İnsan Hakları Yurttaşlık ve Demokrasi Ders Kitabının Okunabilirlik ve Yaş Düzeyine Uygunluk Açılarından Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 4, 404 - 416, 30.12.2018

Cevat Eker Murat İnce Duygu Sağlam

https://doi.org/10.17244/eku.414512

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmada İlkokul 4.sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık
ve Demokrasi ders kitabının okunabilirlik ve yaş düzeyine uygunluk açılarından
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma
verilerine nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemiyle
ulaşılmıştır. İncelenen doküman, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı okullarda okutulması önerilen ilkokul 4.sınıf ‘İnsan Hakları,
Yurttaşlık ve Demokrasi’ ders kitabıdır. Araştırmanın amacına yönelik olarak
her ünitenin konu içeriklerinden 100 kelimelik bilgi metinleri rastgele seçilmiş
ve okunabilirlikleri Flesch-Kincaid Formülü, Gunning Fog İndex ve Ateşman
tarafından Türkçe için geliştirilen formüllere göre hesaplanmıştır. Araştırma
sonucunda; İlkokul dördüncü sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi ders
kitabındaki bilgi metinlerinin Flesch-Kincaid formülüne göre incelendiğinde çok
zor olduğu ve okunabilirlik yaşının ise 25 ve üstü olduğu, Gunning Fog İndex
formülüne göre okunabilirlik seviyesi açısından zor olduğu, Ateşman formülüne
göre ders kitabının bilgi metinlerinin okunabilirlik seviyesi açısından birinci
metnin çok zor; iki ve dördüncü metinlerin orta güçlükte; üç, beş ve altıncı
metinlerin ise zor olduğu, ders kitabının bilgi metinlerinin tümünün
Felsch-Kincaid, Gunning Fog İndex ve Ateşman formüllerinin ortalamalarına göre
zor olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda ilkokul
dördüncü sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi ders kitabında yer alan
bilgi metinlerinin öğrencilerin düzeyine uygun olmadığı söylenebilir.  Bu sonuçlardan hareketle, ders kitaplarındaki
okuma metinlerinin öğrencilerin yaş ve seviyelerine uygun olarak hazırlanmasına
yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik, Ders kitabı, Yaş düzeyine Uygunluk

Assessment of the Human Rights, Citizenship and Democracy Course Book for Readability and Age Level Compliance

Öz

In this research, it
was aimed to evaluate the 4th grade primary school human rights, citizenship
and democracy textbook in terms of readability and age level. The research data
was obtained through the document review with qualitative research methods. The
document examined is the 4th grade 'Human Rights, Citizenship and Democracy'
textbook, which is recommended to be taught in schools affiliated to the
Ministry of National Education in the 2017-2018 academic year. For the purpose
of the study, 100 words of information texts were randomly selected from the
subject contents of each unit and their readability was calculated according to
the Flesch-Kincaid Formula, Gunning Fog Index and the formula of Ateşman for
Turkish. As a result of the research, the information texts of the fourth grade
primary school human rights, citizenship and democracy textbook are very
difficult when examined according to the Flesch-Kincaid formula, and
readability age is 25 or more; according to the Gunning Fog Index formula, it
is difficult to read in terms of readability level; according to Ateşman
formula, in terms of the readibility level, the first text is very difficult,
the second and the fourth texts are moderately difficult, and  the third, fifth and sixth texts are
difficult. All of the texts of the course book are found difficult when the
average of the Felsch-Kincaid, Gunning Fog Index and Ateşman formulas is taken.
According to the obtained data, it can be said that the information texts in
the fourth grade primary school human rights, citizenship and democracy
textbook do not conform to the level of the students. In the light of these
results, it is recommended the reading texts in the textbooks be developed in
accordance with the age and level of the students.

Anahtar Kelimeler

Textbook, Readibility, Age level compliance

Kaynakça

• Altay, N., Ay, S, Ertek, Z.Ö., Polat, H., Selmanoğlu, E., Yalçın, H. (2017). İlkokul İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Ders Kitabı 4.(1.Baskı), Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.Ateşman, E. (1997). “Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi”, Dil Dergisi, S. 58, s. 71–74.
• Baş, B. ve Yıldız, F., İ. (2015). 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 52-61.Çetinkaya, G. (2010). Türkçe Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Tanımlanması ve Sınıflandırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.Çeçen, M. A. ve Aydemir, F. (2011). Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 185-194.Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). “Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S. 22, s. 206–219.Geçit, Y., (2010). Lise Coğrafya 9 ve Lise Coğrafya 11 Ders Kitaplarının Bazı Okunabilirlik Formülleri İle Değerlendirilmesi Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (4) , 2177-2220Güven, S.(2010). İlköğretim 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabının Okunabilirliği ve Hedef Yaş Düzeyine Uygunluğu. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.Kaya, Z. (1998). Gs Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı. Eğitim ve Bilim. 108: 30–35.Karatay, H., Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. International Journal of Social Science. 6(6): 603-623. Köse, Ö., E. (2009). Biyoloji 9 Ders Kitabında Hücre ile İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri, Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, S: 12, 141-150. Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (2012). 28409 Sayılı yönetmelik (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/09/20120912-2.htm) adresinden 28.02.2018 tarihinde erişilmiştir.Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirliği, İlköğretim Online, 12(1), 202‐226.Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.Soyibo, K. (1996). A Comparison of Communication Strategies Among Three Caribbean Higy School Biology Textbooks. Journal of Biological Education, 30(3), 190-194.Temur, T. (2002). İlköğretim 5.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Bulunan Metinler ile Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeyleri Açısından Karsılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara: Türkiye.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.Yürümez, B. (2010). Ortaöğretim 9. sınıf biyoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu (Unpublished master’s thesis). Selçuk University, Konya.Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (1), 87- 101.