MASAL VE ROMANS BAĞLAMINDA ŞEYH GALİB'İN “HÜSN Ü AŞK” ANLATISI

Year 2018, Volume: 1 Issue: 1, 269 - 283, 20.08.2018

Salih Uçak

Abstract

Şeyh Galib şiir diline
ve anlatı düzlemine getirdiği farklılıkla klasik Türk edebiyatının müstesna
şairlerinden biri olmuştur.  Sebk-i Hindi
etkisiyle şiirde akışkan bir dil ve imaj dünyası oluşturmuştur. Şiire anlatım derinliği ve zenginliği katan
Şeyh Galib, çok renkli ve çok katmanlı bir şiirin kapılarını aralamıştır. Şeyh
Galib’i ölümsüz kılan eseri Hüsn ü Aşk, Türk edebiyatının kanonu sayılabilecek
ender eserlerden biri olarak kabul edilebilir. Hüsn ü Aşk, söylem, imaj ve
anlatı boyutuyla edebi sınırları sonuna kadar zorlayan bir eser olmuştur. Söz
diyarına armağan edilen bu eser, haklı olarak Doğu’dan Batı’ya pek çok edebiyat
araştırmacısının dikkatini çekmiştir. Şaşırtıcı anlatımı ve olağanüstü
betimlemeleriyle kurmaca metin konusunda kendinden önceki sanatçılara göre
ciddi bir mesafe almıştır. Aşk ekseninde yeni bir dil ve anlatı örneği olarak
Hüsn ü Aşk, estetik kurgusuyla diğer ikili aşk mesnevîlerinden ayrı
tutulmuştur. Eserdeki tasavvufi boyut, anlam ve imaj açısından derinlikli bir
bakışı zorunlu kılar. Tasavvufî söylem, dildeki kapalılığa vurgu
yaparken aynı zamanda simgesel anlatımı da öncelemektedir.

Bu
çalışmada Şeyh Galib’in Hüsn ü Aşk anlatısındaki mekân ve olay halkaları ile
şahıs kadrosundaki ana karakterler masallardaki “motif” ve “işlev” esasına göre
ele alınmıştır. Şairin kurgu dünyasına getirdiği yenilikler, masal ve romans
bağlamında değerlendirilmiştir. Alegorik bir eser olarak Hüsn ü Aşk, insanın
değişim ve dönüşümünde “kemalât”a erişen zorlu yolu anlatır. Eser izleğindeki
bu zorlu yol kadar, Şeyh Galib’in anlam ve anlatı tercihi dikkat çekicidir.
Hüsn ile Aşk’ın ayrılıkları, yaşanan
tehlikeli kavuşma maceraları ile sonunda vuslata ermeleri romanslardaki kurgusal
yapıyla uyuşmaktadır. Edebi türlerin süreç içinde değişim ve dönüşüm geçirdiği
dikkate alındığında mesnevinin bu bakımdan incelenmesi anlatının tarihsel
çizgisi noktasında önem arz etmektedir.

Keywords

Anlatı, Hüsn ü Aşk, Masal, Romans, Şeyh Galip

References

• KaynakçaAktaş, Ş. (2000). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ YayınlarıCampbell, J. (2000). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (S. Gürses, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınları.Çetin, N. (2003). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü BasımeviDoğan, A. (2005). Hüsn ü Aşk’ta Kuyu Sembolü, Milli Folklor(68), s181Eco, U. (2001). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. (K. Atakay, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.Eren, M. (2016). Masal Motifleri, Tekrar ve Sözlü Kompozisyon Teori. Asos Journal(30), 290-308.Ergun, P. (2014). Türk Masal Anlatıcısının Kimliği. Milli Folklor(104), 33-45.Fromm, E. (1992). Rüyalar, Masallar, Mitoslar. (A. Arıtan, K.H. Ökten, Çev.) İstanbul: Arıtan Yayınevi.Girard, R. (2007). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat (Edebi Yapıda Ben ve Öteki), (A. E. İldem, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.Gündüz, O. (2009). "Geleneksel Aniatma Formlarından Çağdaş Romana", Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/l-I WinterHolbrook, V.R. (1998). Aşkın Okunmaz Kıyıları. Çevirenler: Köroğlu, E, Kılıç E, İstanbul: İletişim Yayınları.Işık, N. (2012). Türk Masal Kahramanlarının “Yolculuk”Tan Olgunluğa Değişim Süreci. Türk Dünyası Araştırmaları(100), 1-18.Jung, C. G. (2007). İnsan ve Sembolleri. İstanbul: Okuyan Us Yay.Kekeç, İ. (2016). Kurmaca ve Gerçeklik Bağlamında Masal-Modern Anlatı İlişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 248.Lukacs, G. (2007). Roman Sanatı. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.Moran, B. (2007). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I. İstanbul: İletişim Yayınları.Propp, V. (2011). Masalın Biçimbilimi (M. Rıfat, S. Rıfat, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Şenocak, E., & Alsaç, F. (tarih yok). Mit Sistematiği Bağlamında Masal Kahramanının Serüveni. Turkish Studies, 12(22), 703-722.Şeyh Galip Divanı, haz. Muhsin Kalkışım, Akçağ Yay. Ank.1994, s. 179-81.Tekin. M. (2001). Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Yayınları.Uçak, S. (2015). Hâşimî’nin Mihr ü Vefâ Mesnevisinin Tenkitli Metni ve İncelemesi, Fırat Ünv. Sosyal Bilimler Enst.(Yayımlanmamış Doktora Tezi).Yıldırım, T. (2005). Masal Masal İçinde, Masal Fantastik İçinde. Milli Folklor(67), 29-32.Wellek, R. Warren A. (2005). Edebiyat Teorisi (Ö.F. Huyugüzel, Çev.) İzmir: Akademi Kitabevi.