ANADOLU SELÇUKLULARINDA DENİZCİLİK FAALİYETLERİ

Year 2020, Volume: 7 Issue: 2, 262 - 285, 22.10.2020

Murat Altuntaş

Abstract

Türkler Malazgirt Savaşı’ndan kısa bir süre sonra denizlerde de varlık göstermişlerdir. Ancak bu dönem yaklaşık olarak sadece on beş yıl sürmüş ve Haçlı Seferleri nedeniyle Türkler yaklaşık yüz yıl denizcilikle fazla ilgilenememişlerdir. Bu nedenle Anadolu Selçukluları için Myriokephalon Savaşı bir dönüm noktası teşkil etmiş, bu savaştan sonra Türk denizcilik faaliyetleri artış göstermiştir. XII. yüzyılın sonlarında yeniden canlanan bu faaliyetler, deniz ticareti ve donanma faaliyetlerini kapsamaktaydı. Sinop, Antalya ve Alâiye’nin fethedilerek birer deniz üssü haline getirilmesi, Anadolu Selçukluları’nın Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de etkili bir konuma gelmesini sağladı. Türk savaş ve ticaret gemileri buralardaki tersanelerde inşa edildi. Anadolu Selçukluları’nın Kösedağ Savaşı’nda yenilerek İlhanlılara tabi hale gelmeleri ise, bu girişimlerin devamını önledi. Onlardan Türk beyliklerine geçen denizcilik mirası, denizcilik faaliyetlerinin XIII. yüzyılın sonlarından itibaren bu beylikler tarafından yürütülmesini sağlayacaktır.

Keywords

Denizcilik, Karadeniz, Akdeniz, Sinop, Antalya

References

• Ahrweiler, H. (1966). Byzan ce Et La Mer. Paris: Presses Universitaires De France.
• Anna Komnena. (1996) Alexiad. Bilge Umar (çev.). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Evliya Çelebi. (2013). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Cilt 9. Seyit Ali Kahraman (haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cahen, C. (2013). Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. Mustafa Daş (çev.). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Cahen, C. (1968). Ibn Sa’id Sur L’Asie Mineure Seldjuqide, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, (10). ss. 41-50.
• Cahen, C. (2014). Osmanlılardan Önce Anadolu. Erol Üyepazarcı (çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Daş, M. (2006). Bizans’ın Düşüşü. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Daş, M. (2009). Ortaçağ’da İzmir. İzmir Kent Tarihi. içinde (ss. 41-54). Abdülaziz Ediz ve diğerleri (haz.). İzmir: İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Delilbaşı, M. (1983). Ortaçağ’da Türk Hükümdarları Tarafından Batılılara Ahidnamelerle Verilen İmtiyazlara Genel Bir Bakış. Belleten, 47(185). ss. 95-103.
• Demir, M. (2018). Antalya’nın Türkiye Selçukluları Tarafından Fethi. CEDRUS, 6(185). ss. 555-571.
• Erol, B.G. (2012). Memlûk Deniz Kuvvetleri (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://www.tez.yok.gov.tr.
• Erten, F.S. (1948). Antalya Tarihi. Antalya: Tan Matbaası.
• Fleet, K. (2012). Turks, Mamluks and Latin Merchants: Commerce, Conflict and Cooperation in the Eastern Mediterranean. Byzantines, Latins and Turks in the Eastern Mediterranean World After 1150. Jonathan Harris, Catherine Holmes and Eugenia Russell (ed.). Oxford: Oxford University Press.
• Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus) (1987). Abû’l-Farac Tarihi. Ernest A. Wallis Budge, (Süryancadan İngilizceye çev.). Ömer Rıza Doğrul (Türkçeye çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Heyd, W. (2000). Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. Enver Ziya Karal (çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İbn. Bibi. (1996). El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçukname). Mürsel Öztürk (çev). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• İbni Havkal. (2014). 10. Asırda İslâm Coğrafyası. Ramazan Şeşen (çev.). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• İnalcık, H. (2009). Batı Anadolu’da Yükselen Denizci Gazi Beylikleri, Bizans ve Haçlılar. Türk Denizcilik Tarihi, Cilt: 1. içinde (ss. 31-48). İdris Bostan, Salih Özbaran (ed.). İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Kâtip Çelebi. (2013). Cihannüma. Said Öztürk (ed.). İstanbul: Mahya Yayınları.
• Kerîmüddin Mahmud-i Aksarayî. (2000). Müsâmeretü’l-Ahbâr. Mürsel Öztürk (çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Koday, S. ve Baki, G. (2014). Gemlik Limanları. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.18(3). ss. 431-454.
• Köprülü, F. (2003). Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Kurat, A.N. (1966). Çaka Bey. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Merçil, E. (2000). Türkiye Selçukluları’nda Meslekler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Merçil, E. (2009). Selçuklular Döneminde Türk Denizcilik Faaliyetleri. Türk Denizcilik Tarihi-1.içinde (ss. 21-30). İdris Bostan, Salih Özbaran (ed.). İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Nicol, D.M. (2003). Bizans’ın Son Yüzyılları. Bilge Umar (çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Nikephoros Bryennios. (2008). Tarihin Özü. Bilge Umar (çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Niketas Khoniates, (1995). Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri). Fikret Işıltan (çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Niketas Khoniates. (2004). Niketas Khoniates’in Historia’sı, 1195-1206: İstanbul’un Haçlılar Tarafından Zaptı ve Yağmalanması. Işın Demirkent (çev.). İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Pazarcı, H. (2009). Uluslar arası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Peacock, A.C.S. (2014). The Seljuk Sultanate of Rūm and the Turkmen of the Byzantine frontier, 1206–1279. Al-Masāq, 26(3). ss. 267-287.
• Peacock, A.C.S. (2006). The Saljūq Campaign against the Crimea and the Expansionist Policy of the Early Reign of ‘Alā’ al-Dīn Kayqubād. Journal of the Royal Asiatic Society. 16(2). ss.133-149.
• Pryor, J. H. (2004). Akdeniz’de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş. Füsun Tayanç ve Tunç Tayanç (çev.) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Sevim, A., (1988). Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi: Başlangıcından 1086’ya kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şihabeddin b. Fazlullah El-Ömerî. (2014). Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım (Mesâlikü’lEbsâr). D. Ahsen Batur (çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Texier, C. (2002). Küçük Asya -Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi-, Cilt 1. Ali Suat (çev.). Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
• Turan, O. (1964). Ortaçağlarda Türkiye Kıbrıs Münasebetleri. Belleten, 28(110). ss. 209-227.
• Turan, O. (1947). Mübarüzeddin Er-Tokuş ve Vakfiyesi. Belleten, 11(43). ss. 415-426. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Turan, O. (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Turan Neşriyat.
• Turan, O. (1988). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Turan, R. ve diğerleri. (2018). Çaka Bey. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Turan, Ş. (1990). Türkiye-İtalya İlişkileri I. İstanbul: Metis Yayınları.
• Öz, M. (2009). Sinop. İslam Ansiklopedisi: Cilt 37 (s. 253) içinde. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Urfalı Mateos. (2000). Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). Hrant D. Andreasyan (çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Wittek, P. (1944). Menteşe Beyliği, 13-15’inci Asırda Garbî Küçük Asya Tarihine Ait Tetkik. Orhan Şaik Gökyay (çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yinanç, M.H. (2013). Türkiye Tarihi Selçuklular Devri. Refet Yinanç (haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Zachariadou, E. (1985). Romania and the Turks. London: Variorum Reprints.