Zootekni Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana.
- Ergül, B., & Yavuz, A. (2018). İnsani Gelişmişlik ve Sosyal Gelişmişlik Endekslerinin Kanonik Korelasyon ve Robust Kanonik Korelasyon Analizleri İle İncelenmesi, 2. Uluslararası İstatistik Matematik ve Analitik Yöntemler Kongresi, İstanbul.
- Fehder, D., Porter, M., & Stern, S. (2018). The Empirics of Social Progress: The Interplay between Subjective Well-Being and Societal Performance. AEA papers and proceedings içinde (C. 108, S. 477-82).
- Gittins, R. (1985). Canonical analysis: a review with applications in ecology (C. 12). Springer-Verlag, Berlin-Germany.
- Hotelling, H. (1936). Relations between two sets of variates. Biometrika, 28(3/4), 321-377.
- Ilie, C., Garcia, J., & Cardoza, G. (2018). Women’s Social Progress in Latin America: Towards the Construction of Equal Societies. https://ssrn.com/abstract=3126911.
- Jitmaneeroj, B. (2017). Beyond the equal-weight framework of the Social Progress Index: Identifying causal relationships for policy reforms. International Journal of Social Economics, 44(12), 2336-2350.
- Karmowska, G. (2017). Development of the EU societies and social progress. Ekonomia i Środowisko, 4 (63), 178-190.
- Malay, O., & Cassiers, I. (2018). How to orient business towards ecological and social transformation: Gross National Happiness and Social Progress Index compared. GNH Üzerine 7. Uluslararası Konferans’ta GNH Üzerine Sunulmuş Ön Sürüm: “Business of GNH”, Thimphu, Bhutan, 6-9 Kasım 2017.
- Moutinho, L., & Hutcheson, G. D. (Eds.). (2011). The SAGE dictionary of quantitative management research. Sage Publications.
- Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research (5. baskı, C. 1). Lippincott Williams & Wilkins.
- Norman, G. R., & Streiner, D. L. (2003). PDQ statistics. 3. Baskı (C. 1). People’s Medical Publishing House-USA.
- Pedhazur, E. J. (1997). Multiple regression in behavioural research (3. baskı). Ft. Worth, TX: Harcourt Brace.
- Sapp, M. (2002). Psychological and Educational Test Scores: What are They? Charles C Thomas Publisher.
- Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques (1. baskı). New York: John Wiley & Sons Inc.
- Sherry, A., & Henson, R. K. (2005). Conducting and interpreting canonical correlation analysis in personality research: A user-friendly primer. Journal of Personality Assessment, 84(1), 37-48.
- Social Progress Imperative: Social Progress Index (2016). http://www.socialprogressimperative.org/wp-content/uploads/2016/06/SPI-2016-Main-Report.pdf
- Sökmen, A. (2014). Sosyal Gelişme Endeksi Türkiye İçin Ne İfade Ediyor? Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) N, 201421.
- Stewart, D., & Love, W. (1968). A general canonical correlation index. Psychological Bulletin, 70(3), 160-163.
- Tosunoğlu, B. T., & Özsoy, C. E. (2017). Gelişmişlikte Arafta Kalan Ülke: Türkiye. In Anadolu International Conference in Economics V (May 11-13), Eskişehir, Türkiye.
- Vorobyev, A., Solntsev, I., & Osokin, N. (2018). Football Development Index: Rationale, Methodology, and Application. Lexington Books, USA.
- Wright, F. D. (2016). Researching Developing Countries: A Data Resource Guide for Social Scientists. Chandos Publishing.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 2211-E |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Ekim 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Mayıs 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 28 Sayı: 2 |
