Demokrasi Arayışının Alternatif Yaklaşımları: Demokrasi Modelleri Üzerine Teorik Bir Değerlendirme

Year 2023, Volume: 10 Issue: 1, 76 - 88, 24.06.2023

İlhan Bilici

https://doi.org/10.34086/rteusbe.1248134

Abstract

Siyasal bir kavram olarak demokrasi, bir yönetim şekline tekabül etmektedir. Bu yönetim şeklinde ayrıcalıklar ve yöneten-yönetilen farklılıkları ortadan kaldırılarak bireyler arasında siyasal eşitlik tesis edilir. Dolayısıyla, demokrasi özünde halkın kendi kaderini tayin etmesinden ibarettir. Ancak, halk iktidarı olarak nitelendirilen bu olgu zamanla toplumların sosyo-kültürel, iktisadi ve siyasi gelişmişlik seviyelerine bağlı olarak çeşitli toplumlarda farklı düzeylerde uygulama imkânı bulmaktadır. Bu durum zamanla demokrasinin alternatif yorumlarının ve modellerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Bu doğrultuda, tarihsel gelişim çizgisi içerisinde toplumsal örgütlenmelerin düzeyine bağlı olarak demokrasinin de farklı anlamlarla nitelendirilebileceği ve uygulama pratikleri bağlamında farklı yorumlara maruz kalabileceğini ifade etmek mümkündür. Demokrasinin dinamik doğasının bir sonucu olarak bu çalışmanın temel amacı demokrasi modelleri/yorumları içerisinde yer alan hâkim, egemen ve tartışmalı demokrasi yorumlarının temel argümanları bağlamında ele almaktır.

Keywords

Klasik Demokrasi, Koruyucu Demokrasi, Liberal Demokrasi, Sosyal Demokrasi, Gelişmeci/Gelişimci Demokrasi, Katılımcı Demokrasi, Plebisitçi Demokrasi, Radikal Demokrasi, Militan Demokrasi, Müzakereci Demokrasi, Düşük Yoğunluklu Demokrasi

Alternative Approaches to the Search for Democracy: A Theoretical Evaluation on the Models of Democracy

Abstract

Democracy as a political concept corresponds to a form of government. In this form of government, political equality is established between individuals by eliminating privileges and differences between the ruler and the ruled. Therefore, in essence, democracy consists of self-determination of the people. However, this phenomenon, which is described as popular power, finds the opportunity to apply at different levels in various societies depending on the socio-cultural, economic, and political development levels of the societies. This situation paves the way for the emergence of alternative interpretations and models of democracy over time. In this vein, it is possible to state that democracy can be characterized with different meanings depending on the level of social organizations within the line of historical development and may be exposed to different interpretations in the context of practical practices. As a result of the dynamic nature of democracy, the main purpose of this study is to deal with the dominant and controversial interpretations of democracy in the context of the main arguments of democracy models/interpretations.

Keywords

Klasik Demokrasi, Koruyucu Demokrasi, Liberal Demokrasi, Sosyal Demokrasi, Gelişmeci/Gelişimci Demokrasi, Katılımcı Demokrasi, Plebisitçi Demokrasi, Radikal Demokrasi, Militan Demokrasi, Müzakereci Demokrasi, Düşük Yoğunluklu Demokrasi

References

• Akıncı, S. (2014). 1960-1980 dönemi Türk Parlamentosu’nda vesayetçi yapılar. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon, Türkiye.
• Arblaster, A. (1999). Demokrasi. (N. Yılmaz, Çev.). Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Bal, M. (2019). Militan demokrasi ve siyasi partilerin kapatılması rejimi. Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, 3(5), 18-45.
• Barry, N. P. (2012). Modern siyaset teorisi. (M. Erdoğan & Y. Şahin, Çev.). Ankara: Liberte Yayınları.
• Çaha, Ö. (2017). Demokrasi. H. Çetin (Ed.), Siyaset Bilimi içinde (ss. 297-355). Ankara: Orion Kitabevi.
• Demir, N. (2010). Demokrasinin temel ilkeleri ve modern demokrasi kuramları. Ege Akademik Bakış, 10(2), 597-611.
• Duman, T., Yavuz, N., & Karakaya, N. (2011). İnsan hakları ve demokrasi. Ankara: DATA.
• Erdoğan, M. (2004). Anayasal demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güneş, M. (2013). Vesayetçi demokrasi. Ankara: Savaş Kitap ve Yayınevi.
• Hague, R., & Harrop, M. (2016). Siyaset bilimi: Karşılaştırmalı bir giriş. (İ. Yıldız, S. Torlak, & İ. Çetin, Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Hakyemez, Y. Ş. (1999). Militan demokrasi anlayışı ve 1982 Anayasası. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Heywood, A. (2012). Siyasetin temel kavramları. (H. Özler, Çev.). Ankara: Adres Yayınları. Heywood, A. (2013). Siyaset. (B.B. Özipek vd., Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• İşçi, M. (2012). Demokrasi ve kurumları. İstanbul: DER Yayınları.
• Karadağ, A. (2006). Sürdürülebilir demokrasi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 75-101.
• Köker, L. (1992). Demokrasi üzerine yazılar. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sağır, Ö. M. & Karkın, N. (2005). Demokrasinin güncel sorunları ve demokratik paradokslar. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 10, 1-25.
• Sartori, G. (2014). Demokrasi teorisine geri dönüş. (T. Karamustafaoğlu & M. Turhan, Çev.). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Sözen, Y. (2018). Siyasi rejimler: Demokrasiler ve diğer sistemler. S. Sayari & H. Dikici Bilgin (Ed.), Karşılaştırmalı siyaset: temel konular ve yaklaşımlar içinde (ss. 43-74). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tilly, C. (2014). Demokrasi. (E. Arıcan, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Tunç, H. (2008). Demokrasi türleri ve müzakereci demokrasi kavramı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 1113-1132.
• Yayla, A. (2011). Siyasi düşünce sözlüğü. Ankara: Adres Yayınları.
• Yılmaz, A. (2000). Modern demokrasi: Gelişimi ve sorunları. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.