A Khalwatı Sheikh from Urfa: Mûsâ Kâzım Kızılkanat

Year 2024, Volume: 13 Issue: 25, 108 - 133, 15.01.2024

Betül Saylan

https://doi.org/10.53683/gifad.1372427

Abstract

Mûsâ Kazım Kızılkanat, who was born in Urfa and belonged to the Abdülkadir Geylani family and the Sayyid dynasty, guided in Izmir with the caliphate he received from his sheikh Bekir Sıdkı Visali. Bekir Sıdkı Visali is one of the post-Republican representatives of the Usshakiyyah branch of the Halwatiyya tariqa. During his duty, Musa Kazım Kızılkanat, fought against the conflicts in the tariqa and did not allow the unity to be broken. We have determined that he wrote a small risale as a guide in order to ensure this unity and to be more influential to the disciple. The risale titled Müminlerin Havass Yolu was written in accordance with Tuhfetü'l-Uşşâkî, which was written by Abdullah Salahaddin Uşşâkî, one of the important representatives of the Usshakiyyah branch, and translated into Turkish by Abdurrahman Sâmî Saruhânî with additions. This risale, which was compiled from the etiquette work of the Usshakiyyah way in order to ensure the unity within the tariqa, is important in terms of determining the needs of the mystic circles of that period. We wanted to record an important name in the history of Sufism in the recent period with the help of the information we gathered from the aforementioned risale and the sources we could reach, and to determine his place in the recent history of Sufism by considering his life, his followers, his Sufi life, his work and his successors. Within the framework of this study, it is aimed to record an important name in the recent history of sufism through the information we have compiled from the risale and the sources we can access. We wanted to determine Musa Kazım Kızılkanat’s place in the recent history of sufism by discussing his life, his sheikhs, his sufi life, his works and his caliphs.

Keywords

Sufısm, Khalwatıya, Usshakıya, Musa Kazım Kızılkanat, Izmır

Urfalı Bir Halvetî Şeyhi: Mûsâ Kâzım Kızılkanat

Abstract

Urfa’da dünyaya gelen, Abdülkādir Geylânî nesline ve Seyyid sülâlesine mensup bulunan Mûsâ Kâzım Kızılkanat, mürşidi Bekir Sıdkı Visâli’den aldığı hilâfetle İzmir’de faaliyet göstermiştir. Bekir Sıdkı Visâlî, Halvetiyye tarîkatının Uşşâkiyye kolunun Cumhuriyet sonrası temsilcilerindendir. Mûsâ Kâzım Kızılkanat, vazife yaptığı dönemde tarîkat içindeki ihtilâflar karşısında mücâdele etmiş, tarîkatı içindeki birliğin bozulmasına müsaade etmemiştir. Bu birliği sağlayabilmek ve mürîdâna daha tesirli olabilmek maksadıyla rehber niteliğinde küçük bir risâle kaleme aldığını tespit etmiş olduk. Mü’minlerin Havâss Yolu başlıklı risâle, Uşşâkiyye kolunun önemli temsilcilerinden Abdullâh Salâhaddîn Uşşâkî’nin kaleme aldığı ve Abdurrahman Sâmî Saruhânî’nin ilaveler ile Türkçe’ye tercüme ettiği Tuhfetü’l-Uşşâkî eserine bağlı kalarak kaleme alınmıştır. Tarîkat içindeki birliği sağlamak maksadıyla Uşşâkî yolunun âdâb eserinden derlenen bu risâle, o dönem tasavvuf çevrelerinin ihtiyaçlarını tespit etmek açısından ehemmiyet arz etmektedir. Bu çalışma çerçevesinde söz konusu risâle ve ulaşabildiğimiz kaynaklardan derlediğimiz bilgiler vâsıtasıyla yakın dönem tasavvuf tarihinin önemli bir ismini kayıt altına almak amaçlanmaktadır. Mûsâ Kâzım Kızılkanat’ın hayatını, mürşidlerini, tasavvufî hayatını, eserini ve halîfelerini ele alarak yakın dönem tasavvuf tarihindeki yerini belirlemek istedik.

Keywords

Tasavvuf, Halvetiyye, Uşşâkiyye, Musa Kazım Kızılkanat, İzmir

References

• Akhan, Hacı Eşref. Hacı Bekir Sıtki Visâlî Hazretleri Hayatı ve Eserleri. İzmir.
• Akpınar, Hüseyin - Atik, Hikmet. “Siverekli Yûsuf Sâmî Efendi’nin Mevlîd’i ve Urfa Yöresine İcrâsı”. Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed-II. 365-378. Ankara: Diyânet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Akpınar, Hüseyin. Urfa’da Mevlid ve İlâhîler, Ankara: Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2014.
• Baş, Mehmet Şamil. Ömer Hulûsî ve Dîvân’ı (İnceleme-Metin). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 5. Basım, 2009.
• Ceyhan, Semih. “Halvetiyye”. Türkiye’de Tarîkatlar: Tarih ve Kültür. ed: Semih Ceyhan. 695-778. İstanbul: İSAM Yayınları, 1. Basım, 2015.
• Ceyhan, Semih. “Zühd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/530-533. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Çavuşoğlu, Raşit - Ulupınar, Hamide. Halvetî-Uşşâkî Yolunda Âlim Bir Sûfî: Bekir Sıdkı Visâlî’nin Sohbetleri. Ankara: İlâhiyat Yayınları, 2020.
• Eren, Sıddık Naci. Âhir Zaman Peygamberi (Ashâbı ve Ümmeti). İstanbul: Şelâle Yayıncılık, 2007.
• Eren, Sıddık Nâci. Allâh ve Rasûlullâh’ı Sevenlerin Yolu. İstanbul: Şelâle Yayıncılık, 2003.
• Eren, Sıddık Nâci. Âşıklar Bahçesi-Sıddık Nâci Eren Dîvân’ı. İstanbul: Şelâle Yayınları, tarihsiz.
• Eren, Sıddık Nâci. Pîr Seyyîd Hasan Hüsâmeddîn Uşşâkî Hazretleri. İstanbul: Sehâvetliler Derneği Yayınları, 2018.
• Kızılkanat, Seyyid Hacı Musa Kâzım. Mü’minlerin Havâss Yolu, 1978.
• Öngören, Reşat. “Şeyh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/50-52. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Punar, Büşra Betül. “Tuhfetü’l-Uşşâkiyye (Uşşâkî Sâliklerinin Âdâbı)”. AKADEMİAR Akademik İslam Araştırmaları Dergisi 2 / 2 (Haziran 2017): 265-270.
• http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/visali-bekir-sidki-halicioglu. https://www.ussaki.com/v2/seyyid-kazim-kizilkanat-hzne-yazilan-bir-siir/.
• Uşşâkî, Şeyh Abdullâh Salâhaddîn - Uşşâkî, Şeyh Abdurrahman Sâmî. Uşşâkî Sâliklerinin Âdâbı (Tuhfetü’l-Uşşâkiyye). haz. Mahmud Erol Kılıç. İstanbul: Âsitâne-i Uşşâkî Neşriyâtı, 1998.
• Vassâf, Hüseyin. Sefîne-i Evliyâ. haz.: Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz. İstanbul: Kitabevi, 2015.