Ageist Stereotypes and Attitudes Towards Older People in Türkiye

Year 2025, Volume: 22 Issue: 3, 354 - 367, 31.05.2025

Gülçin Con Wright

https://doi.org/10.26466/opusjsr.1663043

Abstract

With the population aging in Türkiye, the nature of intergenerational relationships in society has begun to change, which has brought about ageism and age-based discrimination. Acquiring a higher visibility during the COVID-19 pandemic, ageism has serious negative consequences both for those exposed to it and for the society. This study aims to examine the prevalence of ageist stereotypes and attitudes towards older people in Türkiye. Quantitative analyses were conducted on secondary data obtained from a survey with a nationally representative sample on ageism and age discrimination. Results showed that older people were more commonly described as 'wise', 'competent' and 'reliable', while less commonly described as 'healthy', 'in touch with life,' and 'friendly'. Additionally, the prevalence of describing older people as healthy, friendly, and trustworthy was lower among younger people compared to middle-aged and older people. Younger people’s agreement with four ageist statements regarding the participation of older people and their impact in social life is higher than middle-aged and older people. Ordinal regression analyses were conducted to investigate the factors associated with negative attitudes towards older people. They revealed that age and lifestyle are the most significant factors shaping ageist attitudes, but a distinct set of factors shape each attitude.

Keywords

Ageism, older adults, stereotypes, attitudes, quantitative analysis

Ethical Statement

İkincil veri kullanıldığı için etik kurul onayına gerek olmamıştır.

Project Number

Bu çalışma bir projeden çıkmamıştır.

Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Yaşçı Kalıp Yargılar ve Tutumlar

Abstract

Türkiye’de nüfusun yaşlanmasıyla birlikte toplumdaki kuşaklararası ilişkilerin doğası da giderek değişmeye başlamıştır. Bu değişimin önemli sonuçları arasında yaşlı ayrımcılığı yer almaktadır. Dünyada ve Türkiye’de özellikle COVID-19 pandemisi sırasında daha da görünür hâle gelen yaşçılık hem yaşçılığa maruz kalanlar hem de toplumun yapısı açısından ciddi seviyede olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de yaşlılara yönelik kalıp yargılar ve tutumları incelemektir. Bu amaca yönelik olarak, temsili bir örneklem ile yaşçılık ve yaş ayrımcılığı üzerine gerçekleştirilen anket uygulamasından elde edilen ikincil veriye nicel analizler uygulanmıştır. Bu analizler ışığında, yaşlıların “bilge”, “yetkin” ve “güvenilir” olarak tanımlanma oranlarının daha yüksekken, “sağlıklı”, “hayatın içinde” ve “arkadaşça” olarak nitelendirilme oranlarının daha düşük olduğu görülmüştür. Ayrıca, yaşlıları sağlıklı, arkadaşça ve güvenilir tanımlama oranlarının, orta yaşlılara ve yaşlılara kıyasla, gençler arasında daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Tutumlarda da benzer bir tablonun ortaya çıktığı görülmektedir. Yaşlıların sosyal yaşama katılma ve toplum üzerindeki etkilerine dair dört yaşçı ifadeye gençlerin katılımı, orta yaşlı ve yaşlılara kıyasla, daha yüksektir. Son olarak yaşlılara yönelik olumsuz tutumlarla ilişkilenen faktörlerin neler olduğunu anlamak adına uygulanan ordinal regresyon analizler, yaş ve hayat tarzının tüm tutumlarla ilişkili olduğunu ortaya çıkarmış; ancak, her bir tutum için ayrı faktörlerin de rol oynadığını göstermiştir.

Keywords

Yaşçılık, yaşlılar, kalıp yargılar, tutumlar, nicel analiz

Project Number

Bu çalışma bir projeden çıkmamıştır.

References

• Abrams, D., Russell, P. S., Vauclair, M., & Swift, H. J. (2011) Ageism in Europe: Findings from the European Social Survey. Technical report. AgeUK. https://kar.kent.ac.uk/29733/1/ID10-704%20AgeUKAgeism%20Across%20Europe2011%20prepubReport[1].pdf
• Agresti, A., & Finlay, B. (2009). Statistical methods for the social sciences. Pearson/Prentice Hall 4th edition.
• Ayalon, L. (2019). Are older adults perceived as a threat to society? Exploring perceived age-based threats in 29 nations. The Journals of Gerontology: Series B, 74(7), 1256-1265. https://doi.org/10.1093/geronb/gbx107
• Ayalon, L., Chasteen, A., Diehl, M., Levy, B. R., Neupert, S. D., Rothermund, K., ... & Wahl, H. W. (2021). Aging in times of the COVID-19 pandemic: Avoiding ageism and fostering intergenerational solidarity. The Journals of Gerontology: Series B, 76(2), e49-e52. https://doi.org/10.1093/geronb/gbaa051
• Ayalon, L., & Tesch-Römer, C. (2018). Introduction to the Section: Ageism—Concept and Origins. L. Ayalon & C. Tesch-Römer (Eds.), Contemporary Perspectives on Ageism (p. 1-10). Springer Link.
• Butler, R. N. (1969). Age-ism: Another form of bigotry. The Gerontologist, 9(4_Part_1), 243-246.
• Cary, L. A., Chasteen, A. L., & Remedios, J. (2017). The ambivalent ageism scale: Developing and validating a scale to measure benevolent and hostile ageism. The Gerontologist, 57(2), e27-e36. https://doi.org/10.1093/geront/gnw118
• Chang, E. S., Kannoth, S., Levy, S., Wang, S. Y., Lee, J. E., & Levy, B. R. (2020). Global reach of ageism on older persons' health: A systematic review. PloS One, 15(1), e0220857. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0220857
• Con Wright, G. (2020). Yaşlanma, yaşlılık ve yaşlılar: Kavramsal tartışmalar, toplumsal algılar ve yaşlının sosyal statüsü. Cogito, 98, 133.
• Cooney, C., Minahan, J., & Siedlecki, K. L. (2021). Do Feelings and knowledge about aging predict ageism?. Journal of Applied Gerontology, 40(1), 28-37. https://doi.org/10.1177/073346481989-7526
• Çayır, K. (2012). Yaşçılık/yaşa dayalı ayrımcılık. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar, 163-174
• Çiçek, N., ve Mercan, B. A. (2020). Covid-19 Pandemisinin Türkiye’de yaşlılığın ve yaşlıların algılanma biçimine etkileri ve yaşlıların toplumsal imajını iyileştirmeye yönelik kamusal politika önerileri. Yayımlanmış Tübitak projesi raporu.
• Demir, A. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde sosyoloji öğrencilerinin yaşçılığa karşı tutumları. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 12-25. https://doi.org/10.48066/kusob.-825551
• Demir Gökmen, B., Kanbay, Y., Fırat, M., Akçam, A., ve Öztürk, Ş. (2020). Yaşlıya yönelik tutumlar ve etkileyen etmenlerin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 253-63. https://doi.org/10.5336/healthsci.2019-71324.4
• Drury, L., Hutchison, P., & Abrams, D. (2016). Direct and extended intergenerational contact and young people's attitudes towards older adults. British Journal of Social Psychology, 55(3), 522-543. https://doi.org/10.1111/bjso.12146
• Ersoy, S., ve Palantöken-Engin, S. (2023). Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin yaşlı ayrımcılığı ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(2), 273-281. https://doi.org/10.22312/sdus-bed.1326704
• Gekoski, W. L., & Knox, V. J. (1990). Ageism or healthism perceptions based on age and health status. Journal of Aging and Health, 2(1), 15-27. https://doi.org/10.1177/0898264390002-00102
• Gendron, T., Camp, A., Amateau, G., Mullen, M., Jacobs, K., Inker, J., & Marrs, S. (2024). The next critical turn for ageism research: The intersections of ageism and ableism. The Gerontologist, 64(2), gnad062. https://doi.org/10.1093/-geront/gnad062
• Higgs, P., & Gilleard, C. (2022). Is ageism an oppression?. Journal of Aging Studies, 62, 101051. https://doi.org/10.1016/j.jaging.2022.101051
• Hu, R. X., Luo, M., Zhang, A., & Li, L. W. (2021). Associations of ageism and health: A systematic review of quantitative observational studies. Research on Aging, 43(7-8), 311-322. https://doi.org/10.1177/0164027520980130
• Ishikawa, M. (2023). Internalization of negative societal views on old age into self-perceptions of aging: Exploring factors associated with self-directed ageism. Frontiers In Sociology, 8. https://doi.org/10.3389/fsoc.2023.1291325
• Jensen, C., & Petersen, M. B. (2017). The deservingness heuristic and the politics of health care. American Journal of Political Science, 61(1), 68-83. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ajps.12251
• Kang, H., & Kim, H. (2022). Ageism and psychological well-being among older adults: A systematic review. Gerontology and Geriatric Medicine, 8, 23337214221087023. https://doi.org/-10.1177/23337214221087023
• KONDA Barometresi (2023). Siyasal ve toplumsal araştırmalar dizisi, Kasım 2023, Sayı 147. https://kontent.konda.com.tr/report/YToxOntzOjE6InIiO3M6MjoiMzciO30/preview
• Krekula, C., Nikander, P., & Wilińska, M. (2018). Multiple marginalizations based on age: Gendered ageism and beyond. L. Ayalon & C. Tesch-Römer (Eds.), Contemporary Perspectives on Ageism (p. 33-50). Springer Link.
• Kwong, A. N., & Yan, E. C. (2023). The role of quality of face-to-face intergenerational contact in reducing ageism: The perspectives of young people. Journal of Intergenerational Relationships, 21(1), 136-151. https://doi.org/10.1080/-15350770.2021.1952134
• Lev, S., Wurm, S., & Ayalon, L. (2018). Origins of ageism at the individual level. L. Ayalon & C. Tesch-Römer (Eds.), Contemporary Perspectives on Ageism (p. 51-72). Springer Link.
• Levy, S. R., Lytle, A., & Macdonald, J. (2022). The worldwide ageism crisis. Journal of Social Issues, 78(4), 743-768. https://doi.org/10.1111-/josi.12568
• Levy, B. R., Slade, M. D., Chang, E., Kannoth, S., & Wang, S. Y. (2020). Ageism amplifies cost and prevalence of health conditions. The Gerontologist, 60(1), 174-181. https://doi.org/10.1093/-geront/gny131
• Madran, H. A. D. (2021). Ayrımcılığa Covid-19 sürecinden bir bakış: Temel kuramlar, yaşçılık tartışmaları ve öneriler. Connectist: İstanbul University Journal of Communication Sciences, (60), 63-90. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2021-846399
• Marques, S., Mariano, J., Mendonça, J., De Tavernier, W., Hess, M., Naegele, L., ... & Martins, D. (2020). Determinants of ageism against older adults: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(7), 2560. https://doi.org/10.3390/-ijerph17072560
• McConatha, J. T., Hayta, V., Rieser-Danner, L., McConatha, D., & Polat, T. S. (2004). Turkish and US attitudes toward aging. Educational Gerontology, 30(3), 169-183. https://doi.org/10.1080/03601270490272106
• Ng, R., Indran, N., & Liu, L. (2022). Ageism on Twitter during the COVID-19 Pandemic. Journal of Social Issues, 78(4), 842-859. https://doi.org/10.1111/josi.12535
• Ng, R., Chow, T. Y. J., & Yang, W. (2022). The impact of aging policy on societal age stereotypes and ageism. The Gerontologist, 62(4), 598-606. https://doi.org/10.1093/geront/gnab151
• Officer, A., Thiyagarajan, J. A., Schneiders, M. L., Nash, P., & De la Fuente-Núñez, V. (2020). Ageism, healthy life expectancy and population ageing: How are they related?. International Journal of Environmental Research And Public Health, 17(9), 3159. https://doi.org/10.-3390/ijerph17093159
• Overall, C. (2006). Old age and ageism, impairment and ableism: Exploring the conceptual and material connections. NWSA Journal, 126-137. https://www.jstor.org/stable/4317189
• Özkan Bardakcı, M., & Girgin Büyükbayraktar, Ç. (2025). The effect of active time spent with older adults on young people’s attitudes toward ageism. Educational Gerontology, 51(2), 155-168. https://doi.org/10.1080/03601277.-2024.2384626
• Saadati, N. (2024). Ageism and sexism: The double jeopardy affecting older women's mental health. Psychology of Woman Journal, 5(2), 1-3. https://doi.org/10.61838/kman.pwj.5.2.1
• Steward, A. T., Zhu, Y., De Fries, C. M., Dunbar, A. Z., Trujillo, M., & Hasche, L. (2023). A phenomenological, intersectional understanding of coping with ageism and racism among older adults. Journal of Aging Studies, 67, 101186. https://doi.org/10.1016/j.jaging.2023.-101186
• Stewart, T. L., Chipperfield, J. G., Perry, R. P., & Weiner, B. (2012). Attributing illness to 'old age:' Consequences of a self-directed stereotype for health and mortality. Psychology & Health, 27(8), 881-897. https://doi.org/10.1080-/08870446.2011.630735
• Swift, H. J., Abrams, D., Lamont, R. A., & Drury, L. (2017). The risks of ageism model: How ageism and negative attitudes toward age can be a barrier to active aging. Social Issues and Policy Review, 11(1), 195-231. https://doi.org/10.1111/sipr.12031
• Swift, H. J., Abrams, D., Marques, S., Vauclair, C. M., Bratt, C., & Lima, M. L. (2018). Agiesm in the European Region: Finding from the European Social Survey. L. Ayalon & C. Tesch-Römer (Eds.), Contemporary Perspectives on Ageism (p. 441-459). Springer Link.
• Taşdelen, B. (2020). COVID-19 salgın sürecinde yaşlılağa bakış: 280 karakter yaşlılar hakkında ne söylüyor?. Electronic Turkish Studies, 15(6), 877-891. https://dx.doi.org/10.-7827/TurkishStudies.44432
• Taşdemir, N. (2022). Yaşlı bireylere yönelik tutumlar: Bazı sosyal psikolojik yaklaşımlar ve çalışmalar. Türk Psikoloji Yazilari, 25(50), 1-19. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120221026m000048
• Tuncal, T., Yücel, D., Tepe, N. B. B., Alıcı, Y. H., Kırıcı, S., Baştuğ, G., ve Kızıl, E. T. Ö. (2017). Yaşlılara bakış açısının karikatürlerdeki izdüşümü konusunda uzman görüşleri. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(1), 43-50.
• TÜİK (2024). İstatistiklerle yaşlılar, 2023. Erişim tarihi: 18.05.2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710
• Ulus, T. (2020). Kuşaklararası çatışma bağlamında gençlerin yaşlılara eleştirel bakışı: Bir örneklem, sorunlar ve çözüm önerileri. OPUS International Journal of Society Researches, 16(28), 1154-1182.
• Varışlı, B., ve Gültekin, T. (2020). Yaşlı ayrımcılığının pandemi hali: COVID-19 sürecinde kuşaklararası etkileşimin dönüşümü. Turkish Studies, 15(4), 1227-1237. https://dx.doi.org/10.7827/-TurkishStudies.44376
• Visintin, E. P. (2021). Contact with older people, ageism, and containment behaviours during the COVID-19 pandemic. Journal of Community & Applied Social Psychology, 31(3), 314-325. https://doi.org/10.1002/casp.2504
• Voss, P., Bodner, E., & Rothermund, K. (2018). Ageism: The relationship between age stereotypes and age discrimination. L. Ayalon & C. Tesch-Römer (Eds.), Contemporary Perspectives on Ageism (p. 11-31). Springer Link
• WHO. (2021). Global report on ageism. Retrieved 18.05.2024. https://www.who.int/publications/i/item/9789240016866
• Yelboğa, N. ve Varol, B. (2018). Yaşlı ayrımcılığı ve kadının dışlanması. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1), 51-64.
• Yılmaz, F., & Çolak, M. Y. (2017). The effects of intergenerational relations and ageing anxiety on attitudes toward ageism. Academic Research International, 8(2), 45-54. Yılmaz, D., Kisa, S., & Zeyneloğlu, S. (2012). University students' views and practices of ageism. Ageing International, 37, 143-154. https://doi.org/10.1007/s12126-010-9097-5 Zengin, M. O. (2015). Televizyonda yaşlı temsilleri ve yaşçılık. Kriter Yayınları.