Anadolu’da Afsunculuk Ve Bereket-Lanet Getiren Büyü Uygulamaları

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 1 - 21, 01.07.2025

Subutay Taylan Kara

https://doi.org/10.70029/esbd.1576207

Abstract

Büyü konusunda, büyünün temel unsurlarından biri olan afsunculuk terimi önemlidir. Afsunculuk, genel olarak ferdin veya toplumun esenliği için yapılan bir uygulama türüdür. Genel anlamda bakıldığında, dinden ve dinin kutsal bildiği temellerden faydalanır. Genellikle din alanında ve din adamlarıyla iş görür; duaya ve kurbana başvurur. Tekniği kısmen büyünün taklit ve temas tarzıdır. Anima kelimesi, Latincede “can” veya “ruh” anlamında kullanılmıştır. Bazı kişilerin, gizemli bir majik etki veya güç taşıdığı düşünülürdü ve birçok olağanüstü olayın nedeni olarak kabul edilirdi. Bu etkiye Melanezya kökenli “mana” denir. Büyücü-hekim, günümüz medyumları gibi ölülerle iletişim kurar ve onların mesajlarını iletirdi. Orta Çağ’daki nekromanlar gibi, ölülerin ruhlarını ve diğer varlıkları kontrol etme yeteneğine sahip olduklarını iddia ederlerdi. Animistik dünya görüşüne göre, hastalıkların nedeni canın bedeni terk etmesi ve başka bir varlığın bedene girmesi olarak görülürdü. Büyücü-hekim, canı geri getirmeye ve diğer varlığı bedenden çıkarmaya çalışırdı. Kötü varlığı uzaklaştıran ilaç, mana ile ilişkilendirilirdi; bu, büyücü-hekim için geçerli olabilirdi. İşte bu nedenle “afsunculuk” terimi ortaya çıkmıştır. Afsunculuk yapan hekim, hastanın yaşamına af sunar ve bunu ise büyüleri yoluyla gerçekleştirdiğini iddia eder. Bu kişiler, simyacılardan önce gelen bir tür doğal ilaç uzmanı olarak tanımlanabilirler. Çalışmada ilk olarak, Hitit ve en son olarak da Yunan-Roma dönemlerine ait kaynaklardan bereket-lanet büyüleriyle alakalı bilgiler derlenerek; bu bilgiler, büyünün insan hayatının neredeyse tüm alanlarında var olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak, büyünün insanlar için vazgeçilmez bir olgu olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

Anadolu , Afsunculuk , Bereket , Lanet , Hitit , Antik Yunan , Roma

Supporting Institution

Dokuz Eylül Üniversitesi

Thanks

Prof. Dr. Ergün LAFLI

Inchanting and Spelling Practices that Give Blessings-Curses in Anatolia

Abstract

In the subject of magic, the term incantation, which is one of the basic elements of magic, is important. Incantation is generally a type of practice done for the well-being of the individual or society. Generally speaking, it benefits from religion and the foundations that religion deems sacred. It usually works in the field of religion and with clergy; it resorts to prayer and sacrifice. Its technique is partly the imitation and contact style of magic. The word “anima” was used in Latin to mean “soul” or “spirit”. Some people thought that it carried a mysterious magical effect or power and was considered the cause of many extraordinary events. This effect is called “mana”, which is of Melanesian origin. Like today’s mediums, the witch doctor communicated with the dead and conveyed their messages. Like the necromancers of the Middle Ages, they claimed to have the ability to control the spirits of the dead and other beings. According to the animistic worldview, the cause of illness was seen as the soul leaving the body and another being entering the body. The witch doctor tried to bring the soul back and remove the other being from the body. The medicine that removed the evil being was associated with mana; this could be valid for the witch doctor. This is why the term “incantation” emerged. The doctor who performed the spell claimed to do this by offering forgiveness to life through spells. These people can be defined as a type of natural medicine specialist that came before the alchemists. First, information about blessing-curse spells was compiled from sources belonging to the Hittite and lastly the Greek-Roman periods; this information showed that magic existed in almost all areas of human life. As a result, it was understood that magic was an indispensable phenomenon for people.

Keywords

Anatolia , Incantation , Blessing , Curse , Hittite , Ancient Greek , Roman

References

• Akın, H. (2001). Ortaçağ Avrupası’nda Cadılar ve Cadı Avı. Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• And, M. (1974). Oyun ve Büyü (Türk Kültüründe Oyun kavramı). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Atalay, B. (1991). Divanü Lügat-it-Türk Dizini. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Avesta (2013). (Ed.) Arnaldo Albertis. Italy: Utet Publisher.
• Başol, S. (2014). Hititlerde Büyü ve Büyü Malzemeleri. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Betz, H.D. (1986). The Greek Magical Papyri in Translation (PGM). Chicago: Chicago University Press.
• Burkert, W. (1985). Greek Religion. (J. Raffan, Çev.). Oxford: Blackwell Publishers.
• Dinçol. A. M. (1985). “AšHELLA Ritüeli (CTH 394) VE Hititler’de Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Majik İşlemlere Tolu Bir Bakış”, Belleten Dergisi, Cilt: XLIX, 193, 1-40.
• Dürüşken, Ç. (2000). Roma’nın Gizem Dinleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Eren, H. (1998). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Faraone, C. A. & Obbink, D. (1991). Magika Hiera Ancient Greek Magic and Religion. New York: Oxford University Press.
• Görkay, K. & Kadıoğlu, M. (2003). Antik Yunan ve Roma Dönemlerinde Büyü ve Büyücülük, Elemterefiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar. İstanbul.
• Güçerdem, B. (2007). Hitit Ritüelleri Üzerine. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Herodotos (2011). Herodot Tarihi. (M. Ökmen, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jones, L. (2005). Encyclopedia of Religion, Cilt: 8. New York.
• Kabaağaç, S., Alova, E. (1995). Latince Türkçe Sözlük. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Klinger, J. (2002). Arınma Ritüelleri ve Kötülükleri Defetme Büyüleri, Hititler ve Hitit İmparatorluğu: 1000 Tanrılı Halk, Bonn, 456–459.
• Kösekli, K. (2022). Eski Yunan Toplumunda Büyü. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Laroche, E. (1971). Catalogue des Textes Hittites (CTH), Paris.
• Michel, S. (1995). Medizinisch-magisch Amulettengemmen, Schuts und Heilung durch Zauber und edle Steine in der Antike, AW 5, 376-387.
• Murat, L. (2002). Kizzuwatnalı Rahip Ammihatna’ya Ait Bir Ritüel Metin (CTH 471). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Pindaros (2015). Bütün Zafer Şarkıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Plinius (1855). The Natural History of Pliny I-II. (H. T. Riley & J. Bostock, Çev.). H. G. Bohn. London.
• Reyhan, E. (2002). Hitit Kaynaklarında Kizzuwatna’lı Kadın Maštigga’ya Ait Ritüel Metinler. Ankara: A.Ü. Sosyal bilimler Enstitüsü Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri (Hititoloji) Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Sina, A. (2019). “Antik Yunan’da Ordu Kâhinleri”, Cedrus içinde (195-211), c. (VII).
• Sülün, O. (2020). Antik Hellen ve Roma Toplumlarında Büyü ve Kehanet. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Tanç, K. (2023). Antik Çağ Önasya Kültürlerinde Büyücülük. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Tanyu, H. (1992). Büyü. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 6, İSAM.
• Türkan, A. (2012). Roma İmparatorluğu Önasyası’nda Büyü ve Büyücülük. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.