Taşıyanın Gemiyi Denize Elverişli Bulundurma Yükümlülüğünün İhlâli Ve Denize Elverişsizliğe İlişkin İspat Yükünün Değerlendirilmesi

Year 2024, Volume: 28 Issue: 2, 31 - 80, 18.04.2024

Ahmet Batuhan Oyal

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1385783

Abstract

Taşıyanın gemiyi denize elverişli hâlde bulundurma yükümlülüğü gerek Türk Ticaret Kanunu’nda gerekse Alman Ticaret Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir. Türk hukukunda taşıyan, her türlü navlun sözleşmesinde geminin denize elverişsizliği nedeniyle meydana gelen zararlardan kural olarak sorumludur, ancak tedbirli bir taşıyanın harcamakla yükümlü olduğu dikkat ve özen göstermekle beraber, denize elverişsizliğe neden olan eksikliği yolculuğun başlangıcına kadar keşfetmesinin mümkün olmadığını ispat ederek söz konusu sorumluluğundan kurtulabilir. Alman hukukunda 25.04.2013 tarihinde yürürlüğe giren Deniz Ticareti Hukuku Reformu Kanunu’yla Alman Ticaret Kanunu’nun deniz ticaretine ilişkin hükümleri kısmen yeniden düzenlenmiştir. Yapılan değişiklikler sonrasında taşıyanın geminin denize elverişli hâlde bulundurmakla yükümlü olduğu öngörülmüştür. Ancak bu yükümlülüğün ihlâlinin yaptırımı meydana gelen zarar türlerine ve navlun sözleşmesinin türlerine göre farklı şekilde düzenlenmiştir. Bu çalışmada her iki hukuk düzeninde denize elverişliliğe ilişkin düzenlemeler incelenecek ve ayrıca doktrinde ve yargı kararlarında kabul edilen esaslar üzerinden denize elverişsizliğin ispatı üzerinde durulacaktır.

Keywords

Denize Elverişlilik, Denize elverişlilikte ispat yükü, taşıyanın sorumluluğu, taşıyanın sorumluluktan kurtulması, Alman hukukunda denize elverişsizlik

Carrier's Violation Of His Obligation To Keep The Ship Seaworthy And The Burden Of Proof Regarding Unseaworthiness

Abstract

The carrier's obligation to keep the ship seaworthy is explicitly regulated in both the Turkish Commercial Code and the German Commercial Code. In Turkish law, the carrier is liable for the damages caused by the unseaworthiness of the ship in any type of freight contract, but the carrier can avoid this responsibility by proving that although due diligence is exercised it was not possible to discover the deficiency that causes the unseaworthiness until the beginning of the voyage. With the German Maritime Commercial Law Reform, which entered into force on 25.04.2013, the provisions of the German Commercial Code regarding maritime law were partially reformulated. After the amendments, the carrier is stilled obliged to keep the ship in a seaworthy condition. However, the sanction of the breach of this obligation is regulated differently according to the types of damage and the types of freight contract. In this study, the regulations regarding seaworthiness in both legal systems will be examined and also the burden of proof regarding seaworthiness will be emphasized on the basis of the principles accepted in the doctrine and judicial decisions.

Keywords

Seaworthiness, Burden of proof regarding seaworthiness, carrier’s liability, release of the carrier from liability, seaworthiness in German law

References

• Akan P, “Taşıyanın Gemiyi Sefere Elverişli Bulundurma Yükümlülüğü”, Rayegan Kender and Samim Ünan (Eds.), Prof. Dr. Tahir Çağa’nın Anısına Armağan, Ofset, 2000, s. 1-12.
• Akıncı S, Deniz Ticareti Hukuku Dersleri, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları,1961.
• Antalya G and Topuz M, Medeni Hukuk C. I, 4. Bası, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Basedow J and Wurmnest W, Third-Party Liability of Classification Societies, Springer Verlag, 2005.
• Başözen A, Medenî Usûl Hukukunda İlk Görünüş İspatı, Adalet Yayınevi, 2010.
• Çağa T and Kender R, Deniz Ticareti Hukuku II – Navlun Sözleşmeleri, 8. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2006.
• Çetingil E and Kender R, Deniz Ticareti Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, 1978.
• Deniz Kaner İ, Deniz Ticareti Hukuku I-II, 4. Bası, Filiz Kitabevi, 2021.
• Dural M and Sarı S, Türk Özel Hukuku C. I, 15. Bası, Filiz Kitabevi, 2020.
• Gramm H, Das neue Seefrachtrecht nach den Haager Regeln, De Gruyter Verlag, 1938.
• Günay M B, Hazırlık Çalışmaları Işığında Lahey/Visby Kuralları (Rotterdam Kuralları ile Karşılaştırmalı Olarak), Yetkin Yayınları, 2013.
• Gürses Ö, Uluslararası Güvenli Yönetim Kodu’nun (ISM CODE) Taşıyan ve Donatanın Sorumluluğuna Etkileri, Arıkan Yayınları, 2005.
• Henssler M, Beck-Online Großkommentar - HGB, C. H. Beck Verlag, 2022 (Yazar, [BeckOGK-HGB]).
• Herber R and Schmidt C, Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch Bd. VII, 4. Aufl., C. H. Beck Verlag, 2020 (Yazar, [MüKo-HGB]).
• İzveren A, Franko, N and Çalık A, Deniz Ticaret Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1994.
• Kara H, Deniz Ticareti Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Koyuncu İ S, Gemi Sınıflama Kuruluşlarının Faaliyetleri ve Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 2008.
• Kula Değirmenci N, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 5.Kitap Hükümleri Uyarınca Taşıyanın Sorumluluğu ve Akdedeceği Sorumsuzluk Anlaşmaları, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Kuru B, Medenî Usul Hukuku El Kitabı C. I, Yetkin Yayınları, 2020.
• Lagoni N, The Liability of Classification Societies, Springer Verlag, 2007.
• Liesecke R, “Die Seetüchtigkeit des Schiffs beim Frachtvertrag in der Rechtsprechung, Insbesondere des Bundesgerichtshofes”, Horst Baumann, Helmut Schirmer and Reimer Schmidt (Eds.) Festschrift für Karl Sieg, Verlag Versicherungswirtschaft, 1976, s. 345-367.
• Lotter W F, Beweislast im Seefrachtrecht, De Gruyter Verlag, 1969.
• Oetker H, Handelsgesetzbuch – Kommentar, 7. Aufl., C. H. Beck Verlag, 2021 (Yazar, [OETKER-HGB]).
• Okay M. S, Deniz Ticareti Hukuku II, 2. Bası, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1971.
• Öztan B, Medenî Hukuk’un Temel Kavramları, 45. Bası, Yetkin Yayınları, 2020.
• Pekcanıtez H, Atalay O and Özekes M, Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 9. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Ramming K., “Der Untergang des MV ‘MOL Comfort’ – Ein erster Stresstest für das neue Seehandelsrecht”, Recht der Transportwirtschaft, H. 1, 2018, s. 7-18 (Stresstest).
• Ramming K, “Zur See- und Ladungstüchtigkeit des Schiffes nach neuem Seefrachtrecht”, Recht der Transportwirtschaft, H. 2, 2014, s. 41-52 (Ladungsuntüchtigkeit).
• Ritter C and Abraham H J, Das Recht der Seeversicherung Bd. II, 2. Aufl., De Gruyter Verlag, 1967.
• Schaps G and Abraham H J, Das Deutsche Seerecht Bd. II, 3. Aufl., De Gruyter Verlag, 1962.
• Schlegelberger F and Liesecke R, Seehandelsrecht: zugleich Ergänzungsband zu Schlegelberger Kommentar zum Handelsgesetzbuch, Vahlen Verlag, 1959.
• Shah B S, “Seaworthiness — A Comparative Survey”, Malaya Law Review, 8 (1), 1966, s. 95-116.
• Seven V, Taşıyanın Yüke Özen Borcunun İhlalinden (Yük Zıya ve Hasarından) Doğan Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, 2003.
• Sözer B, Deniz Ticareti Hukuku C. I, 6. Bası, Vedat Kitapçılık, 2022.
• Sözer B, Taşıyanın Gemiyi Sefere Elverişli Halde Bulundurmak Borcu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1975 (Elverişli Halde Bulundurmak Borcu).
• Şeker H, Taşıyanın Navlun Sözleşmesinden Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Taşdelen N, “Deniz Yoluyla Yapılan Taşımalarda Taşıyanın Başlangıçtaki Elverişsizlikten Doğan Sorumluluğu”, Arslan Kaya (Ed.), Bilgi Toplumunda Hukuk – Ünal Tekinalp’e Armağan C. I, Beta Yayınları, 2003, s. 939-959.
• Tekil F, Deniz Ticareti Hukuku, Ofset, 1970.
• Tekin S M, Navlun Sözleşmesinde Taşıyanın Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Ülgener F M., “Obligations and Liabilities of the Carrier”, M. Deniz Güner-Özbek (Ed.), The United Nations Convention on Contracts for the International Carriage of Goods Wholly or Partly by Sea- An Appraisal of the “Rotterdam Rules”, Springer Verlag, 2011, s. 139-153.
• Venüs C G., Taşıyanın Gemiyi Denize, Yola ve Yüke Elverişli Bulundurma Borcu, On İki Levha Yayıncılık, 2022.
• Wüstendörfer H, Neuzeitliches Seehandelsrecht, 2. Aufl., Karl F. Wede Verlag, 1950.
• Yazıcıoğlu E, Kender – Çetingil Deniz Ticareti Hukuku, 17. Bası, Filiz Kitabevi, 2022.
• Yetiş Şamlı K, “Lahey-Lahey/Visby, Hamburg ve Rotterdam Kuralları’nda Sefere Elverı̇şlı̇lı̇k”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71 (2), 2013, s. 479-496.
• Yılmaz M, “The Evolution Of The Obligation Of Seaworthiness From The Hague Rules To The Rotterdam Rules”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29 (2), 2021, s. 881-913.