Financial Performance Analysis in Health Institutions between 2009-2021 in Turkey

Year 2024, Volume: 13 Issue: 1, 186 - 200, 09.01.2024

İzzet Aydemir

https://doi.org/10.33206/mjss.1301055

Abstract

With the transformation in health in Turkey, there has been remarkable developments such as being a regional health base. The positive correlation between health investments and development as well as a gradually increase in health expenditures have brought financial performance management to the fore. As financial performance indicators are the essential part of success and failure, analyzing the financial statements of hospitals provides evidence-based data pertaining to the strengths and weaknesses of the enterprises. In this paper, a sectoral analysis of health organizations that regularly submit data yearly to the Central Bank of the Republic of Turkey has been analyzed in terms of liquidity status, solvency structure, profitability, and efficiency status by using ratio and trend analysis techniques together. When analyzed, liquidity ratio items have been observed lower than the base year. In efficiency ratios, particularly in recent years, there has been a decrease in inventory turnover rate but an increase in account receivables turnover ratio. Furthermore, it has been determined that health organizations predominantly carry out their activities with liabilities. Although the operating profits of the enterprises are high, the net profit margin has generally shown a downward trend over the years. As for the return on equity, there has been an increase in the rate of return on equity in some years, however, generally remained below the base year. It is recommended that hospitals should increase the return on equity utilization and review their asset and resource structures.

Keywords

Financial Performance Indicators, Ratio Analysis, Health Organizations, Sectoral Analysis, Trend Analysis

Türkiye’de 2009-2021 Yılları Arasında Sağlık İşletmelerinde Gerçekleşen Finansal Performans Analizi

Abstract

Türkiye’de yaşanan sağlıkta dönüşümle birlikte bölgesel sağlık üssü olma hedefi doğrultusunda önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Sağlık yatırımları ile kalkınma arasındaki olumlu ilişki ve bu doğrultuda sağlık harcamalarında yaşanan artışlar finansal performans yönetimini ön plana çıkarmıştır. Finansal performans göstergeleri, bir işletmenin başarı ya da başarısızlığının en önemli belirleyicileridir. Dolayısıyla hastanelerin bilanço ve gelir tablosuna dayalı finansal tablo analizlerinin çeşitli tekniklerle analiz edilmesi işletmelerin güçlü ve zayıf yönlerine ilişkin kanıta dayalı veriler sağlamaktadır. Bu amaçla araştırmada Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasına her yıl düzenli olarak veri paylaşan sağlık işletmelerinin sektörel analizi yapılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda araştırmada oran analizleri ve trend analizleri teknikleri kullanılarak hastane hizmetleri alt sektörlerinin likidite durumları, finansal yapı, kârlılık ve faaliyet durumları değerlendirilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda yapılan analizlerde likidite oranı kalemleri baz yıla göre düşük olmuştur. Faaliyet oranları incelendiğinde özellikle son yıllarda stok devir hızında bir azalış, ticari alacakların vadesinde de bir artış gözlenmiştir. Sağlık işletmelerinin ağırlıklı olarak yabancı kaynaklarla faaliyetlerini gerçekleştirdikleri saptanmıştır. İşletmelerin faaliyet kârlarının yüksek olmasına karşın net kâr marjı yıllar itibari ile genelde düşüş eğilimi göstermiştir. Öz sermaye kârlılık oranında bazı yıllarda artış gözlense de genelde baz yılın altında kaldığı tespit edilmiştir. Hastanelerin öz sermaye kullanım oranının artırılması ve varlık ve kaynak yapılarının gözden geçirilmesi önerilmektedir.

Keywords

Finansal Performans Göstergeleri, Oran Analizleri, Sağlık İşletmeleri, Sektörel Analiz, Trend Analizi

Ethical Statement

“Türkiye’de 2009-2021 Yılları Arasında Sağlık İşletmelerinde Gerçekleşen Finansal Performans Analizi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Çalışma kapsamında analize tabi tutulan TCMB’ye ait verilerin halka açık ve verilere erişim engelinin olmaması nedeniyle etik kurul izni alınmamıştır.

References

• Ağırbaş, İ. (2016). Hastane yönetimi ve organizasyon. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2005). Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Alparslan, D., Gençtürk, M. ve Özgülbaş, N. (2015). Sağlık bakanlığı hastanelerinde işletme sermayesi ile finansal performans göstergeleri arasındaki ilişkinin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 317-338.
• Alper, A., ve Biçer, E. B., (2017). Kamu hastanelerinde finansal performansın oran analizi ile ölçülmesi: Bir kamu hastanesi örneği. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 337-357.
• Avan, E. (2023). Hastane hizmetleri alt sektörünün finansal performansının trend analiziyle incelenmesi. USAYSAD, 9(1), 1-11.
• Aydemir, İ. (2018). Hastanelerde finansal performansın değerlendirilmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası hastane hizmetleri sektör bilançolarında bir uygulama. USAYSAD, 4(2), 133.149.
• Başaran, G., ve Özdemir, M. (2022). Türkiye’de hastane hizmetleri sektöründeki firmaların finansal performanslarının covid-19 dönemiyle birlikte oran analizi ve WASPAS yöntemi ile belirlenmesi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 8(59), 887-901. http://dx.doi.org/10.29228/smryj.62360
• Bloomenthal, A. (2022). Financial ratio analysis: definition, types, examples, and how to use. Erişim adresi: https://www.investopedia.com/terms/r/ratioanalysis.asp.
• Bülüç, F., Özkan, O. ve Ağırbaş, İ. (2017). Üniversite Hastanelerinin finansal performansının oran analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. BMIJ, 5(2), 268‐281.
• Cleverley, W. O. (1995). Understanding your hospital’s true position and changing it. Health Care Management Review, XX, No 2, Spring.
• Demirgil, B., Şantaş, F. ve Şantaş, G. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Uygulamalı bir çalışma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 388-398.
• Dong, G. N. (2015). Performing well in financial management and quality of care: Evidence from hospital process measures for treatment of cardiovascular disease. BMC Health Services Research, 15, 45. https://doi 10.1186/s12913-015-0690-x
• Elmas, B. ve Ardıç, M. (2018). Meslek yüksekokulları için mali tablolar analizi. Bursa: Ekin Yayınları.
• Ercan, C., Dayı, F. ve Akdemir, E. (2013) Kamu sağlık işletmelerinde finansal performans değerlemesi: Kamu hastaneleri birlikleri üzerine bir uygulama. Asia Minor Studies Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 54-71.
• Erkılıç, C. E. (2021). Hastane hizmetleri sektörünün CRITIC temelli TOPSIS yöntemi ile finansal performansının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 63-84. https://doi.org/10.30794/pausbed.865686
• Işıkçelik, F. , Durur, F. ve Günaltay, M. M. (2021). Özel hastane finansal performansının dupont finansal analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 773-791. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.874789
• Jonny, J. (2016). Efficiency analysis of financial management administration of ABC hospital using financial ratio analysis method. Binus Business Review, 7(1), 65-69. https://doi.org/10.21512/bbr.v7i1.1456
• Karadeniz, E. (2016). Hastane hizmetleri alt sektörünün finansal performansının incelenmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası sektör bilançolarında bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 101- 114.
• Kızıl, C. ve Aslan T. (2019). Finansal performansın rasyo yöntemiyle analizi: Borsa İstanbul’da (BİST’de) işlem gören havayolu şirketleri üzerine bir uygulama. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1778-1799. https://doi.org/10.33206/mjss.467997
• Koçyiğit, Ç. K., Bıyık, E. ve Ertaş, Ş. (2022). Özel bir sağlık işletmesinin finansal performansının trend analizi ile değerlendirilmesi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 165-180. https://doi.org/10.11616/asbi.1015793
• Koçyiğit, S. Ç., Kocakoç, N. (2019). Ankara İli kamu hastanelerinin 2008-2017 dönemi finansal performans analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1280-1293.
• Korkmaz, M. ve Güney, S. (2013) Hastanelerde mali performansın incelenmesi: Ümraniye araştırma ve uygulama hastanesi üzerine örnek bir uygulama. Karadeniz Blacksea Chornoye More Dergisi, 17(17), 148-164.
• Lee, M. (2015). Financial analysis of national university hospitals in Korea. Osong Public Health and Research Perspectives, 6(5), 310-317. https://doi.org/10.1016/j.phrp.2015.10.007
• Özgülbaş, N. (2006) Türkiye’de kamu hastanelerinin finansal durum değerlendirmede kullanabilecekleri bir yöntem: Trend analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 29, 129-139.
• Özgülbaş, N., Koyuncugil, A. S., Duman, R. ve Hatipoğlu, B. (2008) Özel hastane sektörünün finansal değerlendirmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 40, 120-131.
• Özgülbaş, N. (2009). Sağlık kurumlarında finansal yönetim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özer, Ö. (2012). Mali tablolar analizi: Bir hastane örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6, 183-199.
• Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası/SES (2023). Genel merkez 2023 Sağlık Bakanlığı bütçe raporu. Erişim adresi: ses.org.tr/wp-content/uploads/2022/11/Genel-Merkez-2023-Saglik-Bakanligi-Butce-raporu.pdf
• Saraç, M. (2012). Finansal yönetim. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Suarez, V., Lesneski, C. ve Denison, D. (2011). Making the case for using financial ındicators in local public health agencies. American Journal of Public Health, 101(3), 419-425. https://doi.org/10.2105/AJPH.2010.194555
• Şen, L., Zengin, B. ve Yusubov, F. (2015). Otel işletmelerinde finansal analizlere ilişkin bir örnek olay incelemesi. İşletme Bilimi Dergisi, 3(1), 64-85.
• Tunçez, H. A. (2019). TMS/TFRS ile uyumlu finansal tablolar analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2022). Sektör bilançoları (2009-2021). Erişim adresi: https://www3.tcmb.gov.tr/sektor/#/tr.
• Üstün, U. ve Uslu, Y. D. (2022). Türkiye’nin sağlık turizminde tercih edilme nedenleri üzerine bir çalışma: Medikal turizm endeksi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 33, 344-353. Doi: 10.31590/ejosat.1020647
• World Tourism Organization/UNWTO (2019). International tourism highlights, 2019 edition, World Tourism.
• Vlasiadis, K., Maisi, E., Patelarou, E. ve Patelarou, A. (2019). Strategies to enhance financial performance in hospitals. International Journal of Nursing and Health Care Research, 5(4), 1-7. https://doi.org/10.29011/2688- 9501.101299
• Yılmaz, F. Ö. ve Bolukçu, F. (2022). Hastanelerin finansal yapılarının değerlendirilmesi: T.C. Merkez Bankası hastane alt hizmetleri bilançosuna dayalı bir araştırma. İçinde P. Tüfenkçi (Edt.), Sağlık bilimlerinde teori ve araştırmalar (ss. 101-120), İzmir: Serüven Yayınevi.
• Yiğit, V. (2020). Hastane hizmetleri alt sektörünün finansal performans analizi. USAYSAD, 6(3), 609-624.