Beşerî Sermayeyi Etkileyen Bir Unsur Olarak Okul Öncesi Eğitim: Okul Öncesi Eğitim Harcamalarının Türkiye ve Çeşitli Ülkeler Bakımından Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 1267 - 1288, 25.05.2025

Erkan Kılıçer , İmren Peker Kılıçer

https://doi.org/10.25295/fsecon.1609940

Abstract

Beşerî sermayeyi etkileyen bir unsur olarak okul öncesi eğitim, çocukların bedensel, sosyal ve bilişsel yönden ilerlemesini destekleyen, iş birliği ve iletişim gibi sosyal becerilerin kazanılmasını sağlayan, çocukları ilkokul dönemine hazırlamak için temel birtakım becerilerin gelişmesine imkân tanıyan önemli bir eğitim kademesidir. Erken çocukluk dönemini kapsayan eğitim programlarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik olarak yapılan yatırımlar insan gelişimi açısından önemli bir temel oluşturmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, OECD’ye üye ülkelerde ve Türkiye’de okul öncesi eğitime verilen önemi ortaya koymak ve bu eğitim düzeyine ilişkin çeşitli verilerle karşılaştırmalarda bulunarak birtakım çıkarımlarda bulunmaktır. Ayrıca bu çalışmada, “Türkiye’de okul öncesi eğitime bütçeden ayrılan pay diğer ülkelerle karşılaştırıldığında yeterli mi? Okul öncesi eğitime verilen önem istenilir düzeyde mi?" şeklindeki sorulara yanıt aranmıştır. Çalışmanın sonunda ise OECD ülkelerinde çocuk başına okul öncesi eğitime yönelik toplam harcamalardaki yıllık değişimlere, kamu ve özel kurumlarda erken çocukluk eğitiminin finansmanına ve eğitime yapılan kamu harcamalarının toplam kamu harcamaları içindeki paylarına ilişkin birtakım değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu bağlamda Türkiye’de 3 ve 4 yaşında okul öncesi eğitime katılma oranlarının OECD ortalamasının çok altında olduğu ve hem okul öncesi çocuk başına yapılan yıllık harcamada hem de 3-5 yaş arası tüm çocuklar için yapılan harcamalarda OECD ortalamasının altında kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Eğitim, Eğitim Harcamaları, Okul Öncesi Eğitim, Okul Öncesi Eğitim Harcamaları

Preschool Education as a Factor Affecting Human Capital: Evaluation of Preschool Education Expenditures in Turkey and Various Countries

Abstract

As a factor affecting human capital, preschool education is an important level of education that supports children’s physical, social and cognitive progress, enables the acquisition of social skills such as cooperation and communication, and enables the development of basic skills to prepare children for primary school. Investments in the development and dissemination of early childhood education programs constitute an important foundation for human development. In this context, the aim of this study is to reveal the importance given to preschool education in OECD member countries and Turkey and to make some inferences by making comparisons with various data on this level of education. In addition, is the budgetary allocation for preschool education in Turkey sufficient compared to other countries? Is the importance given to preschool education at a desirable level? The answers to these questions have been sought. At the end of the study, some evaluations were made regarding the annual changes in total expenditures on preschool education per child in OECD countries, the financing of early childhood education in public and private institutions and the share of public expenditures on education in total public expenditures. In this context, it has been concluded that Turkey's participation rates in preschool education at the ages of 3 and 4 are well below the OECD average and Turkey is below the OECD average both in terms of annual expenditures per preschool child and in terms of expenditures for all children aged 3-5. In this context, it has been concluded that Turkey's participation rates in preschool education at the ages of 3 and 4 are well below the OECD average and Turkey is below the OECD average both in terms of annual expenditures per preschool child and in terms of expenditures for all children aged 3-5. In this context, it has been concluded that Turkey's participation rates in preschool education at the ages of 3 and 4 are well below the OECD average and Turkey is below the OECD average both in terms of annual expenditures per preschool child and in terms of expenditures for all children aged 3-5.

Keywords

Education, Education Expenses, Preschool Education, Preschool Education Expenses

References

• Âdem, M. (1993). Ulusal eğitim politikamız ve finansmanı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No.172. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Akça, H. (2015). Beşerî sermaye harcamaları Türkiye’de yaşanan gelişmeler ve sonuçlar üzerine bir inceleme. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı: Kazan.
• Akın, M., D., Gök, M., M., Öztürk, B., Çelik, E., Şimşek, A. & Ulaş, S. (2023). Okul öncesi eğitimin ilköğretim başarısına etkisi ile ilgili yapılan tezlerin incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(3), 861-877.
• Aral, N., Kandır, A. & Yaşar, M.C. (2011). Okul öncesi eğitim/ Okul öncesi eğitim programı. İstanbul: Yapa Yayınları.
• Arslan, H. (2010). Okul işletmesinin yönetimi. R. Sarpkaya. (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (Geliştirilmiş 2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aydın, A. M. & Arastaman, G. (2024). Öğretmen istihdam politikalarının beşerî ve sosyal sermaye kuramı açısından incelenmesi, Eleştirel bir yaklaşım. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 41-3(2), 29–45.
• Bertram T. & Pascal C. (2016), Early childhood policies and systems in eight countries: Findings from IEA’s early childhood education study. International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA).
• Blankenau W. & Youderian X. (2015). Early childhood education expenditures and the intergenerational persistence of income. Review of Economic Dynamics, 18(2), 334-349. https://doi.org/10.1016/j.red.2014.06.001.
• Carneiro, P. & Heckman, J. J. (2003). Human capital policy. J. J. Heckman, A. B. Krueger & B. M. Friedman (Eds), Inequality in America: What role for human capital policies? (77–239). Cambridge, MA: MIT Press,.
• Çakmak, K. & Aykaç, N. (2024). Okul öncesi eğitim sorunları: Meta-sentez. Trakya Eğitim Dergisi, 14(1), 34-53.
• Çolak, M. (2010). Eğitim ve beşerî sermayenin kalkınma üzerine etkisi. Kamu-İş Dergisi, 11(3), 109-125.
• Dulupçu, M. A. (1997). İktisadi kalkınmada insan kaynakları geliştirme konsepti – Türkiye için model ve stratejiler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Erdem, A. R. (2019). Millî eğitim bakanlığı’na bağlı okulların finansmanı. International Human and Civilization Congress From Past to Future, Full Text Book: Antalya.
• Güngör, G. & Göksu, A. (2013). Türkiye’de eğitimin finansmanı ve ülkelerarası bir karşılaştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 59-72.
• Haktanır, G. (2012). Okul öncesi eğitime giriş (7.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kalkınma Bakanlığı. (2009). Dokuzuncu kalkınma planı, Eğitim: Okulöncesi, ilk ve orta öğretim. Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• Kamerman, S. B. (2000). Early childhood education and care: An overview of developments in the OECD countries. International Journal of Educational Research, 33(2000), 7-29.
• Karakütük, K. (2006). Yükseköğretimin finansmanı. Milli Eğitim Dergisi, 171, 219- 42.
• Kiz S. & Sincar M. (2020). Okul öncesi eğitimin zorunlu eğitim kapsamında değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-21.
• MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2023). Millî eğitim istatistikleri. https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler, Erişim: 3.11.2024.
• MEB. (2002). 36-72 aylık çocuklar için okul öncesi eğitim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/, Erişim: 18.12.2024.
• MEB. (2013). Okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/, Erişim: 25.12.2024.
• MEB. (2023). 2024 yılı bütçe raporu. https://sgb.meb.gov.tr/, Erişim: 10.12.2024.
• MEB. 14.06.1973 tarihli ve 14574 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu.
• MEB. 8.6.2004 tarihli ve 25486 sayılı Okul Öncesi Eğitim Kurumları Yönetmeliği.
• OECD. (1998). Education at a glance 1998: OECD indicators. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/eag-1998-en.
• OECD. (2013). PISA 2012 assessment and analytical framework: Mathematics, reading, science, problem solving and financial literacy. OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264190511-en
• OECD. (2022). Education at a glance 2022: OECD indicators. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/3197152b-en.
• OECD. (2023). Education at a glance 2023: OECD indicators. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/e13bef63-en.
• OECD. (2024). Education at a glance 2024: OECD indicators. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/c00cad36-en.
• PISA Türkiye Raporu. (2022). Erişim adresi: https://pisa.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_03/21120745_26152640_pisa2022_r apor.pdf. Erişim: 11.12.2024.
• Saklan, E. & Erginer, A. (2016). Türkiye’de okul öncesi eğitime ilişkin politika ve finansman uygulamaları. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 15-44.
• Susam, N. (2016). Kamu maliyesi: Temel kavram ve esaslar (2.Baskı). Beta Yayınları: İstanbul.
• Şener, O. (2010). Teori ve uygulamada kamu ekonomisi (11. Baskı). Beta Yayıncılık: İstanbul.
• TIMMS. (2015). Ulusal matematik ve fen bilimleri ön raporu 4. ve 8. sınıflar. https://timss2015.org/, Erişim: 13.11.2024.
• Tuzcu, G. (2019). Türkiye’de okulöncesi eğitimi yaygınlaştırma çabaları ve maliyeti (1990-2002 dönemi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 88-106.
• Ural, O. & Ramazan, O. (2007). Türkiye’de okul öncesi eğitim ve ilköğretim sistemi temel sorunlar ve çözüm önerileri. S. Özdemir & H. Bacanlı (Ed.), Türkiye’de okul öncesi eğitimin dünü ve bugünü (1. Basım)(11-61). Türk Eğitim Derneği: Ankara.
• World Bank. (2023a). The human capital project: frequently asked questions. World Bank Group. https://www.worldbank.org/en/publication/human-capital/brief/thehuman-capital-project-frequently-asked-questions. Erişim: 15.11.2024.
• World Bank. (2023b). Human capital Project: A project for the world. Fact Sheet. World Bank Group.https://thedocs.worldbank.org/en/doc/f18bf9dcc334eb2591e0fc6aa3c50e2c0140022023/original/Fact-sheet-HCP-Conclave-Nov-2023.pdf. Erişim: 28.11.2024.
• Yağcı, A., Karaman, M., Kılıç, İ. A., Bestil, M., Aslan, S. & Erdoğdu, A. (2023). Okul öncesi eğitimin önemi ve ailelere tavsiyeler. International Social Sciences Studies Journal, 9(114), 7852-7872.
• Yağış, O. (2024). Eğitim harcamaları ve gelir dağılımı ilişkisi: Avro bölgesi ülkeleri için panel fourier nedensellik testi. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 12-24.