1997, 2006 ve 2018 Öğretmen Eğitimi Programlarında Meslek Bilgisi Derslerinin İşlenişine Yönelik Öğretmen Adayı Görüşleri

Year 2023, Volume: 18 Issue: 40, 1236 - 1273, 13.12.2023

Derya Atik Kara

https://doi.org/10.35675/befdergi.1270799

Abstract

Bu araştırma kapsamında öğretmen eğitimi programlarının nasıl deneyimlendiği öğretmen adaylarının gözünden açıklanmaya çalışılmıştır. Durum çalışması ile desenlenen araştırmanın verileri 1997, 2006 ve 2018 yıllarında uygulamaya konulan öğretmen eğitimi programlarında öğrenim gören 44 öğretmen adayı ile gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler ve doküman incelemesi ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda üç farklı programın meslek bilgisi boyutunun uygulanışına dair benzer sorunların yaşandığı görülmüştür. Bu sorunlar arasında derslerin kuramsal ağırlıklı yürütülmesi ve uygulamaya daha az yer verilmesi, kullanılan öğretim yöntem-tekniklerin etkili olmayışı, sınıfların kalabalıklığı, derslerin özel alan ile ilişkilendirilememesi sayılabilir. Öte yandan öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin olumlu görüşlerin arttığı, özellikle öğretim elemanlarının olumlu ve destekleyici tavırlarının derslerin önemsenmesinde etkili olduğu görülmüştür. Meslek bilgisi dersleri öğretmen adaylarına öğretmenlik mesleğine dair bilgi ve becerilerin yanında olumlu tutum ve değerlerin kazandırılması beklenen derslerdir. Bu doğrultuda, derslerin öğrenme-öğretme sürecine yönelik düzenlemelerde öğretmen adaylarının deneyimleri ve beklentilerini dikkate almanın derslerin niteliğini ve işlevini artıracağı düşünülmektedir.

Keywords

Durum çalışması, öğretmen adayı, öğretmen eğitimi programları, öğretmenlik meslek bilgisi dersleri

Supporting Institution

Anadolu Üniversitesi

Project Number

080545

Thanks

Bu çalışma, yazarın “Öğretmenlik Meslek Bilgisi Derslerinin Öğretmen Adaylarına Öğrenme ve Öğretme Sürecine İlişkin Yeterlikleri Kazandırması Yönünden Değerlendirilmesi” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. Doktora tezi Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonunca kabul edilen 080545 no’lu proje kapsamında desteklenmiştir.

Teacher Candidates Opinion on the Teaching of Professional Knowledge Courses in 1997, 2006, and 2018 Teacher Education Programs

Abstract

Within the scope of this study, it is aimed to explain how teacher education programs are experienced from the perspective of teacher candidates. The data of the study, which was designed as a case study, were collected through semi-structured interviews and document analysis conducted with 44 teacher candidates who received education based on teacher training programs implemented in 1997, 2006 and 2018. As a result of the study, it was found that similar problems were experienced in the implementation of three different programs. Among these problems were conducting the courses theoretically and including relatively little place for practice, ineffectiveness of the methods-techniques used in the courses, crowded classrooms, and inability to associate the courses with the specific field. On the other hand, it was seen that positive opinions about the teaching profession courses increased and that the positive and supportive attitudes of the instructors were especially effective for the lessons to be considered important. Professional knowledge courses are the courses that are expected to make the candidates acquire knowledge and skills about the teaching profession and gain positive attitudes and values as well. In this respect, it is thought that taking into account the experiences and expectations of teacher candidates in the arrangements for the learning-teaching process of the courses will increase the quality and function of the courses.

Keywords

Case study, teacher candidates, teacher education programs, professional teaching knowledge courses

Project Number

080545

References

• Abazaoğlu, İ., Yıldırım, O. ve Yıldızhan, Y. (2016). Geçmişten Günümüze Türk Eğitim Sisteminde Öğretmen Yetiştirme. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(6), 143–160. https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/34311/379503 Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Akarsu, A. H., Yılmazer, A. ve Geçit, Y. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen eğitimi programlarının yapısı: 2006-2018 programlarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 23-60. https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/57315/556902 Erişim Tarihi: 01.08.2023
• Akcaoğlu, M. Ö., Külekçi, E. ve Mor-Dirlik, E. (2020). Öğretmen adaylarının bakış açısından meslek bilgisi derslerinin gereklilik düzeyi ve öğretmenlik mesleği yeterlikleri. Journal of Computer and Education Research, 8 (16), 545-566. DOI: 10.18009/jcer.739602 Erişim Tarihi: 22.09.2022
• Anadolu Üniversitesi. (2019). Anadolu üniversitesi eğitim fakültesi 2019-2020 öğretim yılı lisans programları kataloğu. https://www.anadolu.edu.tr/ogrenci-isleri/orgun-bilgi-ve-belgeler/universite-katalogu Erişim Tarihi: 22.11.2022
• Anadolu Üniversitesi. (2010). Anadolu üniversitesi eğitim fakültesi 2010-2011 öğretim yılı lisans programları kataloğu. Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Anadolu Üniversitesi. (2005). Anadolu üniversitesi eğitim fakültesi 2004-2005 öğretim yılı lisans programları kataloğu. Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Azar, A. (2011). Türkiye'deki Öğretmen Eğitimi Üzerine Bir Söylem: Nitelik mi, Nicelik mi? Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 36-38. https://dergipark.org.tr/en/pub/higheredusci/issue/61474/917968 Erişim Tarihi: 23.11.2022
• Coşkun, F. (2022). Öğretmenlik mesleği ve 21. yüzyıl becerileri. Alanyazın. 3(1), 31-38. http:// dx.doi.org/10.22596/ cresjournal.0301.31.38 Erişim Tarihi: 03.08.2023
• Creswell, J., W. ve Creswell, J. D. (2021). Araştırma tasarımı nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Beşinci baskıdan çeviri. (E. Karadağ Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çelik, F. ve Önal, A. S. (2005). Öğretimde planlama ve değerlendirme dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (18), 31-49. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11125/133048 Erişim Tarihi: 18.09.2022
• Dönmez Yapucuoğlu, M ve Gündoğdu, K. (2020). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin karşılaştırmalı nitel bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 33-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuned/issue/56976/689004 Erişim Tarihi: 20.09.2022
• Ekici, G. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik tutumları ile öğrenme biçimlerinin değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V (1), 111-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyuefd/issue/13713/166028 Erişim Tarihi: 18.09.2022
• Er, O. K. ve Öztekin, A. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik tutumlarının incelenmesi (Balıkesir üniversitesi örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 179-193. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erziefd/issue/6008/80110 Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Erginer, E., Erginer, A., Bedir, G. (2009). Eğitim fakültelerinde görevli öğretim elemanlarının akademik kökenleri ve öğretmen yeterliklerinin incelenmesi üzerine bir çalışma. Abant izzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 93-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1497/18111 Erişim Tarihi: 18.09.2022
• Goubeaud, K., Yan, W. (2004). Teacher educators’ teaching methods, assessments, and grading: A comparison of higher education faculty’s instructional practices. The teacher educator, 40(1), 1-16.
• Gömleksiz, M. N., L. Mercin, İ. B. ve Atan, U. (2006). Okul deneyimi II. dersine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri (Sorunlar ve Çözüm Önerileri). Eğitim Araştırmaları. 23, 148-158. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/61974/ Erişim Tarihi: 16.09.2022
• Karakaya, F., Uzel, F., Gül, A., ve Yılmaz, M. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe hazır olma düzeyleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 373-396. doi: 10.17152/gefad.447385 Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 1-13.
• Kavcar, C. (2005). Eğitim fakültelerinin yeniden yapılandırılması. Eğitimde yüksek öğretmen okulları deneyimi sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, (23-25 Haziran 2005). http://physics.comu.edu.tr/etkinlikler/eg_yoo_d/bildiriler/cahit_kavcar.doc Erişim Tarihi: 04.04.2006
• Koçyiğit, M. ve Eğmir, E. (2019). Öğretmenlerin Hizmet Öncesi Eğitim Deneyimleri: Öğretmen Yetiştirme Üzerine Bir Analiz. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), 320-346. doi: 10.29329/mjer.2019.218.19 Erişim Tarihi: 01.08.2023
• Kumral, O., ve Saracaloğlu, S. (2011). Eğitsel eleştiri modeli ile sınıf öğretmenliği meslek bilgisi dersleri programının değerlendirilmesi. Education Sciences, 6(1), 106–118. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/185614 Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Kutluca, T., Birgin, O., Çatlıoğlu, H. (2007). Öğretimde planlama ve değerlendirme dersi uygulama etkinliklerinin öğretmen adaylarına sağladığı faydalar. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 89-110. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16685/173385 Erişim Tarihi: 25.09.2022
• Küçükahmet, L. (2007). 2006-2007 öğretim yılında uygulamaya başlanan öğretmen yetiştirme lisans programlarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 203-218. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26116/275135 Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Özoğlu, M. (2010). Türkiye’de öğretmen yetiştirme sisteminin sorunları. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• Özkan, H. H., Albayrak, M ve Berber, K. (2005). Öğretmen adaylarının ilköğretim okullarında yaptıkları öğretmenlik uygulamasının yetişmelerindeki rolü. Milli Eğitim Dergisi, 33(168). http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/168/index3-berber.htm Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Üçüncü baskıdan çeviri. (M. Bütün ve S.B. Demir Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Sağlam, M. (2011). Türk eğitim sisteminde ve öğretmen eğitiminde yapısal düzenlemeler ve program geliştirme çalışmaları. S.A. Kilimci (Ed.). Türkiye'de öğretmen yetiştirme (ss. 137-179). PegemA Akademi.
• Süral, S. (2015). Sınıf Öğretmenliği Öğretmen adaylarının öğretmen yetiştirme programındaki derslerin gerekliliği ve işe vurukluk düzeyleri hakkındaki görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 34-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trkefd/issue/21481/230214 Erişim Tarihi: 16.09.2022
• Şen, Ş. H., Erişen, Y. (2002). Öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanlarının etkili öğretmenlik özellikleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 99-116. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6766/91036 Erişim Tarihi: 15.09.2022
• Taşkın Ş. Ç. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Meslek bilgisi derslerinin öğretmen adaylarının profesyonel gelişimindeki önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(II), 165-174. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11115/132916 Erişim Tarihi: 23.09.2022
• Turan Güllaç, Esin. (2023). Eğitim fakülteleri lisans programlarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin öğretim elemanlarının görüşlerinin değerlendirilmesi, Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), 559-575. Doi: 10.24315/tred.1065688
• Türkan, A. & Çetin, H. (2022). Sınıf öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirmede yaşanan sorunlara ilişkin görüşleri. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 164-173. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uad/issue/72147/933764 Erişim Tarihi: 23.11.2022
• Uygur, M. ve Yanpar-Yelken, T. (2019). Yükseköğretimde öğrenci merkezli öğretme-öğrenme süreçlerinin incelenmesi (uzman temelli odak grup çalışması). İleri Eğitim Çalışmaları Dergisi, -1(1), 12–31. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/727160 Erişim Tarihi: 14.11.2022
• Uzuner, Y. (2007). Baş makale: özel eğitimden örneklerle eylem araştırmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2). DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000092 Erişim Tarihi: 14.11.2022
• Ünver, G. ve Demirel, Ö. (2004). Öğretmen adaylarının öğrenci merkezli öğretimi planlama becerilerini geliştirme üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 188–195.
• Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme sorunları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7).
• Yalçın, S. ve Şengül-Avşar, A. (2014). Eğitim fakültesi meslek bilgisi derslerinin sıralama yargıları kanunuyla ölçeklenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2). https://doi.org/10.21031/epod.71470
• Yapıcı, Ş. ve Yapıcı, M. (2004). Öğretmen adaylarının okul deneyimi I dersine ilişkin görüşleri. İlköğretim-Online, 3(2), 54-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8610/107252 Erişim Tarihi: 09.09.2022
• Yavuz, M., Özkaral, T., ve Yıldız, D. (2015). The teacher competencies and teacher education in international reports. SDU International Journal of Educational Studies, 2(2), 60-71. https://dergipark.org.tr/en/pub/sduijes/issue/20864/223881 Erişim Tarihi: 24.09.2022
• Yıldırım, A. (2013). Öğretmen eğitimi araştırmaları: yönelimler, sorunlar ve öncelikli araştırma alanları. Eğitim ve Bilim, 38(169). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1935/506 Erişim Tarihi: 14.09.2022
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 12. basım. Seçkin yayıncılık.
• Yin, R., K. (2017). Durum çalışması araştırması uygulamaları. Üçüncü baskıdan çeviri. (İ. Günbayı Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• YÖK. (1998). Eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirme programlarının yeniden düzenlenmesi. Ankara.
• YÖK (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri –öğretmenin üniversitede yetiştirilmesinin değerlendirilmesi (1982-2007). Yükseköğretim Kurulu Yayını.
• YÖK (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları.. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf Erişim Tarihi: 24.09.2022
• Yüksel, S. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik meslek bilgisi derslerine yönelik direnç davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(1), 171-200.
• Yüksel, S. (2011). Türk üniversitelerinde eğitim fakülteleri ve öğretmen yetiştirme (2. baskı). Yenişehir Pegem Akademi