Yaşlı bireyler için giyilebilir teknolojilerinin kullanımı ve değerlendirilmesi

Year 2023, Volume: 8 Issue: 3, 167 - 178, 31.12.2023

Zeynep Nur Turgut Tuğba Danışan Emel Güven Tamer Eren

https://doi.org/10.46578/humder.1327118

Abstract

Teknolojinin gelişmesiyle günlük hayatta birçok alanda kullanılmaya başlayan giyilebilir teknolojiler; verileri toplayan, kullanıcı hareketlerini izleyen ve kullanıcının istekleri doğrultusunda özelleştirilebilen cihazlardır. Giyilebilir teknolojiler sayesinde bireylerin günlük yaşamda yaptıkları aktiviteleri ve sağlık verileri analiz edilebilmektedir. Günümüzde COVID-19 pandemi süreciyle birlikte en çok, kronik hastalığı olan ve yaşlı olan bireyler etkilenmiştir. Pandemi süreci devam ederken yaşlı bireyler hastaneye, doktorlara ve sağlık personellerine ulaşmakta zorluk çekmektedirler. Giyilebilir teknoloji ürünleri sayesinde izolasyon sürecinde, yaşlı bireylerin takibi gerçek zamanlı olarak incelenebilmektedir. Aynı zamanda sağlık kontrollerinin yapılması, acil durumlarda sağlık personellerine haber verme gibi özellikler de bulunmaktadır. Bu doğrultuda, “yaşlı bireyler için en uygun giyilebilir teknoloji ürünü hangisidir?” sorusuyla en uygun ürün seçimi yapılmıştır. Yapılan bu çalışmada yaşlı bireylerin günlük takibini sağlayan giyilebilir teknoloji ürününün seçilmesi ve değerlendirilmesi problemi ele alınmıştır. Problemin çözümünde AHP, TOPSIS ve PROMETHEE yöntemleri kullanılmıştır. Problem kapsamında belirlenen kriterler ise SOS(Acil Durum) araması, kullanım kolaylığı, fiyat, pil ömrü ve sensör adet sayısıdır. MobileHelp, MePACS Solo, Freedom 2.0, Galaxy Watch ve Apple Watch alternatifleri oluşturmaktadır. Belirlenen kriter ve alternatifler doğrultusunda, yaşlı bireyler için en uygun giyilebilir teknoloji ürününün seçimi amaçlanmaktadır.

Keywords

Yaşlı bireyler, Giyilebilir teknoloji, AHP, TOPSIS, PROMETHEE

Supporting Institution

YÖK

Thanks

Destekleyen kurumlara teşekkür ederiz.

References

• S. Sezgin, “Eğitimde giyilebilir teknolojiler: Fırsatlar ve eğilimler”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1:40 (2019) 405-418.
• MePACS, 15.06.2022, “Giyilebilir teknoloji yaşlı yaşamı nasıl destekliyor?”. https://mepacs.com.au/wearable-technology-seniors/
• B. Bayram ve T. Eren, “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Afet Sonrası Geçici Depo Yeri Seçimi”. Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, 3:2 2023 22-30.
• SK. Ekici ve Ö. Gümüş, “Yaşlılıkta teknolojinin kullanımı “. Ege Tıp Dergisi, 55, 26-30, 2016.
• E. Öksüz, "Giyilebilir sağlık teknolojileri". Actual Medicine, 26:4 2018 35-41.
• S. Aydan ve M. Aydan, “Sağlık hizmetlerinde bireysel ölçüm ve giyilebilir teknoloji: Olası katkıları, güncel durum ve öneriler”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19:3 2016 325- 342.
• F. Şimşek, “Sağlık Turizmi Kapsamında Yaşlı Turizmi ve Mobil Sağlık Hizmetlerinin Uygulanabilirliği ve Önemi Üzerine Bir Araştırma,” Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Yönetimi Bölümü, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2016.
• G. Bektaş ve F. Şimşek, “İleri yaş sağlık turizminde mobil sağlık hizmetlerinin önemi”. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3:4 2016 179-185.
• N.F. Bilgin, “Giyilebilir Teknolojiler Tabanlı Mobil Hasta Takip Sistemi Tasarımı Ve Gerçekleştirilmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye, 2016.
• İ. Şimşir ve B. Mete, “Sağlık hizmetlerinin geleceği: Dijital sağlık teknolojileri”. Journal of Innovative Healthcare Practices, 2:1 2021 33-39.
• Ş. Demirci, “Giyilebilir teknolojilerin sağlık hizmetlerine ve sağlık hizmet kullanıcılarına etkileri”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6:6 2018 985-992.
• H.Y. Özderya, “Uzaktan Hasta Takip Sistemi İçin IEEE 802.15. 6 Esaslı Kablosuz Vücut Alan Ağı Haberleşmesinin Gerçekleştirilmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2017.
• D. Karaman, K. Dilek ve N. Atar, “Evde sağlık hizmeti verilen bireylerin hastalık durumlarının ve bakım ihtiyaçlarının değerlendirilmesi: Zonguldak örneği”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4:3 2015 347-359.
• S. Farivar, M. Abouzahra and M. Ghasemaghaei, "Wearable device adoption among older adults: A mixed-methods study". International Journal of Information Management, 55 2020 1-14.
• G. Ağaç ve B. Baki, “Sağlık alanında çok kriterli karar verme teknikleri kullanımı: Literatür İncelemesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19:3 2016 343-363.
• M.A. Karadayı, B.Ö. Yılmaz, B.E. Erol ve H. Tozan, “Sağlık teknolojisi değerlendirmede çok kriterli karar verme yaklaşımları üzerine bir derleme çalışması”. Düzce Üniversitesi Bilim Ve Teknoloji Dergisi, 8:1 2020 264-289.
• K. Karakuş, B. Yeşilyurt ve T. Eren, “Sağlık sektöründe ıot uygulamalarının analitik ağ süreci yöntemi ile değerlendirilmesi”. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 4:2 2019 86-92.
• A.Y. Korkusuz, U.H. İnan, Y. Özdemir ve H. Başlıgil, “Entegre çok kriterli karar verme yöntemleriyle sağlık sektöründe iş sağlığı ve güvenliği performansının ölçülmesi”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 35:1 2020 81-96.
• Ö. Albayrak ve B. Erkayman, “Bulanık DEMATEL ve EDAS yöntemleri kullanılarak sporcular için akıllı bileklik seçimi”. Ergonomi, 1:2 2018 92-102.
• Z.N. Turgut, T. Danışan ve T. Eren, “Spor yapanlar için en uygun akıllı saatin AHP ve PROMETHEE yöntemleri ile seçimi”. Uluslararası Beden Eğitimi Spor ve Teknolojileri Dergisi, 1:2 2020 1-11.
• Z.N. Turgut, T. Danışan ve T. Eren, “Spor ve moda dünyasında giyilebilir teknolojilerin ÇKKV yöntemleriyle değerlendirilmesi ve seçimi”. Herkes İçin Spor ve Rekreasyon Dergisi, 3:1 2021 1-11.
• B.N. Akıncı, T. Danışan ve T. Eren, “Obezite hastaları için giyilebilir teknolojilerin ÇKKV yöntemleri ile seçimi”. Politeknik Dergisi, 1-1, 2021.
• B.N. Akıncı, T. Danışan ve T. Eren, “Hipertansiyon hastaları için giyilebilir sağlık teknolojileri seçimi”. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 8:2 2021 232-248.
• A. Deringöz, T. Danışan ve T. Eren, “Covid-19 takibinde giyilebilir sağlık teknolojilerinin ÇKKV yöntemleri ile değerlendirilmesi”. Politeknik Dergisi, 1-1, 2021.
• A. Deringöz, T. Danışan ve T. Eren, “Endüstriyel giyilebilir teknolojilerin ÇKKV yöntemleri ile değerlendirilmesi ve seçimi”. Ergonomi, 4:1 2021 10-21.
• B. Kutlu, Y. Abalı ve T. Eren, "Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile seçmeli ders seçimi". Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2:2 2012 5-25.
• T.L. Saaty, “How to make a decision: the analytic hierarchy process”. Europan Journal Of Operational Research, 48:1 1990 9-26.
• C.L. Hwang and K. Yoon, “Methods for multiple attribute decision making”. Springer, Berlin, Heidelberg,1981.
• J.P. Brans and P. Vincke, “A preference ranking organization method: The PROMETHEE method for MCDM”. Management Science, 31:6 1985 647-656..
• The Brand Planet, 15.06.2022, “Giyilebilir teknolojiler: evde bakımda dikkat çeken cihazlar olmaya aday”. https://www.thebrandplanet.com/post/giyilebilir-teknolojiler-evde-bakimda-dikkat-ceken-cihazlar-olmaya-aday
• PC, 11.06.2022, ”MobileHelp smart review”, https://www.pcmag.com/reviews/mobilehelp-smart
• MePACS, 06.06.2022, “New: MePACS solo watch”. https://mepacs.com.au/solo-watch/
• Medıcal Guardın, 12.06.2022, “MG Move”. https://www.medicalguardian.com/medical-alert-systems/smart-watch-alert-app
• Light House, 10.06.2022, “Wearable technologies for seniors”. https://www.lighthouseseniorliving.com/news/wearable-technologies/
• Webrazzi, 08.06.2022, “Apple watch series 5 incelemesi”. https://webrazzi.com/2020/01/07/apple-watch-series-5-incelemesi/