KANT FELSEFESİNDE NEDENSELLİĞİN UĞRAKLARI

Year 2023, Issue: 32, 581 - 596, 19.12.2023

Celal Yeşilçayır Ayşe Tutal

https://doi.org/10.56597/kausbed.1338892

Abstract

İleri sürdüğü görüşlerle felsefe tarihinde yeni çığırlar açan Kant nedensellik konusuna kayıtsız kalmamıştır. O özellikle Hume’un bu konudaki düşüncelerini ele alarak tekrar yorumlamaktadır. Bu yorumlarla birlikte Kant’ın benimsediği nedensellik düşüncesinin birden fazla olduğu dikkat çekmektedir. Çünkü o doğa nedenselliğinin yanında arzuya yönelik amaç nedenselliği ile ahlak yasası ile ilişkili olan özgür nedensellikten söz etmektedir. Onun ileri sürdüğü nedensellik anlayışlarının içeriği ve aralarındaki ilişkinin anlaşılması önem arz etmektedir. Aynı zamanda onun nedensellik anlayışının felsefesinin diğer alanları ile bağının aydınlatılması gerekmektedir. Bu bağlamda onun nedensellik düşüncesine sağladığı katkı ve yeniliğin tartışılarak, gelenek içinde özgün bir yerinin olup olmadığı sorgulanmaktadır.

Keywords

Kant, Nedensellik, Özgürlük, Ahlak

References

• Alikılıç, İ. (2021). Pozitivizm ve Postpozitivizm. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İnsanat: Sanat Tasarım ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, 1(1), 39-62.
• Akarsu, B. (1998). Çağdaş Felsefe Kant’tan Günümüze Felsefe Akımları, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Aristoteles. (2017). Metafizik. (Çev. Y. Gurur Sev). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2000). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cevizci, A. (2015). Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Çitil, A. A. (2023). Kant Okumaları - İkinci Kritik. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gören Bayam, E. (2021). Leibniz’de İlahi Nedensellik, FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 31, 653-674.
• Güçlü, A. & Uzun, E. & Uzun, S. &. Yolsal, Ü. H. (2008). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Heimsoeth, H. (1993). Immanuel Kant’ın Felsefesi. (Çev. Takiyettin Mengüşoğlu). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hume, D. (2021). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma. (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kant, I. (1993). Arı Usun Eleştirisi. (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Kant, I. (2019). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, (Çev. İoanna Kuçuradi, Yususf Örnek). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, I. (2020). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi Grundlegung zur Metaphysik der Sitten. (Çev. İoanna Kuçuradi). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, I. (2021). Pratik Aklın Eleştirisi, Kritik der praktischen Vernunft. (Çev., İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kavlak, A. (2019). “Nedensellik” Üzerine. Kaygı. 18(II), 442-454.
• Kaya Keha, M. (2013). Hume & Kant: Nedensellik-Özgürlük İkileminde İnsanın Özgürlüğü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 65-81.
• Öktem, Ü. (2004). David Hume ve Immanuel Kant’ın Kesin Bilgi Anlayışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 44(2), 29-55.
• Polat, S. (2021). Klasik ve Açık Teizm Bağlamında Tanrı’nın Bilgisi ve İnsanın Özgürlüğü. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 16, 286-307.
• Yeşilçayır, C. (2018). Zwei Aspekte der Freiheit in Kants Praktischer Philosophie. Entelekya Logico-Metaphysical Review. 2(1), 41-54.