İSİS’TEN GÜNÜMÜZE KUTSALIN PERDESİ

Year 2024, Volume: 1 Issue: 33, 177 - 189, 01.06.2024

Gökçe Yüksel Sevgi Yolgörmez

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1274037

Abstract

Bu makalede, perde (ya da peçe) imgesi; insanın kutsal olanı anlamasına engel oluşturan, kendi algısının kusurluluğu üzerinden bir metafor olarak ele alınacaktır. Doğu ve batı sanatında perde ve peçe imgeleri örtülü olanın kutsal oluşu ve insanın anlayamayacağı sırlar barındırdığına dair göndermeler içerir. Bu perdenin ortadan kalkabilmesi için, insanın sınırlı algılarından kurtulması gerekecektir. Dolayısıyla perdenin açılması metaforuyla anlatılmak istenen bir çeşit aydınlanmadır. Sais’te olduğu söylenen Peçeli İsis heykelinin üzerinde de “Hiçbir ölümlü peçemi açamadı daha” sözünün yazılı olduğu söylenir. İsis peçesinin açılmasını, ölümsüzlükle ilişkilendirir. Bu bağlamda perdenin kalkması, peçenin açılması insanın kendi sınırlı zihnine ait bilgisinin tamlığına işaret eder ki, bu aynı zamanda kendi dışındaki dünyaya ait bilgisinin de tamlığıdır. İmgeler, bilincin görsel dönüşümleridir. Bu nedenle imgelerin insan zihninde uyandırdığı anlam, insandan insana değişir. Anlayış ve bakış açısı genişledikçe, imgenin ifade ettiği anlam da değişecektir. Bu bağlamda perde imgesi, farklı inanışlara ve coğrafyalara göre değişen kutsalın, değişmeyen örtüsü olmuştur.

Keywords

perde, peçe, isis, kutsal, resim, heykel

References

• And, M. (2022). Minyatürlerle Osmanlı- İslâm Mitologyası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Apuleius.(2017). Başkalaşımlar Altın Eşek. (çev. Ç. Dürüşken). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ergener, R. (1988). Ana Tanrıçalar Diyarı Anadolu. İstanbul: Yalçın Yayınları.
• Gombrich, E.H. (1961) Art and Illusion: A Study in the Psychology of Pictorial Representation. New Jersey: Princeton University Press.
• Hadot, P. (2006). The Veıl Of Isıs An Essay On The History Of The Idea Of Nature. (çev. M. Chase). London, England : The Belknap Press Of Harvard Unıversıty Press Cambridge.
• Hançerlioğlu, O. (1993) Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul:Remzi Kitabevi.
• Hegel, G.W.F. (1986). Tinin Görüngübilimi. (çev. A. Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Leppert, R. (2017). Sanatta Anlamın Görüntüsü. (çev. İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Novalis. (2015). Sais Çırakları. (çev. M. Barış Albayrak). İstanbul: Notos Yayınevi.
• Sayın, E. (2010). Tasavvuf Kültüründe İbadetler: Hac Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Tatçı, M. (2021). Yunus Emre Divanı. İstanbul: H Yayınları
• Tekin, G. A. (2018). Leyla ve Mecnun; İstanbul; Yeditepe Yayınevi.
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1: Novalis. (2015). Sais Çırakları. (çev. M. Barış Albayrak). İstanbul: Notos Yayınevi, s.172 (Erişim tarihi: 04.05.2024)
• Görsel 2: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Auguste_Puttemans_Isis_2.jpg (Erişim tarihi: 04.05.2024)
• Görsel 3: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Frontispiece_to_The_Temple_of_Nature.jpg (Erişim tarihi: 04.05.2024)
• Görsel 4: https://www.reddit.com/r/museum/comments/175e6hn/giuseppe_sanmartino_veiled_christ_1753/?rdt=55477 (Erişim tarihi: 04.05.2024)
• Görsel 5: https://www.themagger.com/duvakli-bakire-heykeli-giovanni-strazza/ (Erişim tarihi: 04.05.2024)
• Görsel 6: Leppert, R. (2017). Sanatta Anlamın Görüntüsü. (çev. İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi, s.54.
• Görsel 7: https://tr.pinterest.com/pin/590253094906176200/ (Erişim tarihi: 04.05.2024)
• Görsel 8: Ürkmez, Ertan. (2015). Türk-İslâm Mitolojisi Bağlamında Mi‘râç Motifi ve Türkiye Kültür Tarihine Yansımaları. Yayınlanmamış tez. s.312
• Görsel 9: Ürkmez, Ertan. (2015). Türk-İslâm Mitolojisi Bağlamında Mi‘râç Motifi ve Türkiye Kültür Tarihine Yansımaları. Yayınlanmamış tez. s.314
• Görsel 10: https://www.gzt.com/mecra/kbe-ortusunun-seruveni-3547764 (Erişim tarihi: 04.05.2024)