Temel Eğitim Bölümü Öğretmen Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 57 Issue: 1, 1 - 59, 23.03.2024

Kader Karadeniz Akdoğan Emel Durmaz İlayda Kimzan Asiye Parlak Rakap

https://doi.org/10.30964/auebfd.1120906

Abstract

Bu araştırmada Temel Eğitim Bölümü öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel araştırma yaklaşımı kapsamında tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunda 1. ve 4. sınıfa devam eden Okul Öncesi ve Sınıf Öğretmenliği Lisans Programında öğrenim gören öğretmen adayları yer almaktadır. Veriler Cabı ve Yalçınalp (2013) tarafından geliştirilen “Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği (MKÖ)” aracılığıyla toplanmıştır. Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeyleri öğrenim görülen program, mezun olunan lise türü, programı isteyerek seçme durumu, programdan memnun olma durumu, sınıf düzeyi (1. Sınıf ve 4. Sınıf), cinsiyet, daha önce bir işte çalışmış olma durumu, en uzun süre yaşanan yer ve ekonomik durum değişkenlerine göre incelenmiştir. Bulgular özetlendiğinde, Temel Eğitim Bölümü öğretmen adaylarının kaygı düzeylerinde öğrenim gördükleri program, mezun oldukları lise türü, ve ailelerinin ekonomik durumu değişkenleri açısından bir farklılık bulunmadığı görülmüştür. Ancak, programı isteyerek seçme, programdan memnun olma gibi motivasyonu belirleyen araçlar ve en uzun süre yaşadıkları yer, cinsiyet, sınıf, daha önce bir işte çalışmış olma durumu gibi kişisel özellikler açısından genel kaygı düzeylerinde ve kaygının ekonomik/ sosyal, atanma gibi çeşitli alt boyutlarında farklılıklar olduğu görülmüştür.

Keywords

mesleki kaygı, öğretmen adayı, temel eğitim, okul öncesi eğitim, sınıf eğitimi, erken çocukluk

Examination of the Occupational Anxiety Levels of Elementary Education Preservice Teachers

Abstract

This study aims to examine the occupational anxiety of elementary education preservice teachers with regards to different factors. It was carried out with a descriptive survey model, a type of survey models. The study was carried out with the first and last year students of Preschool and Primary Teacher Education Bachelor’s Programs. Data was collected via ‘Occupational Anxiety Survey for Preservice Teachers’ developed by Cabı and Yalçınalp (2013). Preservice teachers’ level of occupational anxiety was examined according to the variables including the type of high school the preservice teachers graduated from, the state of choosing their programs voluntarily or not, the state of satisfaction with their current programs, grade level, gender, previous job experience, the place they lived in for the longest time, economical state. When the findings are briefly summarized, it was seen that there isn’t any difference in the anxiety levels of the elementary education preservice teachers in terms of their program, the type of high school they graduated from, and the economic status of their families. However, it has been observed that there are differences in various sub-dimensions of general anxiety and anxiety in terms of the state of choosing their programs voluntarily or not, the state of satisfaction with their current programs, the place they lived in for the longest time, gender, grade, previous job experience.

Keywords

occupational anxiety, prospective teachers, elementary education, preschool education, primary education, early childhood

References

• Adıgüzelli, Y. (2015). Examination of occupational concern of pre-service teachers based on various variables in Turkey. Educational Research and Reviews, 10(4), 397-402.
• Akalın, Ö. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının mesleki algıları ile geleceğe yönelik umut düzeylerininkarşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, İlköğretim Anabilim Dalı.
• Akgün, F., and Özgür, H. (2014). Examination of the anxiety levels and attitudes of the information technology pre-service teachers towards the teaching profession/Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile mesleki kaygılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(5), 1206-1223.
• Alıcı, B. ve Yalçınkaya, M. (2019). Öğretmenlerin mesleki doyum ve örgütsel bağlılık düzeylerinin iş stresi düzeylerine göre incelenmesi. Folklor/Edebiyat, 25(97-1), 239-255. https://doi.org/10.22559/folklor.939
• An, M., Zhang, X. and Ching, F., N., Y. (2021). Pre-service teachers’ career values as determinants of career choice satisfaction: A hierarchical regression analysis. Asia-Pacific Edu Res 30, 431–442. https://doi.org/10.1007/s40299-020-00529-7
• APA, American Psychological Association. (2022). https://www.apa.org/topics/anxiety adresinden erişilmiştir.
• Aslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 40(181), 363-384. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.2930
• Aslan, M. ve Ağıroğlu Bakır, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları örgütsel stres kaynakları. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(4), 349– 365. http://dx.doi.org/10.30703/cije.430748
• Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı (2022). https://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/muallimler-birligi-kongresi-uyelerine adresinden erişilmiştir.
• AUZEF, İstanbul Üniversitesi Uzaktan Eğitim Fakültes, AUZEF. (2022). https://auzef.istanbul.edu.tr/tr/content/programlar/auzef-acikogretim adresinden erişilmiştir.
• Beehr, T. A. and McGrath, J. E. (1992). Social support, occupational stress and anxiety, Anxiety, Stress & Coping, 5(1), 7-19. https://doi.org/10.1080/10615809208250484
• Behets, D. (1990) Concerns of preservice physical education teachers. Journal of Teaching in Physical Education, 1, 66-75. Boiger, M. and Mesquita, B. (2012). The construction of emotion in interactions, relationships, and cultures. Emotion Review, 4(3), 221–229. https://doi.org/10.1177/1754073912439765
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
• Cabı, E. ve Yalçınalp, S. (2013). Öğretmen adaylarına yönelik mesleki kaygı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 85-96.
• Can, E. ve Kılıç, Ş. (2019). Okul öncesi eğitim: Temel sorunlar ve çözüm önerileri. Millî Eğitim, 48(1), 483-519.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu G., ve Büyüköztürk Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Yayıncılık.
• Çubukçu, Z., and Dönmez, A. (2011). The examination of the professional anxiety levels of teacher candidates. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 7(1), 3 – 25.
• Deliveli, K. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleği konusundaki görüşleri ve geleceğe yönelik beklentileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 393-427. https://doi.org/10.9779/pauefd.774418
• Erdaş, E., Aşıkuzun, E. ve Recepoğlu, E. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(14), 333-356.
• Ertürk, G. , Özen Altınkaynak, Ş., Veziroğlu, M. ve Erkan, S. (2014). Okul öncesi öğretmenlerin üniversite deneyimlerinin mesleki yaşantılarına etkisine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (3), 897-908. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/22601/241472
• Ertürk, M (2012). Özel ve devlet okullarında çalışan okul öncesi öğretmenlerin demografik değişkenlere bağlı olarak mesleki tükenmişlik ve anksiyete düzeylerinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi, Psikoloji Anabilim Dalı.
• Esen, E. Soylu, Y., Siyez, D., M. ve Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 46-63. http://www.e-ijer.com/en/download/article-file/310185
• Fuller, F. F. (1969). Concerns of teachers: A development conceptualization. American Educational Research Journal, 6(2), 207–226.
• García-Martínez, I., Pérez-Navío, E., Pérez-Ferra, M., and Quijano-López, R. (2021). Relationship between emotional ıntelligence, educational achievement and academic stress of pre-service teachers. Behavioral Sciences (Basel, Switzerland), 11(7), 1-14. https://doi.org/10.3390/bs11070095
• Gerçek, M. (2018). Mesleki kaygı ve kariyer uyumluluğu arasındaki ilişkiler: Öğretmen adayları açısından bir inceleme. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2) , 297-312. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.401010
• Gökçe, E. ve Erden, A. (2015). Etkili öğretmenlik. Desen.
• Gümrükçü Bilgici, B. ve Deniz, Ü. (2016a). Okul öncesi öğretmen adaylarının gelecek kaygılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2353- 2372. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/27735/317867
• Gümrükçü Bilgici, B. ve Deniz, Ü. (2016b). Okul öncesi öğretmen adaylarının mesleki kaygılarının bazı demografik özelliklere göre incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 5(1), 53–70. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/download/article-file/314280
• Gümrükçü-Bilgici, B., ve Deniz, Ü. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının gelecek kaygılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2353- 2372.
• Güneş, A. M. (2021). Özel ve resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve sınıf yönetim becerileri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 290-311.10.21764/maeuefd.752974
• Holzberger, D., Maurer, C., Kunina-Habenicht, O. and Kunter, M. (2021). Ready to teach? A profile analysis of cognitive and motivational-affective teacher characteristics at the end of pre-service teacher education and the long-term effects on occupational well-being, Teaching and Teacher Education, 100, 103285. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103285.
• Izard, C. E. and Buechler, S. (1980). Aspects of consciousness and personality in terms of Differential Emotions Theory. In R. Plutchik ve H. Kellerman (Eds.). Emotion: Theory, research, and experience, volume 1: Theories of emotion (pp. 165-188). Academic Press.
• Jöreskog, K. G., and Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Kafkas, M. E., Çoban, B. and Karademir, T. (2010). Investigation of the relationship between preservice physical education teachers’ sense of self-efficacy and professional concerns. Inonu Unıversity Journal of the Faculty of Education, 11(2), 93-111.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayınları.
• Kim, L. E., Oxley, L. and Asbury, K. (2022). “My brain feels like a browser with 100 tabs open”: A longitudinal study of teachers’ mental health and well‐being during the COVID‐19 pandemic. British Journal of Educational Psychology, 92(1), 299-318.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practise of structural equation modeling. Guilford Publications.
• Korucu, A., T. ve Biçer, H. (2017). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı durumları ve teknoloji kabul ve kullanım durumlarının incelenmesi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 6(3), 111-124.
• Koşar, D. (2018). The examination of the professional anxiety levels of teacher candidates. TÜBAV Bilim, 11(1), 87-99.
• Kozan, D., Şahin-Zeteroğlu, E., and Emeksever, A. (2021). The relationship between creativity and burnout levels of preschool and primary school teachers working in private and public schools. Manisa Celal Bayar University Journal of the Faculty of Education, 9(2), 27-42. https://doi.org/10.52826/mcbuefd.946712.
• Kwok, J. M. Y., and Ng, D. K. S. (2016). A study of the perceived stress level of university students in Hong Kong. International Journal of Psychological Studies, 8(4), 91-106. http://dx.doi.org/10.5539/ijps.v8n4p91
• Mahmood, S. M. R. ve Sak, R. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(5), 2243-2259. 10.24106/kefdergi.3451
• Mandler, G. (1980). The generation of emotion: A psychological theory. In R. Plutchik ve H. Kellerman (Eds). Emotion: Theory, research, and experience, volume 1: Theories of emotion (pp. 219-243). Academic Press.
• McCormack, A. (1996). Exploring the developmental view of the perceived concerns of preservice teachers. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 24 (3), 259-268.
• MEB (2017). Öğretmen stratejesi belgesi. MEB Basımevi.
• MEB, (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. MEB Basımevi.
• Meek, A.,G. and Behets, D. (1999). Physical education teachers’ concerns towards teaching. Teaching and Teacher Education, 15,497-505.
• Özcan, M. ve Eranıl, A. K. (2018). Meslek seçimi kapsamında: Anne baba tutumu ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutum. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1291-1304.
• Özcan, M., Özbilen, F. M. and Eranıl, A., K. (2018). An investigation of professional anxiety levels of candidate teachers, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 9(31), 495-508.
• Özdemir, T., Y. ve Orhan, M. (2019). Öğretmenlerin “Öğretmenlik Mesleğinin İmajı” hakkındaki görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 9(4), 824-846. https://doi.org/10.24315/tred.532641
• Pekel, E. (2019). Toplumsal cinsiyet rolleri ve kadının çalışma hayatındaki konumu. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 30-39.
• Pierceall, E., A., and Keim, M. C. (2007). Stress and coping strategies among community college students. Community College Journal of Research and Practice, 31(9), 703-712. https://doi.org/10.1080/10668920600866579
• Pişkin, Z. ve Parlar, H. (2021). Toplumsal statü ve algı açısından öğretmenlik mesleğinin incelenmesi. Academic Platform Journal of Education and Change, 4(1), 01-28. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1200626
• Prilleltensky, I., Neff, M. and Bessell, A. (2016). Teacher stress: What it is, Why it's important, How it can be alleviated, Theory Into Practice, 55(2), 104-111. https://doi.org/10.1080/00405841.2016.1148986
• Scott, J. P. (1980). The function of emotions in behavıoral systems: A Systems Theory analysis. In R. Plutchik ve H. Kellerman (Eds.). Emotion: Theory, research, and experience, volume 1: Theories of emotion (pp. 35-56). Academic Press.
• Serin, M. K., Güneş, A. M., ve Değirmenci, H. (2015). Sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile mesleğe yönelik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Cumhuriyet International Journal of Education, 4(1), 21-34.
• Sharma, U., C. Forlin, T. Loreman ve C. Earle (2006). Pre-service teachers’ attitudes, concerns and sentiments about inclusive education: An international comparison of the novice pre- service teacher. International Journal of Special Education, 21(2), 80–93.
• Shaw, M. P., Peart, D. J., and Fairhead, O. J. W. (2017). Perceived stress in university students studying in a further education college. Research in Post-Compulsory Education, 22(3), 442-452. https://doi.org/10.1080/13596748.2017.1362534
• Shiota, M. N. and Kalat, J. W. (2012). Emotion (2nd ed.). Wadsworth.
• Skaalvik, E., M. and Skaalvik, S. (2015). Job satisfaction, stress and coping strategies in the teaching profession—What do teachers say? International Education Studies, 8(3), 181- 192. http://dx.doi.org/10.5539/ies.v8n3p181
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modellemesi. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şeker, G. ve Çapri, B. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin meslek seçiminde etkili olan faktörler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 651-663. https://doi.org/10.17860/mersinefd.746789
• Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2020). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (M. Baloğlu, Çev. Ed.). Nobel Yayınları.
• Tabachnick, B.G., and Fidell, L.S. (2015). Using mulivariate statistics. (M. Baloğlu, Çev.). Nobel Yayınları.
• TED (Türk Eğitim Derneği). (2009). Öğretmen yeterlikleri. Adım Okan Matbaacılık Basım Yayın.
• Ti̇can, C . (2020). Öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile kariyer streslerine yönelik görüşleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2768-2795. https://doi.org/10.15869/itobiad.777304
• Türkoğlu, B. (2018). Farklı meslek çalışanı ebeveynlerin okul öncesi öğretmenlerine ilişkin görüşlerine nitel bir bakış. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(5), 100-124. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.428888
• Ünal, F., Tarhan, S. ve Çürükvelioğlu Köksal, E. (2017). Toplumsal cinsiyet algısını yordamada cinsiyet, sınıf, bölüm ve toplumsal cinsiyet oluşumunun rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 227-236. https://doi.org/10.14686/buefad.287496
• Ünsal, P. ve Aktaş, G. (1999). İlkokul öğretmenleri tarafindan algilanan iş stresi alanlarinin cinsiyete göre incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları, 21, 139-154. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iupcd/issue/9412/117992
• Ünsal, S. (2018). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin statüsüne ilişkin bir pareto analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(2), 111-130.
• Varol, Y. K., Erbaş, M. K., ve Ünlü, H. (2014). Beden eğitimi öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını yordama gücü. Atatürk Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dergisi, 12(2), 113-123.
• Yılmaz, A. (2019.) Öğretmen adaylarının kariyer streslerinin karma araştırma yaklaşımı ile incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-105.
• YÖK, Yüksek Öğretim Kurumu. (2022). https://auzef.istanbul.edu.tr/tr/content/programlar/auzef-acikogretim adresinden erişilmiştir.
• Yüksel, E. S. ve Denktaş, F. (2021). Öğretmen strateji belgesi hedeflerinin öğretmen ve yönetici görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 5(15), 171-180.