Matematik, Fen Bilgisi ve Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersleri ile Bütünleştirilmiş Disiplinlerarası Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitimi: Türkiye'den Bir Örnek

Year 2024, Volume: 17 Issue: 1, 169 - 201, 28.01.2024

Buket Turhan Türkkan Nihan Arslan Namlı Betül Karaduman Memet Karakuş

https://doi.org/10.30831/akukeg.1312055

Abstract

Çalışmanın genel amacı, öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalıklarını artırmaktır. Matematik, fen bilgisi ve bilişim teknolojileri ile yazılım derslerinin bütünleştirildiği, toplumsal cinsiyet eşitliği temasının merkeze alındığı bir öğretim tasarımı geliştirilmiştir. Araştırmanın yöntemi durum çalışması olarak belirlenmiştir. Araştırmanın katılımcıları Türkiye'de bir devlet okulunda öğrenim gören 21 altıncı sınıf öğrencisidir. Araştırma verileri, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine İlişkin Görüş Formu” ve “Uygulama Değerlendirme Formu” ile toplanmıştır. Öğrenci görüşlerine göre toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik disiplinlerarası bir eğitimin öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin farkındalıklarını geliştirmede olumlu etkileri olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin uygulama sürecine ilişkin görüşleri incelendiğinde, sürece ilişkin olumlu görüşlerin fazla olduğu ve öğrencilerin az sayıda olumsuz görüş bildirdiği görülmüştür.

Keywords

Toplumsal cinsiyet eşitliği, matematik dersi, fen bilgisi dersi, bilişim teknolojileri ve yazılım dersi, altıncı sınıf öğrencileri, disiplinlerarası yaklaşım

Project Number

SBA-2018-10028

Interdisciplinary Gender Equality Education Integrating Science, Mathematics and Information Technologies and Software Courses: A Sample from Türkiye

Abstract

The general aim of the study was to improve students’ awareness of gender equality. An instructional design was developed in which mathematics, science, information technologies and software (ITS) courses were integrated, with the theme of gender equality at the center. The method of the study was determined as a case study. The participants of the study were 21 sixth-grade students at a public school in Turkey. Research data were collected using the “Views Form on Gender Equality” and “Practice Evaluation Form” developed by the researchers. According to the students’ views, it was determined that an interdisciplinary education on gender equality had positive effects on improving students’ awareness of gender equality. When the students’ views about the practice process were examined, it was seen that the positive opinions about the process were high in number, and students presented few negative views.

Keywords

Gender equality, mathematics course, science course, information technologies and software course, sixth grade students, interdisciplinary approach

Supporting Institution

Çukurova University Scientific Research Projects Coordination Department

Project Number

SBA-2018-10028

Thanks

We would like to thank Çukurova University Scientific Research Projects Coordination Department for its contribution and support to the project with grant number SBA-2018-10028.

References

• Acar-Erdol, T. (2019). Toplumsal cinsiyet eşitliği eğitim programının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Acar-Erdol, T., & Gözütok, F. D. (2017). Ortaöğretim öğrencileri için toplumsal cinsiyet eşitliği öğretim programı ihtiyaç analizi: (Bir Anadolu lisesi örneği). Eğitim ve Bilim, 42(2017), 36-65.
• Acar-Erdol, T., Özen, F., & Toraman, Ç. (2019). Türkiye’deki eğitim fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik görüşleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 793-844.
• Akita, S., & Mori, K. (2022). Akita, S., & Mori, K. (2022). How implicit image of woman changed in Japanese sixth-grade children after a gender equality education lesson. The Journal of Social Studies Research, 46(2), 153-159. https://doi.org/10.1016/j.jssr.2021.05.004
• Allen, A. F. (2003). Integrating themes of social justice and equity into a middle school mathematics classroom [Unpublished doctoral dissertation]. Indiana University.
• Altınova, H. H., & Adıgüzel, Ö. (2013). Yaratıcı drama yöntemiyle verilen toplumsal cinsiyet eğitimi programının değerlendirilmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 8(16), 15-32.
• Apple, M. W. (2017). Eğitim toplumu değiştirebilir mi? Ş. Çınkır (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık. (Orijinal çalışma 1988 yılında yayımlanmıştır.)
• Aslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 40(181), 363-384. https://doi.org/10.15390/EB.2015.2930
• Aydemir, S. (2019). Toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı medya okuryazarlığı eğitiminin öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Bağçeli Kahraman, P., & Başal, H. A. (2011). Anne eğitim düzeyine göre çocukların cinsiyet kalıpyargıları ile oyun ve oyuncak tercihleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1335-1357.
• Brantlinger, A. M. (2007). Geometries of inequality: Teaching and researching critical mathematics in a low-income urban high school [Unpublished doctoral dissertation]. Northwestern University.
• Brinkman, B. G. (2009). Evaluation of the fair program: Teaching gender equality to children [Unpublished doctoral dissertation]. Colorado State University.
• Çelik, T., Aydoğan Yenmez, A., & Gökçe, S. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki dilsel ve görsel metinlerin toplumsal cinsiyet rollerine göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 206-224.
• Cope, D. G. (2014). Methods and meanings: credibility and trustworthiness of qualitative research. Oncology Nursing Forum, 41(1), 89-91.
• Drake, S. M., & Reid, J. L. (2020). 21st century competencies in light of the history of integrated curriculum. Front. Educ. 5(122). https://doi.org/10.3389/feduc.2020.00122
• Esen, Y. (2013). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde toplumsal cinsiyet duyarlılığını geliştirme amaçlı bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 38(169), 280-295.
• Gonzalez, L. (2009). Teaching mathematics for social justice: reflections on a community of practice for urban high school mathematics teachers. Journal of Urban Mathematics Education, 2(1), 22-51.
• Gözütok, F. D., Toraman, Ç., & Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeğinin (TCEÖ) geliştirilmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1036-1048.
• Güney, N. (2016). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet incelemesi. Turkish Studies, 11(3), 1229-1248. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9166
• Gutstein, E. (2003). Teaching and learning mathematics for social justice in urban, Latino school. Journal for Research in Mathematics Education, 34(1), 37-73.
• Gutstein, E. (2007a). Math, maps, and misrepresentations. In W. Au, B. Bigelow & S. Karp (Eds.). Rethinking our classrooms: Teaching for equity and justice Volume-2 (2nd ed.). (pp. 112-114). Rethinking Schools.
• Gutstein, E. (2007b). “And that’s just how it starts”: Teaching mathematics and developing student agency. Teachers College Record, 109(2), 420-448.
• Harper, F. K. (2017). Coming to understand the big issues: remaking meaning of social justice through mathematics across the school year. In A. Chronaki (Ed.), Mathematics Education and Life at Times of Crisis, 2, Proceedings of the Ninth International Mathematics Education and Society Conference (pp. 513-521). Volos: University of Thessaly Press.
• Harris, K. L., Melaas, K., & Rodacker, E. (1999). The Impact of Women’s Studies Courses on College Students of the 1990s. Sex Roles, 40(11-12), 969-977.
• Hellsten, S. K. (2007). From information society to global village of wisdom? The role of ICT in realizing social justice in the developing world. In E. Rooksby & J. Weckert (Eds.), Information Technology and Social Justice (pp. 1-28). IGI Global.
• İnci, S., & Kaya, V. H. (2022). Eğitimde multidisipliner, disiplinlerarası ve transdisipliner kavramları. Milli Eğitim, 51(235), 2757-2772.
• Işık Demirhan, E. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından öğretim programı ve ders kitabı inceleme (4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi). Journal of Innovative Research in Social Studies, 4(1), 69-82. DOI: https://doi.org/10.47503/jirss.931329
• Jacobs, H. H. (1989). Design options for an integrated curriculum. In Interdisciplinary curriculum: Design and implementation, H. H. Jacobs (Ed.), pp.13-24. Association for Supervision and Curriculum Development.
• Johnson, J. D. (2005). Instructional implications of social justice pedagogy on the teaching of mathematics [Unpublished doctoral dissertation]. The Florida State University.
• Kalaycı, N., & Hayırsever, F. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında vatandaşlık ve demokrasi eğitimi ders kitabına yönelik bir inceleme ve bu konuya ilişkin öğrenci algılarının belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 1-26.
• Karakuş, E., Mutlu, E., & Diker Coşkun, Y. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından öğretim programlarının incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 2, 31-54.
• Karakuş, M., Turhan Türkkan, B., & Karakuş, F. (2017). Fen bilgisi ve ilköğretim matematik öğretmenlerinin disiplinlerarası yaklaşıma yönelik görüşlerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 16(2), 509-524.
• Kellogg, P. (2002). Ten chairs of inequality. In B. Bigelow & B. Peterson, (Eds.), Rethinking Globalization – Teaching for Justice in an Unjust World (pp.115-117). Rethinking Schools.
• Kılıç, A. Z., Beyazova, A., Akbaş, H. M., Zara, A., & Serhatlı, İ. (2014). Okul çağı çocuklarının toplumsal cinsiyet algıları: gündelik yaşam örnekleriyle cinsiyetçiliğin benimsenme durumuna ve esneyebilme olasılığına dair bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 17(2), 122-151.
• Koestler, C. (2010). (Re)envisioning mathematics education: examining equity and social justice in an elementary mathematics methods course [Unpublished doctoral dissertation]. University of Wisconsin – Madison.
• Kollmayer, M., Schultes, M. T., Lüftenegger, M., Finsterwald, M., Spiel, C., & Schober, B. (2020). REFLECT - A teacher training program to promote gender equality in schools. Frontiers in Education, 5, 1-8. https://doi.org/10.3389/feduc.2020.00136
• Koyuncu Şahin, M., Esen Çoban, A., & Korkmaz, A. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve Türk eğitim sistemindeki yeri: Okul öncesi öğretmen adaylarının gözünden. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 735-752. http://dx.doi.org/10.21733/ibad.457232
• Kükrer, M., & Kıbrıs, İ. (2017). CEDAW öncesi ve sonrası ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan toplumsal cinsiyet eşitliği faktörünün değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1369-1383.
• Laçin Şimşek, C. (2009). How much and how science and technology curriculums and textbooks benefits from history of science? Elementary Education Online, 8(1), 129-145.
• Leonard, J., Brooks, W., & Barnes-Johnson, J. (2010). The nuances and complexities of teaching mathematics for cultural relevance and social justice. Journal of Teacher Education, 61(3), 261-270.
• Levine, D., Lowe, R., Peterson, B., & Tenorio, R. (1995). Multiculturalism and antibias education. In D. Levine, R. Lowe, B. Peterson & R. Tenorio (Eds.), Rethinking schools – An agenda for change (pp. 5-6). The New Press.
• Maya, İ. (2013). Türk eğitim sistemindeki cinsiyet eşitsizliklerinin AB ülkeleri ile karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 38(168), 69-84.
• Mayberry, M. (1998). Reproductive and resistant pedagogies: The comparative roles of collaborative learning and feminist pedagogy in science education. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 35(4), 443-459.
• McBee, R. H. (1996). Can controversial topics by taught in the early grades. Social Education, 60(1), 38-41. McNamee, R. (2013). Teaching social justice mathematics in a privileged setting [Unpublished doctoral dissertation]. Montclair State University.
• Millar, V. (2020). Trends, issues and possibilities for an interdisciplinary STEM curriculum. Science & Education, 29(4), 929-948.
• Miner, B. (1995). Taking multicultural, anti-racist education seriously: an interview with Enid Lee. In D. Levine, R. Lowe, B. Peterson & R. Tenorio (Eds.), Rethinking schools – An agenda for change (pp. 9-16). The New Press. Ministry of National Education. (2018). Information technologies and software course curriculum (Secondary school 5th and 6th grades). Ankara.
• Mitchell, L. (2015). The development of praxis, empowerment and capacity for social justice action among youth participants in a technology- embedded, online social justice education program [Unpublished master’s thesis]. Queen’s University.
• Munkebye, E., Scheie, E., Gabrielsen, A., Jordet, A., Misund, S., Nergård, T., & Øyehaug, A. B. (2020). Interdisciplinary primary school curriculum units for sustainable development. Environmental Education Research, 26(6), 795-811.
• Noyes, A. (2007). Rethinking school mathematics. Paul Chapman Publishing.
• Öngen, B., & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Istanbul Journal of Sociological Studies, 48(2), 1-18.
• Özcan, A. (2012). Toplumsal cinsiyet eğitiminin üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rol tutumları üzerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications.
• Pedretti, E. (1999). Decision making and sts education: exploring scientific knowledge and social responsibility in schools and science centers through an issue-based approach. Journal of School Science and Mathematics, 99(4), 174-181.
• Peterson, B. (2002). Planting seeds of solidarity. In B. Bigelow & B. Peterson, (Eds.), Rethinking globalization – Teaching for justice in an unjust world (pp. 18-28). Rethinking Schools Publication.
• Polat, S. (2010). Eğitimde ve sınıf içi süreçlerde cinsiyetçi yaklaşımlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş – nitel ve nicel yaklaşımlar. (D. Bayrak, H. B. Arslan & Z. Akyüz, Çev.). Siyasal Kitabevi. (Orijinal çalışma 2005 yılında yayımlanmıştır)
• Roth, W. M. (2007). Toward a dialectical notion and praxis of scientific literacy. Journal of Curriculum Studies, 39(4), 377-398.
• Schniedewind, N., & Davidson, E. (2006). Open minds to equality: A sourcebook of learning activities to affirm diversity and promote equity. Rethinking Schools.
• Seçgin, F., & Kurnaz, Ş. (2015). Sosyal bilgiler dersinde toplumsal cinsiyet etkinliklerinin öğrencilerin algı ve tutumlarına etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(5), 24-38.
• Şener Özel, F. (2019). Eğitim fakültelerinin lisans programlarına yönelik toplumsal cinsiyet eğitimi dersi öğretim programının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Sis-Çelik, A., Pasinlioğlu, T., Tan, G., & Koyuncu, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin cinsyet eşitliği tutumlarının belirlenmesi. F. N. Hemşirelik Dergisi, 21(3), 181-186.
• Stake, J. E. (2006). Pedagogy and student change in the women’s and gender studies classroom. Gender and Education, 18(2), 199-212. http://dx.doi.org/10.1080/09540250500380687
• Stake, J. E., & Hoffmann, F. L. (2001). Changes in student social attitudes, activism, and personal confidence in higher education: The role of women’s studies. American Educational Research Journal, 38(2), 411-436. http://dx.doi.org/10.3102/00028312038002411
• Tarman, B., Baytak, A., & Duman, H. (2015). Teachers’ views on an ICT reform in education for social justice. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 11(4), 865-874.
• Thomsen, C. J., Basu, A. M., & Reinitz, M. T. (1995). Effects of women’s studies courses on gender-related attitudes of women and men. Psychology of Women Quarterly, 19(3), 419-426. http://dx.doi.org/10.1111/j.1471-6402.1995.tb00084.x
• Tokuş, K. (2018). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z., & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
• Turhan Türkkan, B. (2017). Sosyomatematiksel konularla bütünleştirilmiş matematik öğretimi: Sosyal adalet ve eşitlik değerlerine ilişkin farkındalık ile problem kurma becerisi geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Turhan Türkkan, B., Karaduman, B., Arslan Namlı, N., & Karakuş, M. (2018a, 11-13 Ekim). Ortaokul öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik farkındalıklarının belirlenmesi: Bir ihtiyaç analizi çalışması Paper presentation. 6. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Kars, Türkiye.
• Turhan Türkkan, B., Karakuş, M., Arslan Namlı, N., & Karaduman, B. (2018b, September 4-6). Toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimine yönelik bir ihtiyaç analizi çalışması: Öğretmenlerden yansımalar Paper presentation. 6th International Multidisciplinary Congress of Eurasia, Rome, Italy.
• TURKSTAT. (2021a, May 17). İstatistiklerle gençlik, 2020. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2020-37242
• TURKSTAT. (2021b, October 26). Araştırma-geliştirme faaliyetleri araştırması, 2020. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Arastirma-Gelistirme-Faaliyetleri-Arastirmasi-2020-37439
• TURKSTAT. (2021c, March 5). İstatistiklerle kadın, 2020. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2020-37221
• Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K., & Taşkın, L. (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2007, 26–38.
• Vefikuluçay Yılmaz, D., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 775-792.
• Voss, R. N. (2015) Teaching mathematics for social justice within a Victorian public school for year nine mixed ability classes [Unpublished master’s thesis]. Curtin University.
• Wager, A. A. (2008). Developing equitable mathematics pedagogy [Unpublished doctoral dissertation]. University of Wisconsin – Madison.
• Wonnacott, V. (2011). Teaching mathematics for social justice and its effects on affluent students [Unpublished master’s thesis]. University of Toronto.
• World Economic Forum (2019, December 16). Global gender gap report 2020. WEF. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2020.pdf
• World Economic Forum (2021, March 30). Global gender gap report 2021. WEF. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2021.pdf
• Yeşil, A., & Balcı Karaboğa, F. A. (2021). Ortaokul öğrencilerinde toplumsal cinsiyet eşitliği farkındalığı. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 28, 51-78. https://doi.org/10.14689/enad.28.3
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. bs.). Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, E. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliği duyarlılığının geliştirilmesi: İlkokul dördüncü sınıflarla yapılan bir eylem araştırması [Yayımlanmamış doktora tezi] Çukurova Üniversitesi.
• Yolcu, E., & Sarı, M. (2018, September 4-6). Gender attitudes: A study to determine the case for 4th graders Paper presentation. VI. International Multidisciplinary Congress of Eurasia, Rome, Italy.