TÜRKİYE’DE ÇEVRİMİÇİ MARKET ALIŞVERİŞİNİN KABULÜ

Year 2023, Issue: 47, 106 - 134, 31.12.2023

Dilek Üstünkardeşler Dilşad Güzel

https://doi.org/10.61904/sbe.1264297

Abstract

Dünya’da, teknolojinin gelişmesi ve internet kullanımının yaygınlaşması ile bilgiye ulaşım kolaylaşmıştır. Mobil teknolojiler sayesinde internete erişim günlük yaşamın vazgeçilmezleri haline gelmiştir. Zamanının büyük bölümünü internette geçiren insanlar için yaşamın birçok alanı gibi alışverişler de çevrimiçi ortama taşınmıştır. Çevrimiçi alışverişlerde son yıllarda gelişme gösteren alanlardan birisi çevrimiçi marketlerdir. Çevrimiçi marketlere olan talep artışı işletmeleri de bu alanda olmaya teşvik etmiştir.

Çalışmanın amacı, tüketicilerin çevrimiçi market alışverişi eğilimlerini belirlemektir. Bu amaçla tüketicilerin çevrimiçi marketleri kabulüne etki edebilecek faktörler Teknoloji Kabul Modeli kapsamında incelenmiştir. Araştırmada Türkiye’nin 65 ilindeki katılımcılardan anket yolu ile veriler elde edilmiştir. Araştırma modeli kapsamında geliştirilen hipotezler, anket verileri doğrultusunda incelenerek değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; tüketicilerin çevrimiçi market alışverişlerinde algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, algılanan risk, görünürlük ve sosyal etkinin kullanıma yönelik tutuma etki ettiği; tutumun ise davranış niyetini etkileyerek gerçek kullanım davranışına etki ettiği tespit edilmiştir.

Keywords

Çevrimiçi Market Alışverişi, Teknoloji Kabul Modeli, Çevrimiçi Tüketici

References

• Ataman, Göksel. (2001). İşletme Yönetimi Temel Kavramlar ve Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Ataman, Göksel. (2009). İşletme Yönetimi Temel Kavramlar ve Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Baş, M. & Tarakçı, İ. E. (2021). Sosyal Bilimlerde Multidisipliner Çalışmalar. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Bauerová, R., & Klepek, M. (2018). Technology Acceptance As a Determinant of Online Grocery Shopping Adoption. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 66(3), 737-746.
• Can, B. (2016). Tüketicilerin Online Alışveriş Davranışları ve Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chen, L., Gillenson, M. L. & Sherrell, D. L. (2002). ‘‘Enticing Online Consumers: an extended technology acceptance perspective’’. Information & Management, 39(2002), 705-719. https://doi.org/10.1016/s0378-7206(01) 00127-6.
• Civelek, M. E. (2009). İnternet Çağı Dinamikleri. [Elektronik Sürüm]. İstanbul: Beta Yayınları
• Cop,R. & Oyan, D. (2010). ‘‘Küçük Yerleşim Yerlerindeki Tüketicilerin, İnternetten Ürün Satın Alma Davranışları Üzerine Bir Uygulama’’. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 98-115.
• Çakır, İ. & Kazançoğlu, İ. (2020). ‘‘Sanal Market Alışverişi Yapma Niyetinde Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeli Bileşenleri ile Risk Algılarının Etkisi’’. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 305-326.
• Davis, Fred D. (1985). ‘‘A Technology Acceptance Model for Empirically Testing New End-User Information Systems’’. Massachusetts Institute of Technology.
• Davis, F. D. (1986). A technology Acceptance Model For Empirically Testing New End-user İnformation Systems: Theory and Results. (Doctoral dissertation), MA: Massachusetts Institute of Technology. Cambridge.
• Davis, F. D., Bagozzi, R.P., Warshaw, P.R. (1989). “User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models’’. Management Science, 35(8), 982–1003. Doi:10.1287/mnsc.35.8.982
• Deliçay, M. (2021). Perakende E-Ticaretin Yükselişi- Fırsatlar, Sorunlar ve Öneriler. [Yayın No: 0019], Erişim: (12.11.2021). Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/01/.
• Driediger, F., & Bhatiasevi, V. (2019). Online Grocery Shopping in Thailand: Consumer Acceptance and Usage Behavior. Journal of Retailing and Consumer Services, 48, 224-237.
• Durukal, E ve Armağan, E. (2019). E-CRM. Elektronik Müşteri İlişkileri Yönetimi. İstanbul: The Kitap AABir Yayınları.
• Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi E-Ticaret Bilgi Platformu (2021). ‘‘T.C. Ticaret Bakanlığı Elektronik Ticaret Dairesi Başkanlığı 2021 Yılı İlk 6 Ay Verileri’’. E-Ticaret Bülteni. Ankara: ETBİS.
• Eroğlu, E., Velioğlu, M., Barış, G., & Argan, M. Yavuz Odabaşı (Ed.) (2012). Tüketici Davranışları. (1.Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2604. Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 1572.
• Fishbein, M., & Ajzen, I. (1974). ‘‘Attitudes Towards Objects as Predictors of Single and Multiple Behavioral Criteria’’. Psychological Review, 81(1), 59.
• Gedik, Y. (2021). ‘‘E-Ticaret: Teorik bir Çerçeve’’. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 184-198.
• Gegez, A.Ercan (2007). Pazarlama Araştırmaları. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Göktepe, E.A. (2019). Online Alışverişe Dair Tüketici Algı ve Davranışlarında Kuşaklar Arası Farklılıklar Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gönen, S., & İyigün, N. Ö. (2020). ‘‘Online Market Alışverişinde Tüketicilerin Satın Alma Kararını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi’’. Working Paper Series Dergisi, 1(1), 1-17.
• Gutama, W. A., & Intani, A. P. D. (2017). Consumer Acceptance Towards Online Grocery Shopping in Malang, East Java, Indonesia. Agricultural Socio-Economics Journal, 17(1), 23.
• Habib, S., & Hamadneh, N. N. (2021). Impact of Perceived Risk on Consumers Technology Acceptance in Online Grocery Adoption Amid Covid-19 Pandemic. Sustainability, 13(18), 10221.
• Hacıalioğlu, A. & Sağlam, M. (2021). ‘‘Covid-19 Pandemi Sürecinde Tüketici Davranışları ve E-Ticaretteki Değişimler’’. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(1), 16-29.
• Hui, T. K., & Wan, D. (2009). Who Are The Online Grocers?. The Service Industries Journal, 29(11), 1479-1489.
• İşler, D. B., Yarangümelioğlu, D., & Gümülü, E. (2014). ‘‘Online Tüketici Satın Alma Davranışlarını Etkileyen Faktörlere Yönelik Bir Durum Değerlendirmesi: Isparta İlinde Bir Uygulama’’. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 77-94.
• İzgi, B. B., & Şahin, İ. (2013). ‘‘Elektronik Perakende Sektörü ve İnternet Alışverişi Tüketici Davranışı: Türkiye Örneği’’. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 9-27.
• Karafakıoğlu, Mehmet (2006). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Karagöz, Y., & Kösterelioğlu, İ. (2008). ‘‘İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi’’. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 81-97.
• Kaş, E. (2015). Otel Rezervasyon Siteleri Üzerinden Yapılan Online Alışverişin Teknoloji Kabul Modeliyle İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Kılıç, S. (2016). “Cronbach's Alpha Reliability Coefficient”. Psychiatry and Behavioral Sciences, 6(1), 47.
• Kırçova, İ. (2010). Dünyada ve Türkiye'de e-ihracat Uygulamaları. (Yayın No: 2010-19). Erişim: 04.12.2021. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Kobu, B. (2017). Üretim Yönetimi. Cağaloğlu-İstanbul: Beta Yayınları.
• Kotler, P. (2005). Yeni Pazarlama Dersleri. İstanbul: Capital Cem Ofset.
• Kurnia, S. & Chien, J.A.W. (2003). ‘‘The Acceptance of Online Grocery Shopping’’. 16th Bled eCommerce Conference eTransformation, (pp. 219-233). Bled, Slovenia.
• Küçükyılmazlar, A. (2006). Elektronik Ticaret Rehberi. (Yayın No: 2006-3). Erişim: 08.12.2021. Eminönü, İstanbul: İTO Yayınları.
• Migros Ticaret A.Ş. (t.y.). ‘‘Migros Sanal Market’’. Erişim: 13.01.2022, https://www.migroskurumsal.com/hakkimizda/markalarimiz.
• Mucuk, İsmet (2001). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Erdiz Masaüstü Yayıncılık.
• Nurfajrinah, M. A., Nurhadi, Z. F., & Ramdhani, M. A. (2017). ‘‘Meaning of Online Shopping for Indie Model’’. The Social Sciences, 12(4), 737-742.
• Öz, M. & Kazak, M. (2020). ‘‘Webrooming Application On Marketing 4.0 Axis’’. Econder International Academic Journal, 4(2), 363-374. doi: 10.35342/econder.780952
• Saunders, N. (2022). ‘‘Online Grocery: Lessons From History’’. Erişim: 14.03.2022, https://www.onespace.com/blog/2018/10/online-grocery-lessons-history/.
• Saygılı, Ş. (2003). Bilgi Ekonomisine Geçiş Sürecinde Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Konumu. (Yayın No: 2675). Ankara: Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Stratejik Araştırmalar Dairesi Başkanlığı.
• Seçer, A., & Boğa, M. (2017). “Sosyal Medyanın Tüketicilerin Gıda Ürünleri Satın Alma Davranışına Etkisi’’. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(4), 312-319. https://doi.org/10.18016/ksudobil.280469.
• Sleight, P. (2001). ‘‘Best Practice-Tesco.com’’. Henry Stewart Publications. 1463-5178. Interactive Marketing, 2(4), 373-383.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Covid-19 Bilgilendirme Platformu (2021). ‘‘Covid-19 Nedir?’’. Erişim: 14.12.2021, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html.
• Topçu, C. (2017). “Elektronik Ticaretin Marka Değeri Üzerindeki Etkisi”. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (4), 223-252.
• Torlak, Ö. ve Altunışık, R. (2012). Pazarlama Stratejileri. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Turan, M., & Polat, F. (2009). ‘‘E-Ticaret Programcılığı ve E-Ticaretin Türkiye’deki Uygulamaları’’. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2).
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği. (2017). ‘‘Dijitalleşen Dünyada Ekonominin İtici Gücü: E-Ticaret’’. (Yayın No: TÜSİAD-T/2017, 04-587). İstanbul: TUSİAD.
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (2019). ‘‘TÜSİAD E-Ticaret Raporu. E-Ticaretin Gelişimi, Sınırların Aşılması ve Yeni Normlar 2019’’. İstanbul: TUSİAD.
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (Mayıs 2021). “Çok Kanallı Perakende ve Covid-19”. (Tusiad_Rapor2_TR_24052021_ok.). İstanbul: TUSİAD.
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (Haziran 2021). Perakendenin Geleceği Mevcut Durum, Beklentiler ve Politika Önerileri. İstanbul: TUSİAD.
• Ülgen, H. ve Mirze, S.K. (2004). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Yılmaz, Ö. (2018). ‘‘Tüketicilerin Online Alışveriş Niyetlerinin Teknoloji Kabul Modeli Bağlamında İncelenmesi’’. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 331-346.