İzmir'in Sakız Enginarı Çiçeğinin Tezyinî Üsluplaştırma Metoduyla Yorumlanması

Year 2023, Issue: 57, 53 - 72, 29.06.2023

Aynur Maktal(erbaş) Hazal Saltan

https://doi.org/10.21054/deuifd.1244415

Abstract

Türk tezyinatının tarih içindeki seyri incelendiğinde, “üsluplaştırma”, tüm devirler içinde ortak özellik olarak karşımıza çıkar. “Üsluplaştırma”, tabiat elemanlarının gözle görüldüğü şekliyle aktarılması değil; sanatçının hayal gücü ve becerisiyle, anatomik yapıların çizgiye dönüştürüldüğü bir çeşit grafik anlatımdır. Üsluba çekilmiş motiflerin kökeni, tabiattır. Yapılarında taşıdıkları karakteristik çizgileriyle birlikte tabiattaki isimleriyle tanımlanan “yarı üsluplaştırılmış motifler”, klasik dönemi takip eden devrede hakim üslup haline gelmiştir.
Coğrafi işaretlerin çok daha önem kazandığı günümüzde, bulunduğumuz beldeye ait sembollerin çok yönlü olarak kimliklendirilmesi, bu bağlamda kültür tarihimize mal edilmesi ayrı bir değer taşımaktadır. İzmir’in coğrafi işaretli ürünü olarak “sakız enginarı” ve çiçeğinin, tezyinatımızda “yarı üsluplaştırma” anlayışıyla yorumlanması, sadece tezyinatımıza özgün yeni modellemeler katarak sahasını zenginleştirmekle kalmayacak, çiçeği ile de tanınırlığını arttırmış olacaktır. “Sakız enginarı”nın özgün yorumları, üslup birliği içinde pek çok disiplinle bütünleşerek sürdürülebilirliğine katkı sağlayacak; kimliğinin anlamını güçlendirecektir.

Keywords

Tasarım, Motif, Tezyinat, Yarı Üsluplaştırma, Sakız Enginarı

Supporting Institution

Yok

Project Number

-

Thanks

Emeği geçenlere teşekkürlerimizle...

References

• Atasoy, Nurhan. Muhibbi Divânı, İstanbul: Mas Matbaacılık, 2016.
• Ayverdi, E. Hakkı. Lale Mecmuası, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2006.
• Baltacıoğlu İ. Hakkı.Türk Plastik Sanatları, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1971.
• Birol, İnci. Türklerin sanata bakışı ve tezyini sanatlarda desen çizme tekniği. Türkler Ansiklopedisi, Ankara: Eczacıbaşı Yayınları, 1999.
• Çağbayır Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük, I-V. İstanbul: Ötüken Neşriyatı, 2007.
• Çağman, Filiz. Türkiyemiz: Ehl-i Hiref (Kanuni Dönemi Osmanlı Saray Sanatçıları Örgütü), İstanbul: Ak Yayınları, 1968.
• Derman, F. Çiçek. Rikkat Kunt Hoca Hanım 1903- 1986, İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2013.
• Doğanay, Aziz. Hatayi Üslubu Motifler ( Ed. A. Rıza ÖZCAN), Hat ve Tezhip Sanatı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2015.
• Ersoy, Ayla. Türk Tezhip Sanatı, İstanbul: Akbank Yayınları,1988.
• İnal, Güner. Türk Minyatür Sanatı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1995.
• İrepoğlu, Doğada Tarihte Sanatta Lâle. Topkapı Sarayı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
• Keskiner, Cahide. Türk Süsleme Sanatlarında Stilize Çiçekler- Hatai, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000.