SANATTA PENCERE- ÇERÇEVE METAFORU ÜZERİNDEN OLAY ÖRGÜSÜNDE GEDİKLER

Year 2023, Issue: 49, 405 - 423, 01.12.2023

Nazif Gür

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1324676

Abstract

Pencere-çerçeve üzerinden olay örgüsündeki gediklere odaklanan bu araştırmada, incelenen filmlerde, pencerenin dikkat çeken özelliği, kameramanın pencere aracılığıyla olay örgüsünde gedikler açmak için izleyiciyi bilinçli olarak yönlendirmesidir. Çalışmanın temel amacı kameranın izleyiciye oyuncunun penceresinden gösterdiği çerçeveyle açtığı gediklerin sanat tarihinde Rönesans dönemiyle başlayarak günümüze değin sivrilen örneklerle ilişkilendirilmesidir. Nitekim bu ilişkide kilit nokta Leon Battista Alberti’nin resmi, dünyaya açılan pencere olarak görmesidir. Kaldı ki, sanat tarihinde pencerenin, sanatçılar için hem bir çerçeve hem de içeri ile dışarı arasındaki hayal gücü için sıçrama alanı olarak betimlendiği görülür. Pencere bazen de olay örgüsünü tek başına metafor olarak üstlenir. Çalışmanın sonucunda Alberti’nin tarif ettiği pencere metaforunun sanat tarihsel süreç içerisinde evrilerek tablolarda pencere içerisindeki pencereden görünen batının manzarasında dünyayı anlamlandırmada ve başka olası dünyalara, olaylara gedikler açmada ivme kazandığı görülmüştür.

Keywords

çerçeve, metafor, pencere, röntgencilik, sinema

References

• Adorno, T., Horkheimer, M. (2012). Kulturindustrie: Raison Et Mystification Des Masses, (Eliane K, Trans.). Petite Coll.
• Akay, Ali. (2009). Bülent Şangar: Gerilim İmgeleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Alberti, Lean Battista. (1998). Tratado de pintura de Lean Battista Alberti, (John R. S., trans.) Mexico: Azcapotzalco.
• Andrew, J. Dudley. (2010). Büyük Sinema Kuramları, (Zahit A., Çev.). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Berk, Ersin. (2017). Fotoğraf Sanatına Kitsch Yaklaşımlar, 6/39, idil, s.3187-3209.
• Dungworth, David. (2011). The Historic Environment Policy & Practice, The Value of Historic Window Glass, 2(1): 21-48.
• Elsaesser, T. Hagener, M. (2022). Film Kuramı: Duyular Yoluyla Bir Giriş, (Berhan S., Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Francastel, Pierre. (1997). Peinture et societe: naissance et destruction d’un espace plastique, de la Renaissance au cubisme, Paris: Michigan Universite.
• Jacobs, Steven. (2007). The Wrong House: The Architecture of Alfred Hitchcock, Rotterdam: 010 Publishers.
• Lefebvre, Henri. (1994). Mekânın Üretimi, (Işık, E., Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lungo, Andrea Del. (2014). La fenetre. Semiologie et histoire de la représentation litteraire, Paris: Seuil.
• Maleviç, Kazimir. (2013). Nesnesiz Dünya “Suprematizm Manifestosu”. (Tapan, F., C., Çev.). İstanbul: Dedalus.
• Mulvey, Laura. (1997). Görsel Haz ve Anlatı Sineması. Ankara Üniversitesi Yayınları, (Nilgün A., Çev.). 21/10, 38-46.
• Pollan, Michael. (2015). Bana Ait Bir Yer: Hayallerin Mimarisi, (İlknur U., K., Çev.). İstanbul: Sinek Sekiz Yayınları.
• Soby, James Thrall. (1965). Rene Magritte, Museum of Modern Art, New York: Distributed by Doubleday & Company.
• İnternet Kaynakçası
• Allphoto. Erişim: 20.05.2023. https://www.all-about-photo.com/photographers/photographer/1260/gail-albert-halaban
• Beaux. Erişim: 20.05.2023. https://www.beaux-arts.ca/magazine/expositions/exposition-inaugurale-de-photolab-la-metaphore-de-la-fenetre
• C41magazine. Erişim: 20.05.2023. https://www.c41magazine.com/gail-albert-halaban-out-my-window/
• Lenscratch. Erişim: 04.10.2023. https://lenscratch.com/2021/03/gail-albert-halaban-out-my-window/
• Perezartsplastiques. Erişim: 20.05.2023. https://perezartsplastiques.com/2020/04/18/la-fenetre-dans-lart-2/