The Test Motif in Gümüşhane Tales According to Stith Thompson's Motif-Index of Folk Literature

Year 2023, Issue: 11, 407 - 420, 30.06.2023

Fatma Yıldırmış

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1278855

Abstract

Tales are one of the genres that have many functions such as values education, mother tongue teaching, tradition transfer, and entertainment in folk culture and literature. Tales, which are carried through the oral tradition since they are one of the products of folk literature in which the local has moved to the universal from the past to the present, carry the traces of the culture in which they are in context, although they have universal motifs. Motifs, which are important small pieces that enable the formation of a literary text, sometimes alone and sometimes a few together, form the roof in a tale. One of the main motifs that make up the roof in tales is the test motif. Test motifs are frequently encountered especially in tales with successive events in a complex structure. Stith Thompson has conducted a comprehensive study on motif titled Motif Index of Folk-Literature in 6 volumes. The test motif to be taken as a basis in this study is included in Article H of this work. This article, which has seven main headings, has a large number of subheadings. It is seen that this motif is handled together with various sub-types in Turkish tales. In this study, Gümüşhane tales were selected as the sample. The examples of all sub-types of the test motif in approximately one hundred and thirty Gümüşhane tales examined support this assumption. This research has the characteristics of qualitative research. The data of the research were collected using the document analysis method, one of the qualitative research methods.

Keywords

Tale, Test, Motif, Gümüşhane, Motif Index.

Stith Thompson’un Motif-Index of Folk Literature Adlı Eserine Göre Gümüşhane Masallarında İmtihan Motifi

Abstract

Masallar, halk kültürü ve edebiyatı içinde değerler eğitimi, ana dil öğretimi, gelenek aktarımı, eğlenme ve eğlendirme gibi birçok işlevi olan türlerden biridir. Geçmişten günümüze, yerelin evrensele taşındığı halk edebiyatı ürünlerinden olması itibariyle sözlü gelenek içinde yer alan masallar, evrensel motiflere sahip olmasına rağmen bağlamı içinde olduğu kültürün izlerini taşır. Edebi bir metin oluşmasını sağlayan önemli küçük parçalar olan motifler, bazen tek başına bazen de birkaçının bir araya gelmesiyle bir masalda çatıyı oluşturur. Masallarda çatıyı oluşturan ana motiflerden biri de imtihan motifidir. İmtihan motifine bilhassa karmaşık bir yapıdaki peş peşe olayların bulunduğu masallarda sıklıkla karşılaşılır. Motif üzerine Stith Thompson, 6 ciltlik Motif Index of Folk-Literature isimli, kapsamlı bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmada esas alınacak imtihan motifi bu eserin H maddesinde yer alır. Yedi ana başlığı olan bu maddenin çok sayıda alt başlıkları vardır. Bu motifin, Türk halk masallarında çeşitli alt dallarıyla birlikte işlendiği görülmektedir. Bu çalışmada örneklem olarak Gümüşhane masalları seçilmiştir. İncelenen yaklaşık yüz otuz tane Gümüşhane masalında imtihan motifinin bütün alt birimlerinin örneği görülmesi bunu ispatlar niteliktedir. Yapılan bu araştırma nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Araştırmanın verileri nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılarak toplanmıştır.

Keywords

Masal, imtihan, motif, Gümüşhane, Motif indeks.

References

• Boratav, P. N. (1978). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Dundes, A. (1999). Motif İndeks ve Masal Tip İndeksi: Bir Değerlendirme. (Çev. Tolga Çetinkaya), Milli Folklor, 30, 130-135.
• Ekici, M. (2007). Halk Bilgisi (Folklor). Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Ewıg, U. (2005). Masal, Masal Araştırması ve Masal Derlemesi Üzerine. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (Çev. Zeki C. Arda). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Günay, U. (1992). Masal. Türk Dünyası El Kitabı C. 3. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Linda, D. (2006). Halk Anlatısı. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar I. (Çev. Zerrin Karagülle). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Özcan D., Erdik Ş. (2021). Türk Halk Masallarında İmtihan Motifi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (6), 285-297.
• Sakaoğlu, S. (1973). Gümüşhane Masalları. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Seyidoğlu, B. (1975). Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar. Ankara: Baylan Matbaası.
• Thompson, S. (1955-1958). Motif-Index Of Folk-Literature: A Classification of Narrative Elements in Folktales, Ballads, Fables, Mediaeval Romances, Exempla, Fabliaux, Jest-Books And Local Legends. 6 Vols. Bloomington: İndiana University Press
• Türkçe Sözlük. (1998). Ankara: TDK Yayınları.
• Ülker, T. vd. (2011). Gümüşhane Halk Kültürü 3. Trabzon: Gündüz Ofset Matbaacılık ve Yayıncılık