Evaluation of Property Tax as a Local Tax in Terms of Fiscal Autonomy: Turkey Example

Year 2024, Volume: 8 Issue: 13, 33 - 54, 11.02.2024

Hasan Aksu Hasan Türkal

Abstract

Public services are carried out through central government and local governments. Local governments need public incomes to perform the public services they undertake. In this respect, the local tax revenues they have are significant. Therefore, the request of local governments to increase tax revenues is normally met, in other words, their request to reduce their dependence on the central government. In this context, the property tax in local tax revenues is self-income for municipalities. With this feature, the property tax is an important source of income for local government departments. However, Turkey does not have the authority to determine the basis and amount of local taxes. The tax base and rates on local taxes are determined by the central administration. This situation both undermines the financial autonomy of local governments and reduces the share of local taxes in total tax revenues. In this context, the subject of the work constitutes real estate tax in Turkey. It is the aim of the study to reveal the share of property tax in Turkey in local tax revenues and to evaluate the property tax revenues in Turkey in terms of financial autonomy compared with OECD countries. In this context the Republic of Turkey Data related to property tax were obtained from the Ministry of Treasury and Finance and OECD database. As a result of the evaluation of the data, it was seen that property tax in Turkey remained below the average of OECD countries in terms of financial autonomy.

Keywords

Autonomy, Local Autonomy, Fiscal Autonomy, Property Tax, Turkey

YEREL BİR VERGİ OLARAK EMLAK VERGİSİNİN MALİ ÖZERKLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Abstract

Kamusal hizmetler merkezi yönetim ve yerel yönetimler aracılığıyla yerine getirilmektedir. Yerel yönetimler üstlenmiş oldukları kamusal hizmetleri yerine getirmek için kamusal gelirlere ihtiyaç duymaktadır. Bu doğrultuda sahip oldukları yerel vergi gelirleri önemlilik arz etmektedir. Dolayısıyla yerel yönetimlerin vergi gelirlerini arttırma isteği diğer ifadeyle merkezi yönetime olan bağımlılıklarını azaltma istekleri normal karşılanmaktadır. Bu kapsamda yerel vergi gelirleri içerisinde yer alan emlak vergisi belediyeler için öz gelir olma niteliğindedir. Bu özelliğiyle emlak vergisi yerel yönetim birimleri için önemli bir gelir kaynağıdır. Ancak Türkiye’de yerel vergilerin matrah ve miktarını belirleme yetkisi bulunmamaktadır. Yerel vergiler üzerindeki vergi matrah ve oranlar merkezi yönetim tarafından belirlenmektedir. Bu durum yerel yönetimlerin hem mali özerkliklerini zedelemekte hem de yerel vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payını düşürmektedir. Bu bağlamda çalışmanın konusunu Türkiye’de emlak vergisi oluşturmaktadır. Türkiye’de emlak vergisinin yerel vergi gelirleri içerisindeki payını ortaya çıkarmak ve Türkiye’de emlak vergisi gelirlerinin OECD ülkeleri ile karşılaştırılıp mali özerklik açısından değerlendirmek çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu kapsamda Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı ile OECD veri tabanından emlak vergisi ile ilgili veriler elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesi sonucunda Türkiye’de emlak vergisinin mali özerklik açısından OECD ülkelerinin ortalaması altında kaldığı görülmüştür.

Keywords

özerklik, yerel özerklik, mali özerklik, emlak vergisi, Türkiye

References

• 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu. (15 Haziran 2023). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1319.pdf adresinden edinilmiştir.
• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu. (20 Haziran 2023). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4731&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden edinilmiştir.
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu. (8 Nisan 2022). https://www.mevzuat.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Arıkboğa, Ü. (2016). Türkiye’de belediyelerin gelir yapısı, sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13(33), 276-292.
• Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı (12 Kasım 2023). https://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/tr/content/155-avrupa-yerel-yonetimler ozerklik-sart/ adresinden edinilmiştir.
• Bahl, R. (1999). Intergovernmental transfers in developing and transition oountries: Prenciples and pratctice. The World Bank, 1-26.
• Baral, K.J. ve Suvedi, M. (2006), Fiscal autonomy: A comparative study of Kaski District Development Committee and Lamjung District Development Committee, Janapragyamanch, 7, 1-10.
• Bayramoğlu, A.A. (2008). Türkiye’de yerel yönetimlerin özerklik meselesi üzerinden yeniden düşünmek. Çağdaş Yerel Yönetimle Dergisi, 17(4), 5-44.
• Blankbart, C.B. ve Borck, R. (2004). Local public finance, handbook of public finance. Masschusets: Kluwer Academic Pubishers.
• Blöchliger, H. ve King, D. (09 Eylül 2022). Fiscal Autonomy of Sb-Cenral Governments. (OECD Publishing OECD Working Papers on Fiscal Federalism, No: 2). http:// dx.doi.org/10.1787/5k97b127pc0t-en. adresinden edinilmiştir.
• Bruce, N. (2001). Public finance and the American economy. Addison Wesley: Boston.
• Charbit, C. (10 Ekim 2022). Explaining the sub-national tax-grants balance in OECD countries. (OECD Publishing). http://www.oecd.org/ctp/federalizm/44349057.pdf. adresinden edinilmiştir.
• Çetinkaya, Ö. ve Demirbaş, T. (2010). Belediye gelirlerinin analizi ve mali özerklik açısından değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi, Maliye Araştırma Merkezi, 53, 1-18.
• Çetinkaya, Ö. (2009). Mahalli idareler maliyesi. Ekim Basım Yayın Dağıtımı: Bursa.
• Çınar. T. ve Güler, B.A. (2004). Yerel maliye sistemi. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü: Ankara.
• Daughtry, S., Harding, M. Ve Reschovsk, A. (2019). Twenty Years of Tax Autonomy Across of Government: Measumerent and Applications. OECD Papers on Fiscal Federalism. No: 29. Paris.
• Demir, M. ve Geyik, O. (2019). Siyasi, İdari ve Mali Yönleriyle Yerel Yönetimler. Demir, M., Çelik, A, Geyik, O. (Ed.), Yerel Yönetimlerin Gelir Kaynakları: Seçili AB Ülkeleri Türkiye Karşılaştırması (293-320). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Delloite, (11 Kasım 2023). https://www2.deloitte.com/content/dam/ Deloitte/global/Documents/Tax/dttl-tax-franceguide-2017.pdf. adresinden edinilmiştir.
• Duran, L. (1982). İdare hukuku ders notları. Fakülteler Maatbası: İstanbul.
• DGF, (11 Kasım 2023). https://www.collectivites-locales.gouv.fr/finances-locales/presentation-de-la-dotation-globale-de-fonctionnement-dgf adresinden edinilmiştir.
• Ebel, R.D. ve Yılmaz, H. (2002). On the measuement and ımpact of fiscal decentralization, World Bank Institute, 1-26. Ercan, E. (2018). Harcama ve öz gelir seviyeleri bakımından yerel mali özerklik. Maliye Dergisi, 174, 502-517.
• Güner, A. (2006). Yönetimlerarası Gelir Bölüşümü: Temel İlke ve Uygulamalar. A. Güner, S. Yılmaz (Der.) Mali Yerelleşme Üzerine Yazılar, İstanbul: Güncel Yayıncılık.
• Giritli, İ., Bilgen, P. ve Akgüner, T. (2001). İdare hukuku. Der Yayınları: İstanbul.
• Golem, S. ve Malesevic P. L. (2014). An ampirical Analisis of the releonship between fiscal decenrelization and the size government. Finance a Uver: Czech Journal of Economics & Finance. 64(1), 30-58.
• Kalabalık, H. (2005). Avrupa Birliği ülkelerle karşılaştırmalı yerel yönetimler hukuku. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
• Karabacak, B.N. (2012). Mali yerelleşme alanında ortaya çıkan yeni yaklaşımlar: kuşaklar arası çatışma mı? Maliye Dergisi, 163, 389-415.
• Karagöz, B. (2014). Mali yerelleşme ve yatay eşitsizlik sorunu: Türkiye örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü: Eskişehir.
• Keleş, R. (2011). Yerinden yönetim ve siyaset. Cem Yayınevi: İstanbul.
• Keleş, R. ve Yavuz, F. (1989). Yerel yönetimler. Turhan Kitabevi: Ankara.
• Kesik, A. (2005). Yönetimlerarası mali ilişkiler ve Türkiye uygulaması. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(10), 75-100.
• Kutlu, R.K. ve Çetinkaya, Ö. (2015). Türkiye’deki belediyelerin mali özerkliğinin öz gelirler bağlamında analizi ve değerlendirilmesi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 95-111.
• Musgrave, R.A. (1959). The theory of public finance. McGraw-Hill: New York.
• Mutluer, K. ve Öner, E. (2009). Mahalli İdareler Maliyesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nadaroğlu, H. (2001). Mahalli idareler. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Oates, W.E. (1972). Fiscal federalizm. Harcourt Brace Javanovich: New York.
• Oates, W.E. (2005). Toward a second-generation theory of fisccal federalizm. İnternational Tax and Public Finance, 12, 349-373.
• OECD, (12 Ocak 2022). https://stats.oecd.org/viewhtml.aspx?datasetcode=TAXAUTO&lang=en#) adresinden edinilmiştir.
• OECD, (12 Nisan 2023). Emlak Vergisi Göstergesi. doi: 10.1787/213673fa-en.
• Oveweif of The French Tax System (21 Kasım 2023). https://www.impots.gouv.fr/sites/default/files/media/1_metier/5_international/french_tax_system.pdf adresinden edinilmiştir.
• Ökmen, M. ve Parlak, B. (2013). Kuram ve uygulamada yerel yönetimler. Ekin Basım Yayın Dağıtım: Bursa.
• Prud’homme, R. (2006). Local Government Organization and France: France. Anwar S. (Ed.), Local Governance in Industrial Countries. (95-96). World Bank: Washington.
• Savaş, V.F. (1997). Anayasal iktisat. Avcıol Basım Yayın: İstanbul.
• Sezer, Ö. (2008). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yapısal ve İşlevsel Dönüşümü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Tekdere, M. (2018). Yerel vergi sistemlerinin karşılaştırmalı analizi: Türkiye’deki belediyelerin finansmanı açısından bir model önerisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Trabzon. Topal, A.K. (2004). Belediyelerin öz gelirlerinin artırılmasında vergilendirme yetkisi: ülkeler arası bir karşılaştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18 (3-4), 120-1337-679.
• Tortop, N. (1996). Yerel Yönetimler Maliyesi. Ankara: Todaie Yayını.
• Triesman, D. (2006). Fiscal decentralization, governance and economic performance: a reconsideration. Economizs and Politics, 18(2), 219-235.
• Ulusoy A. ve Akdemir, T. (2009). Yerel yönetimler ve mali özerklik: Türkiye ve OECD ülkelerinin karşılaştırmalı analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 147-162.
• Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2014). Mahalli idareler: teori, uygulama, maliye. Seçkin Kitabevi: Ankara.
• Vo, D.H. (2009). The economics of fiscal decentralization. Journal of Economic Surveys, 24(4), 657-679.
• Wagner, R. (2007). Fiscal sociology and theory of public finance: an exploratory essay. Edward Elgar: Cheltenham.
• Weingast, B.R. (1995). The economic role of political institutions: market-preserving federalizm and economic development. Journal of Law, Economics and Organisations, 15(1), 1-31.
• Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü. (10 Haziran 2023). https://yerelyonetimler.csb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Yılmaz, H. (2015). Belediye gelirlerinin mali özerklik bağlamında değerlendirilmesi. TBB İller ve Belediyeler Dergisi, 10(24), 804-808.
• Yılmaz, H., Emil, F.H. ve Kerimoğlu, B. (2017). Yerel yönetimler maliyesi. Hisar Matbaa Ltd. Şti: Ankara.
• Yiğit, U. (25 Ekim 2023). Mali Özerklik ve Yargı Bağımsızlığı ile 5018 sayılı Kanun Açısından Yargı Bütçesi ve Mali Hükümlerin Değerlendirilmesi.