Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni ile Davanın Esasına Girme (Revision Au Fond) Yasağı Arasındaki İlişki

Year 2023, Volume: 29 Issue: 2, 1390 - 1416, 31.12.2023

Zeynep Özgenç

https://doi.org/10.33433/maruhad.1354551

Abstract

Yabancı mahkeme kararlarının Türk hukukunda kesin hüküm ve kesin delil etkisi doğurması Türk mahkemelerinden alınacak tanıma kararına; bunun yanı sıra icra kabiliyeti kazanması ise tenfiz kararına bağlıdır. Davanın esasına girme (Revision Au Fond) yasağı ya da diğer adıyla revizyon yasağı ise hakimin yabancı mahkeme kararlarının Türk hukukunda hukukî sonuç doğurmasına ilişkin karar verme yetkisini sınırlamaktadır. Buna göre hâkim, yabancı mahkeme kararına konu edinilen maddî vakıalar ile delilleri değerlendiremez ve uygulanacak hukuk da dahil olmak üzere hukuk kurallarının doğru uygulanıp uygulanmadığına ilişkin denetim yapamaz.
Diğer yandan, davanın esasına girme yasağının katı bir şekilde uygulanması birtakım sakıncaları da beraberinde getirebilmektedir. Öğretide bu yasağın katı bir şekilde uygulanması gerektiğinin savunulmasına karşılık, kamu düzeni müdahalesi ile sınırlı olmak kaydıyla bazı durumlarda davanın esasına girme yasağının göz ardı edilebileceği de iddia edilmektedir. Söz konusu mesele çerçevesinde çalışmamızda kamu düzeni denetiminde esas alınan kriterlerin neler olduğu ve bu kapsamda bazı durumların tespitinin davanın esasına girme yasağının istisnası olup olmadığının yargı kararları ekseninde ortaya konulması amaçlanmakt

Keywords

Davanın Esasına Girme Yasağı, Tanıma, Tenfiz, Kamu Düzeni, Temel İnsan Hakları

References

• Ağaoğlu C, ‘Have Turkish Court Started to Enforce Foreign Joint Custody Judgements?’ (2022) 71 Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul 1-26.
• Akıncı Z ve Demir Gökyayla C, Milletlerarası Aile Hukuku (Vedat 2010).
• Arat T, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi’ (1964) 21(1-4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 421-527.
• Arslan İ, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Milletlerarası Özel Hukuka Etkisi, (Adalet, 2019).
• Aygül M, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Davalarında Bazı Usûl Hukuku Problemleri’ (2011) 31(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 83-121.
• Bayata Canyaş A, ‘Why Not Enforce? A Critical Analysis Of The Refusal To Enforce Foreign Joint Custody Judgments In Turkish Courts’ (2013) 27(3) International Journal of Law, Policy and the Family, 310-331.
• Biagioni G, ‘Avotinš v. Latvia. The Uneasy Balance Between Mutual Recognition of Judgments and Protection of Fundamental Rights’ (2016) 1(2) Europeans Papers 579-596.
• Büyükalp Sarıöz İ, Adil Yargılanma Hakkının Türk Milletlerarası Usûl Hukuku Üzerinde Etkileri (Oniki Levha Yayınları 2018).
• Can H ve Tuna E, Milletlerarası Usul Hukuku (3. Bası, Adalet 2022).
• Cuniberti G, ‘The Recognition of Foreign Judgments Lacking Reasons In Europe, Access To Justice, Foreign Court Avoidance, And Efficiency’ (2008) 57(1) International and Comparative Law Quaterly 25-52.
• Çalışkan Y ve Çalışkan Z, ‘2 Temmuz 2019 Tarihli Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Lahey Anlaşmasının Değerlendirilmesi’(2020) 40(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni (Prof. Dr. Cemal Şanlı’ya Armağan) 231-245.
• Çelikel A ve Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk (17. Bası, Beta 2021).
• Demir Gökyayla C, ‘Tahkimde Adil Yargılanma Hakkı-Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Kamu Düzeni’ iç Ziya Akıncı ve Yasin Ekmen (edr), Tahkimde Hukuk Tahkimde Hukukî Dinlenilme Hakkı (Oniki Levha Yayınları 2022), s. 65-81, (Adil Yargılanma).
• Demir Gökyayla C, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni (Seçkin 2001), (Kamu Düzeni).
• Demir Gökyayla C, ‘Yeni Yargıtay Kararları Işığında Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi’ (2013) 9(105-106) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 7-42 (‘Gerekçe’).
• Demirkol B, ‘Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizi’ (2017) 12(157-158) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63-91.
• Doğan V, Yılmaz A Ç ve Ayhan İzmirli L, Milletlerarası Özel Hukuk (9. Bası, Savaş 2023).
• Ekşi N, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanıması ve Tenfizi (2. Bası, Beta 2020).
• Ersen Perçin G ve Baytaroğlu D, ‘Public Order Intervention On The Recognition And Enforcement of Foreign Court Decisions’ (2019) 4(2) Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 303, 336.
• Ersen Perçin G, ‘Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni Engeli’ (2015) 1(1) Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 61-86, (‘Gerekçe’).
• Ersen Perçin G, Milletlerarası Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı (Oniki Levha 2023), (Hukuki Dinlenilme Hakkı).
• Esen E, ‘Alman Hukukunda İhtarlı Basit Dava Usûlü (Mahnvermahfen) Çerçevesinde Verilen Kararların Türk Hukukunda Tenfizi’ (2007) 27(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 21-80.
• Fawcett J and Carruthers J M, Cheshire, North&Fawcett Private International Law (Oxford University Press 2008).
• Güngör G, Türk Milletlerarası Özel Hukuku (3. Bası Yetkin 2022).
• Gürzumar A, ‘Türk Devletler Özel Hukuku Açısından Boşanma Davalarında Kamu Düzeninin Etkileri’ (1994) 14(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni (Prof. Dr. Vedat Raşit Seviğ’e Armağan) 21-54.
• Güven P, Tanıma-Tenfiz, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Yetkin 2013).
• Huysal B, ‘Adil Yargılanma Hakkı Kapsamında Milletlerarası Özel Hukuk’a İlişkin Bazı Değerlendirmeler’ iç Ayfer Uyanık Çavuşoğlu ve Zeynep Derya Tarman (edr), Genç Milletlerarası Özel Hukukçular Konferansı (Oniki Levha, 2014), (‘Adil Yargılanma’).
• Huysal B, Devletler Özel Hukukunda Velâyet (Legal 2005), (Velâyet).
• Korkmaz A H, Tanıma-Tenfiz Hukukunda Yeni Eğilimler, 2 Temmuz 2019 Tarihli Hukukî veya Ticarî Konularda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında La Haye Sözleşmesi (Oniki Levha 2021).
• Köle M, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Usûl’ (2016) 21(34) Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 39, 98.
• Nomer E, Devletler Hususî Hukuku (23. Bası, Beta 2021), (Devletler Hususî)
• Nomer E, Milletlerarası Usûl Hukuku (2. Bası, Beta 2018), (Usûl).
• Nomer E, ‘Rızaî Boşanma ve Kamu Düzeni’ (1984) 4(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 94-98, (‘Rızaî Boşanma’).
• Nomer E, ‘Suudi Arabistan Hukukuna Göre Talâk ve Türkiye’de Tanınması’ (1991) 65(7-8-9) İBD 501 vd.
• Nomer E, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinde “Gerekçe”’ (2011) 10(1) İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9-16, (‘Gerekçe’).
• Özdemir Kocasakal H, Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerinde Etkileri (Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2001).
• Özel S, Erkan M, Pürselim H S ve Karaca H A, Milletlerarası Özel Hukuk (Oniki Levha 2022).
• Özkan I ve Tütüncübaşı U, Uluslararası Usûl Hukuku (Adalet 2020).
• Öztekin Gelgel G, ‘Recognition and Enforcement of Foreign Court Judgments Within The Framework of The Application The Supreme Court of Appeals’ iç Rayegan Kender ve Samim Ünal (edr), Prof. Dr. Tahir Çağa’nın Anısına Armağan (Beta 2001).
• Öztekin Gelgel G, ‘Türk Devletler Özel Hukukunda Velâyet ve Vesayet Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Bazı Problemler’ (2015) 35(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 107-138 (‘Velâyet ve Vesayet’).
• Partalcı R, ‘Yabancı Devletler Alınan Velâyet Kararlarının Tenfizi’ (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi 2014).
• Pürselim H S ve Yöney C, ‘Türk Hukukunda Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi’ (2022) 42(1) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 1-34.
• Ruhi A C, ‘Talâk ve Türk Kamu Düzeni’ (Mart 2002) (1) e-akademi-Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi <http,//www.e-akademi.org/incele.asp konu=Tal%E2k%20ve%20T%FCrk%20Kamu%20D%FCzeni&kimlik=667840882&url=makaleler/acruhi-1.htm> Erişim Tarihi 23.08.2023, (‘Talâk’).
• Ruhi A C, Türk Hukukunda Yabancı Boşanma İlamlarının Tanınması ve Tenfizi (Seçkin 2013), (Boşanma).
• Ruhi A C, Türk Hukukunda Yabancı Nafaka İlamlarının Tenfizi (Seçkin 2013), (Nafaka).
• Ruhi A C, ‘Yabancı Ülke Mahkemelerinden Alınan Velâyet Konusundaki İlâmların Türkiye’de Tenfizi’ (2003) 7(3-4) Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 721-756, (‘Velâyet’).
• Sakmar A, Yabancı İlâmların Türkiye’deki Sonuçları (Fakülteler Matbaası 1983).
• Stone P, Private International Law (Edward Elgar Publishing 2010).
• Süral C, ‘Avrupa Birliği Usûl Hukuku’ iç Ceyda Süral ve Uğur Tütüncübaşı (edr), Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku (Adalet 2016).
• Süral Efeçınar C, ‘Possible Ratification of the Hague Convention by Turkey and Its Effects to the Recognition and Enforcement of Foreign Judgments’ (2020) 40 (2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni (Prof. Dr. Cemal Şanlı’ya Armağan) 775-798.
• Süzen B, ‘Yabancı Mahkemelerden Verilen Birlikte Velâyet Kararlarının Tenfizi’ (2015) 10(134-135) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 27-52.
• Şanlı C, ‘Türk Hukukunda Çocukların Velâyetine ve Korunmasına İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi’ (1996) 16(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 71-82 (“Velâyet).
• Şanlı C, Esen E ve Ataman-Figanmeşe İnci, Milletlerarası Özel Hukuk (10. Bası, Beta 2023).
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (Beta, 2019), (Ticari Akitler).
• Şensöz Malkoç E, Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması (Oniki Levha 2017).
• Tarman Z D ve Önay I, ‘Milletlerarası Evlât Edinme Hukukunda Kamu Düzeni Engeli’ (2011) 60(2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 331-366.
• Tarman Z D, ‘Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfiz Edilmesinde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Tespitler’ (2017) 37(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 798-820.
• Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usûl Kuralları (Vedat Kitapçılık 2020).
• Tiryakioğlu B, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzenine Aykırılık’ iç Süheylâ Balkar Bozkurt (edr), Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Güncel Gelişmeler (Oniki Levha Yayınları 2016), (‘Kamu Düzenine Aykırılık’).
• Tiryakioğlu B, Yabancı Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1996), (Boşanma).
• Tütüncübaşı U, ‘Türk Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Alman Hukukunda Yabancı Yargı Kararlarının Tanınması ve Tenfizi’ (2016) 16 (Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan) 1525-1551.
• Uyanık Çavuşoğlu A, Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma (Beta 2006).
• Vanleenhove C, ‘Normative Framework For The Enforcement Of U.S. Punitive Damages In The European Union, Transforming The Traditional ‘¡No Pasarán!’’ (2016) 41 Vermont Law Review 347-403.
• Weller M, ‘Mutual Trust, In Search of The Future of European Union Private International Law’ (2015) 11(1) Journal of Private International Law 64-102.