MESUDİYE MUTFAK KÜLTÜRÜNE YÖNELİK NİTEL BİR DEĞERLENDİRME

Year 2023, Volume: 24 Issue: 2, 35 - 61, 31.12.2023

Aybüke Tokur Üzeyir Kement Faruk Yüksel

https://doi.org/10.24889/ifede.1311954

Abstract

Bu araştırmada Doğu Karadeniz’in bir ili olan Ordu’nun Mesudiye ilçesinin geçmişten günümüze ulaşan mutfak kültürünün incelenmesi yapılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda ilçede yaşayan, ilçe kültürüne hakim ve yöre yemeklerini deneyimlemiş yedi kişi ile görüşmeler yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Görüşmeler sonucu elde edilen veriler Maxqda analiz programı kullanarak deşifre edilmiş ve içerik analizi yapılmıştır. Çalışmada toplam altı ana tema oluşturulmuştur. Bu temalar; öğünler, kutsal günler, eğlence amaçlı etkinlikler, sofra adabı, araç gereçlerdir ve gelenek göreneklerdir. Kelime bulutunda en fazla kodlama yapılan kelimeler yemek, börek, keşkek, sarma, fasulye ve pilav şeklindedir. Öğünler ana teması altında en çok kodlama öğle ve akşam alt temasına yapılmıştır. Öğle ve akşam öğününde en çok tüketilen yemek keşkek olmuştur. Sabah öğününde kahvaltılarda en çok peynir, tereyağı ve yumurta tüketilmektedir. Kutsal günler bağlamında en çok kodlama kurban bayramı, mevlit okutma ve Ramazan Bayramına yapılmıştır. İlçede bayramlara özenle sofralar hazırlandığı tespit edilmiştir. İlçede mevlit okutma en çok cenaze sonrasında yapılmaktadır. Eğlence amaçlı etkinlikler ana teması altında şenlikler, nevruz ve Hıdırellez alt temaları açılmıştır. Bir başka ana kod sofra adabıdır. İlçede sofra adabına oldukça önem verildiği yapılan görüşmeler neticesinde tespit edilmiştir. Konu ile ilgili yöneltilen sorulara verilen yanıtlardan hala eski sofra kurallarının devamlılığını koruduğu ancak bunun bir saygı göstergesi olarak sürdürüldüğü belirtilmiştir. Araç gereçler içerisinde en sık kodlama yer sofrası ve sac kelimesine yapılmıştır. Gelenek ve görenekler ana teması altında söz-nişan-düğün, imece usulleri, yol misafiri, cenaze, asker uğurlama ve doğum dönemine dair ritüeller üzerine alt temalar açılmıştır. Sonuç bölümünde elde edilen bulgular desteklenmiş ve önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Mutfak kültürü, Mutfak, Gastronomi, Ordu, Mesudiye

References

• Almerico, G. M. (2014). Food and identity: food studies, cultural, and personal identity. Journal of International Business and Cultural Studies, 8(1), 3-8.
• Ayazlar A., R. & Gün G. (2018). Yiyecek deneyiminin müşteri memnuniyeti ve davranışsal niyetine etkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 377-397.
• Baş, M. (2022). Mesudiye tarihi ve kültürel özellikleri. İstanbul: Mesudiye Belediyesi Yayını.
• Cömert, M., & Özata, E. (2016). Tüketicilerin yöresel restoranları tercih etme nedenleri ve Karadeniz mutfağı örneği. Journal Of International Social Research, 9(42), 1963-1973.
• Çalışkan, O. & Yılmaz, G. (2016). Gastronomy and tourism. C. Avcıkurt, M. S. Dinu, N. Hacıoğlu, R. Efe, A. Soykan, N. Tetik (Ed.), İçinde, global ıssues and trends in tourism içinde (s. 33- 50). St. Kliment Ohridski Üniversite Yayınları.
• Çevik, S. (2019). Gastronomik Kimlik. M. Yıldırım Saçılık. & S. Çevik (Ed.), Bir yerin tabaktaki kimliği içinde, (s. 15-30). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Dağdeviren, A. (2022). Ordu mutfak kültürünün yerel halk tarafından tanınma durumu. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(4), 1733-1746.
• Dixit, S. K. & Mawroh, H. (2019). Cultural manifestation of food in branding destination: A case of Khasi food of Meghalaya, India. In Food Tourism in Asia, 143-154.
• Güldemir, O., Haklı, G., & Işık, N. (2018). Türk mutfağında kahvaltıda tüketilen çorbalar ve illere göre dağılımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 56-66.
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 25-30.
• Halıcı, N. (1997). Anadolu bayramlarında beyaz renkler. Türk mutfak kültürü üzerine araştırmalar. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, ss.65-67.
• Hamdani, N. A. & Maulani, G. A. F. (2018). The influence of E-WOM on purchase intentions in local culinary business sector. International Journal of Engineering ve Technology, 7(2), 246-250.
• Harrington, R. J. (2005). Defining gastronomic identity: The impact of environment and culture on prevailing components, texture and flavors in wine and food. Journal of Culinary Science and Technology, 4(2), 129-152.
• Işık, N., Kılıçarslan, A., Güldemir, O., Derin-Önay, D., & Barı, N., (2017). Ilgın mutfak kültürü ve yemekleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 86-94.
• İdikut-Şahin, S. (2023). Gastronomik kimlik ve destinasyon imajı arasındaki ilişkide yöresel yemek tüketim motivasyonunun rolü. [Doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• İlban, M. O., & Uluer Savgın, C. (2020). Nerede o eski mutfaklar. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(3), 509-523.
• Kabacık, M. (2016). Yöresel Mutfaklar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kabacık, M. (2020). Türk mutfak kültürünün türkülerdeki yansıması. [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Karim, A, S. (2006). Culinary tourism as a destination attraction: an empirical examination of the destination’s food image and information sources. (Yüksek lisans tezi). Oklahoma State University.
• Kement, Ü. (2022). Ordu ili mutfak kültürü, Y. Oğan (Ed.), Gastronomi alanında tematik araştırmalar-1, İçinde, (ss. 102-110). İstanbul: Çizgi Kitapevi Yayımları.
• Kızıldemir, Ö., Önem, E. Ö., Torusdağ, G. B., & Sami, F. (2022). Yerel mutfakların gastronomi turizmi çerçevesinde değerlendirilmesi. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(1), 66-82.
• Kızılırmak, İ, Albayrak, A, & Küçükali, S. (2014). Yöresel mutfağın kırsal turizm işletmelerinde uygulanması: Uzungöl örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4(1), 75-83.
• Kivela, J. & Crotts, C. J. (2005). Gastronomy tourism: A meaningful travel market segment. Journal of Culinary Science ve Technology, 4(3), 39-55.
• Korkmaz, N. H. (2010). Uludağ üniversitesi öğrencilerinin spor yapma ve beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 399-413.
• Küçükyıldız-Gözelce, D. (2021). İşlevsel halkbilimi kuramı bağlamında Rize sofra kültürü. Culture and Civilization, 1(1), 51-77.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2022). Genel bilgiler. Erişim tarihi: 01.04.2023, Https://Ordu.Ktb.Gov.Tr/TR106498/Genel-Bilgiler.Html.
• Lai, I. K.W. Lu, D. & Liu, Y. (2019). Experience economy in ethnic cuisine: a case of chengdu cuisine. British Food Journal, 122(6), 1801-1817.
• Lai, M.Y. Khoo-Lattimore, C. & Wang, Y. (2018). A Perception gap investigation into food and cuisine image attributes for destination branding from the host perspective. The Case of Australia. Tourism Management, 69, 579-595.
• Molz, J. G. (2007). Eating difference: The cosmopolitan mobilities of culinary tourism. Space and Culture, 10(1), 77-93.
• Nebioğlu, O. (2017). Gastronomik kimlik ve gastronomik turizm ürünlerinin sınıflandırılması üzerine nitel bir araştırma: Alanya örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 5(2), 39-60.
• Ordu Büyükşehir Belediyesi, (2021). Ordu mutfağı: Yöresel ev yemekleri. Z. Demiröz (Ed.) Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kültür Yayınları-2.
• Ordu Valiliği. (2013). Ordu mutfak kültürü: doğal ürünler, sağlıklı beslenme ve nefis yemekleri. Erişim tarihi: 06.04.2023. Https://Ordu.Ktb.Gov.Tr /Eklenti/60343,Ordu-Mutfak-Kulturu-Pdf.Pdf?0.
• Uğur Çerikan, F. (2019). Türk ailesinde sofra adabı, Denizli örneği ve işlevselliği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 481-511.
• Pir, R. (2020). Yiyecek içecek işletmelerinde mutfak çalışanlarının yöresel mutfağa hâkimiyetlerinin araştırılması: Ordu ili örneği, (Yüksek lisans tezi), İstanbul Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Ramírez-Gutiérrez, D., Santana-Talavera, A., & Fernández-Betancort, H. (2021). Tasting experiences of a destination’s local gastronomy on tourist communications. Tourism Recreation Research, 46(3), 345-359.
• Santich, B. (2004). The study of gastronomy and its relevance to hospitality education and training. International journal of hospitality management, 23(1), 15-24.
• Sağır, A. (2012). Bir yemek sosyolojisi denemesi olarak Tokat mutfağı. Electronic Turkish Studies, 7(4), 2675-2695.
• Sormaz, Ü., & Kaya, Ş. (2019). Yiyecek içecek işletmelerinde yöresel mutfak uygulamaları: Gaziantep örneği. Gastroia, Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(2), 304-323.
• Suna, B. & Alverez, M. D. (2019). Gastronomic ıdentity of Gaziantep: perceptions of tourists and residents. Advances in Hospitality and Tourism Research, 7(2), 167-187.
• Şimşek, A. & Aytuğar, S. (2021). Bolu ilinin gastronomi turizmi potansiyelinin belirlenmesi, Sivas İnterdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 110-124.
• Tezcan, M. (1997), Yemek kültürü üzerine dinsel etkiler. K. Toygar (Ed.). Türk mutfak kültürü üzerine araştırmalar, İçinde (ss. 139-146). Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• Toprak, A. (2019). Türk kültüründe misafirperverlik ve sofra açmak/sofra çekmek (Samsun örneği). Mecmua, (7), 74-81.
• Türk, M., Gürsoy, Ş. T. & Ergin, I. (2007). Kentsel bölgede lise birinci sınıf öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Ege Tıp Dergisi, 17(2), 81-87.
• Vançelik, S., Önal, S., G., Güraksın, A. & Beyhun, E. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 242-248.
• Yarış, A., & Özkaya, F. D. (2015). Amerikan mutfak kültürünün gelişim süreci. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(3), 90-101.
• Yazıcıoğlu, İ., Işın, A., & Özata, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin yöresel mutfaklara yönelik algısı: Karadeniz mutfağı örneği. DOKAP Bölgesi Uluslararası Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 35, 44.
• Yılmaz, B. (2021). Sosyal medyada aldığı eleştiriler bağlamında Karadeniz mutfağının sorunları ve çözüm önerileri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 510-523.