Salgın Hastalık Süreçlerinde Sağlık Hizmetlerine Yönelik Mekansal İhtiyaçların Belirlenmesi

Year 2023, Issue: 51, 254 - 271, 31.08.2023

İbrahim Erol Burcu Balaban Ökten

https://doi.org/10.31590/ejosat.1324879

Abstract

Salgın hastalıklarla mücadele, sağlık bilimleri ile birlikte diğer alanları da ilgilendiren ve ancak ortaya konulabilecek multidisipliner çalışmalar sayesinde başarıya ulaştırılabilecek bir süreçtir. Mimarlık disiplini, sağlıkla ilgili hizmetlerin verildiği yapıların salgın hastalık süreçlerindeki fonksiyonel gerekliliklerini göz önünde bulundurarak, ilgili salgın hastalık özelinde tasarım kriterlerinin oluşturulması ve uygulanması noktasında önem taşımaktadır. Salgın hastalık süreçlerinde sağlık hizmetlerinin durumuna yönelik tespitlerin yapılması ve mekânsal ihtiyaçların belirlenmesi önemli görülmektedir. Çalışma kapsamında, öncelikle salgın hastalık kavramı ve tarihçesi, salgın hastalık türleri ve bulaşma yöntemleri incelenmiştir. Ardından salgın hastalık süreçlerinde sağlık hizmetlerinin durumu, solunum yoluyla bulaşan bir salgın hastalık olan Covid-19 deneyimleri üzerinden değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, salgın sırasında ihtiyaç duyulabilecek ek sağlık hizmet yapıları ve mekânsal ihtiyaçların belirlenebilmesi için gerekli değerlendirmeler yapılmıştır.

Keywords

Mimarlık, Tasarım, Salgın Hastalık, Sağlık Yapıları

Determination of Spatial Needs for Health Services in Epidemic Processes

Abstract

Combating epidemics is a process that concerns health sciences and other fields and can only be achieved through multidisciplinary studies. The discipline of architecture is important in the creation and implementation of design criteria specific to the epidemic disease, taking into account the functional requirements of the buildings where health-related services are provided during epidemic disease processes. It is considered important to determine the status of health services and to determine spatial needs during epidemic disease processes. Within the scope of the study, first of all, the concept and history of epidemic disease, epidemic disease types and transmission methods were examined. Then, the state of health services during epidemic disease processes was evaluated through the experiences of Covid-19, an epidemic disease transmitted by respiratory tract. In this context, necessary evaluations were made in order to determine the additional health service structures and spatial needs that may be needed during the epidemic.

Keywords

Architecture, Design, Epidemic Disease, Health Structures

References

• Akdur,R., Piyal,B., Çalışkan,D., Ocaktan, M. E. (2011). Halk Sağlığı, (Ed: Birgül Piyal). 1.Bs. Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Yayın No:92.
• Arda, M. (2011). “Mikrobiyolojinin Tarihçesi”, Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, Cilt:11, Sayı:1-2, S:88-102
• Aslan, D. (2021). Koruyucu Hekimlik Ve Telesağlık/Teletıp Uygulamaları, (editörler: Yeşim Gökçe Kutsal & Dilek Aslan), Türk Geriatri Derneği, s.17, Ankara.
• Aslan, R. (2020). Tarihten Günümüze Epidemiler Pandemiler ve Covid-19. Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi, 35-41.
• Basan, N. M., Bilir, N. (2016). Koruyucu sağlık hizmetlerinde önleme çelişkisi ve nedenleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15 (1), 44-50. DOI: 10.5455/pmb.1-1427871712.
• Bonita, R., Beaglehole, R. ve Kjellström, T. (2009). Temel Epidemiyoloji, 2. Baskı, Çeviri: Türk Sağlık Kurumu, Ankara.
• Czeisler, M. É., Marynak, K., Clarke, K. E. N., Salah, Z., Shakya, I., Thierry, J. A. M., Ali, N., McMillan, H., Wiley, J. F., Weaver, M. D., Czeisler, C. A., Rajaratnam, S. M. W., & Howard, M. E. (2020). Delay or avoidance of medical care because of COVID-19–related concerns — United States, June 2020. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 69(35). https://doi.org/10.15585/mmwr.mm6935e3
• Çetin Aslan, E. (2022). COVID-19 Pandemisinin Sağlık Hizmetleri Erişimine Etkisinin Değerlendirilmesi: Kesitsel Bir Araştırma, Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 2022;7(2):534-43, doi: 10.5336/healthsci.2021-84653
• Esin, M. N., Dost, A. ve Gülyenli, N., (2021). Aile Sağlığı Merkezlerinde Çalışan Hemşirelerin COVID-19 Pandemisi Sürecinde Karşılaştıkları Etik Sorunlar: Bir Nitel Çalışma, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, DOI: 10.26650/JARHS2021-982400
• Fişek, N. (1983). Halk Sağlığına Giriş, Hacettepe Üniversitesi Hizmet Araştırma Ve Geliştirme Merkezi Yayını No:2, Ankara.
• Güler, Ç., Çobanoğlu, Z. (1994). Çevre Sağlığının İlkeleri ve Genel Bakış Açısı. Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No:1, T.C. Sağlık Bakanlığı, 1. Baskı, Ankara
• Iyengar K, Mabrouk A, Jain VK, Venkatesan A, Vaishya R. (2020). Learning opportunities from COVID-19 and future effects on health care system. Diabetes Metab Syndr. 2020;14(5): 943-6.
• Oueijo, J. (2011). Büyük Buluşlar: Tıp Alanında 10 Önemli Buluş. (Çeviri: Ekin Duru), Alfa Yayınları, 1. Baskı, s.23-41.
• Öztek, Z. (2020). “Halk Sağlığı: Kuramlar ve Uygulamalar.” Bireklam Arısı, Ankara
• Saygılı, M. (2021). Covid-19 Sonrası Kriz Yönetimi: Covid-19 ve Sağlık Hizmetleri, I. Ulusal Devlet ve Toplum Sempozyumu, Kilis 7 Aralık Üniversitesi, s.55-56, Kilis.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, (2018). Bulaşıcı Hastalıklar ile Mücadele Rehberi Genelgesi, 2018/22, (Erişim Tarihi: 10.07.2022, Erişim: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/mevzuat/genelge/Bulasici_Hast aliklar_ile_Mucadele_Rehberi_Ustyazi.pdf)
• T.C. Sağlık Bakanlığı, (10.04.2022). Sağlık Hizmet Sunucularının Basamaklandırılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, Sayı: 31746, (Erişim Tarihi: 17.04.2022, Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220210-1.htm)
• Tezcan S. (2015). “Epidemiyoloji”. (Editörler Güler Ç, Akın L,) Halk Sağlığı Temel Bilgiler 3, 3. Baskı, Ankara. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2015.s. 96. (Erişim Tarihi: 03.03.2022, Erişim: https://library.hacettepe.edu.tr/hubooks/index.php?fn=read&key=efd5cc
• Tunç, A. ve Atıcı, F.Z. (2020). Dünyada ve Türkiye’de Pandemilerle Mücadele: Risk ve Kriz Yönetimi Bağlamında Bir Değerlendirme, International Journal of Social Sciences, Troyacademy 5 (2), s.329-362.
• Türkmendağ, N. (2012). “Sağlık Kurumlarında Üretim Yönetimi”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.
• Uğurlu, M. C. (1997). Hipokrat, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, Cilt:50 Sayı:2, Ankara.
• Yılmaz, G.R. (2020). “COVID-19: Hava Yolu ile Bulaşıyor Mu?”. FLORA 2020;25(4):464-473.
• Yurtseven, E. (2014). Çevre Sağlığı. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Tıbbi Dökümantasyon Ve Sekreterlik Önlisans Programı Ders Notları, İstanbul.
• Yurtseven, E. (2015). Halk Sağlığı. İstanbul Üniversitesi Açık Ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Ders Notları, s.238-239 (Erişim Tarihi: 01.12.2021, Erişim: http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/halksagligi.pdf)
• World Health Organization (WHO). (1998). Health Promotion Glossary. 1998.
• World Health Organization (WHO). (2022). Coronavirus Disease (Covid19) Pandemic: Overview (Erişim Tarihi: 14.10.2022, Erişim: https://www.who.int/europe/emergencies/situations/covid-19)
• Url-1<https://www.cografyaci.gen.tr/ekosistemin-ogeleri-ve-isleyisi-besin-zinciri-nedir/>, erişim tarihi 02.18.2022.